Χρήστος Λεοντής: O νέος πρόεδρος της ΕΡΤ ίσως έχει πραγματικά κάτι να πει (εικόνες – video)

Επιμέλεια: Αντώνης Ρηγόπουλος

Ο Χρήστος Λεοντής αποτελεί τη ζωντανή απόδειξη μιας γενιάς συνθετών που προσέφεραν στην ελληνική μουσική την ώθηση για να κάνει τα άλματα που έκανε κατά τον προηγούμενο αιώνα, κατακτώντας ύψη που ήταν δυσθεώρητα.

Η επιλογή του ως προέδρου της ΕΡΤ αποτελεί σημαντική στιγμή για τη δημόσια ραδιοτηλεόραση καθώς τα ηνία της πλέον κρατάει ένα πρόσωπο το όνομα του οποίου έχει συνδεθεί με τον ίδιο τον νεοελληνικό

Με αφορμή τη θετική στάση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής και του διορισμού του ως προέδρου της ΕΡΤ, σήμερα «στρέφουμε τον προβολέα» στον Χρήστο Λεοντή.

Χρήστος Λεοντής: Ο φόβος ταιριάζει σε δούλους –
«Δεν είναι ντροπή να λες ότι αγωνίστηκες…»

Αντί άλλου αφιερώματος στον ίδιο, σταχυολογούμε σημεία από διάφορες συνεντεύξεις που έχει δώσει μέσα στα προηγούμενες δεκαετίες. Σημεία, που μας δίνουν την ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα τον τρόπο σκέψης και την ποιότητα του ανθρώπου που ανέλαβε να διευθύνει τη δημόσια ραδιοτηλεόραση.

Υπάρχει χώρος σήμερα να ανθήσει η τέχνη;
Υπάρχουν πολλά εμπόδια, τεράστια εμπόδια για όσους δεν έχουν τη λογική της τηλεόρασης. Αν έχεις τη λογική της τηλεόρασης, είσαι μέσα στα πράγματα και μπορείς να έχεις μια θεαματική εξέλιξη για λίγους μήνες. Από τη άλλη όμως ο κόσμος, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά διεθνώς, βιώνει την κρίση του καπιταλισμού και παρά την προσπάθειά του για επιβίωση ενδιαφέρεται και αποζητά στηρίγματα στην τέχνη και στη συμπεριφορά των συνανθρώπων. Έτσι λοιπόν στο κοινό υπάρχει τρόπος να προσφερθεί η τέχνη, αλλά χρειάζεται από τους καλλιτέχνες τεράστια προσπάθεια και αγώνας. Το πρώτο που χρειάζεται είναι να σταθεί όρθιος ο ίδιος ο καλλιτέχνης για να μπορέσει να μεταφέρει αυτό το μήνυμα στους συνανθρώπους του. Ο φόβος δεν είναι χαρακτηριστικό ελεύθερου ανθρώπου. Ο φόβος ταιριάζει σε δούλους. (Αυγή, 21 Αυγούστου 2012)

Γιατί κάνετε μουσική;
Έχω φάει πολύ ξύλο στη ζωή μου για να κάνω αυτό που κάνω. Είναι μια ανάγκη για μένα η μουσική. Μια ανάγκη που έχω και ως άτομο και ως πολίτης. Οι επιλογές μου σε ό,τι αφορά τη μουσική μου λίγο – πολύ είναι γνωστές. Ακολουθώ ένα δρόμο που έχει να κάνει με την αγωνία των ανθρώπων για μια ζωή πιο ανθρώπινη, πιο ελεύθερη, μια κοινωνία αλληλεγγύης, σεβασμού, που φεύγει πια από το στάδιο του εγώ και περνάει στο εμείς. (Αυγή, 21 Αυγούστου 2012)

Το περιμένατε αυτό που ζούμε σήμερα;
Όχι. Μετά τον εμφύλιο δημιουργήθηκε μια ελπίδα στον κόσμο. Αυτή η ελπίδα ήταν που ανέτρεψε τη χούντα. Δεν αρκούσε ως φαίνεται αυτό γιατί προϋπέθετε μια παιδεία, έναν πολιτισμό και μια ωριμότητα που δεν διαθέταμε ως κοινωνία. Αυτή η περίοδος της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης θα πρέπει να μας διδάξει πάρα πολλά, κυρίως ότι αυτό το σύστημα δεν τραβάει πια. Καιρός να αναστοχαστούμε και να σκεφτούμε άλλους τρόπους διαχείρισης που θα μας οδηγήσουν σε πιο ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης, με ισότητα, ισονομία, δικαιοσύνη. Αυτές είναι οι αξίες της δημοκρατίας και όχι το εκλογικό 50+1, το ποσοστό δηλαδή του δυνατού και της ζούγκλας που επιφέρει. (Αυγή, 21 Αυγούστου 2012)

Μιλώντας σε συνέντευξη για τον Νίκο Ξυλούρη, ο Χρήστος Λεοντής αναφέρει:
Όλοι μας είμαστε αποτέλεσμα πολιτικοκοινωνικών συνθηκών σε κάθε εποχή. Εμείς εκφράσαμε μια συγκεκριμένη εποχή γι’ αυτό και ο κόσμος μας αποδέχτηκε τότε, γιατί αυτός ο κόσμος έβρισκε ένα αποκούμπι, ένα λιμάνι, έναν τόπο που εξέφραζε αυτό που ακριβώς αισθανότανε με τις ανθρώπινες αξίες του… (Η Φωνή των Ανωγείων, Δεκέμβριος Ιανουάριος Φεβρουάριος 2011, τεύχος 286)

Αναφερόμενος στην παρουσίαση των έργων «Το καπνισμένο τσουκάλι» και την «Κατάσταση Πολιορκίας» σημειώνει:
Παρουσιάζοντας πάλι αυτά τα έργα θέλω να πω ότι δεν είναι ντροπή να λες ότι αγωνίστηκες. Με την απαξία που επικρατεί σήμερα, θεωρείται ντροπή να παλεύεις για ιδέες και αξίες, όπως είναι η αξιοπρέπεια, η ελευθερία, η δικαιοσύνη και η αλληλεγγύη, χωρίς να περιμένεις υλικό αντάλλαγμα. (Μετρονόμος, Μάρτιος 2001, τεύχος 1)

Η σημερινή βιομηχανία του εμπορικού τραγουδιού πόση ζημιά κάνει στους νέους, κυρίως, που στο βωμό αυτής της εμπορικότητας και του αθέμιτου ανταγωνισμού ερμηνεύουν ευτελή τραγούδια;
Θα μου επιτρέψεις να αμφισβητήσω αν είναι καν έμποροι.

Μισό λεπτό… Ο απώτερος σκοπός δεν είναι εμπορικός;
Εμπορικός μπορεί να είναι αλλά θα πρέπει να έχουν και την όσφρηση να γνωρίζουν τι σημαίνει εμπορικότητα και τι αγγίζει τις μάζες… Αυτοί φτάσανε τη δισκογραφία στο μηδέν. Εμπόριο είναι αυτό; Αυτό δείχνει την πλήρη αποτυχία τους. Επιλέξανε ένα υλικό σκουπιδαριό. Το σκουπιδαριό αυτό θα πάει μέχρι σε ένα ορισμένο σημείο από εκεί και πέρα δεν πουλάει τίποτα. Άρα δεν κάνανε καμία επένδυση για το παραπέρα. (Η Φωνή των Ανωγείων, Δεκέμβριος Ιανουάριος Φεβρουάριος 2011, τεύχος 286)

Η ζωή του συνθέτη

Μέσα από την προσωπική του ιστοσελίδα, ο Χρήστος Λεοντής περιγράφει με λίγα λόγια τα σημαντικότερα «στιγμιότυπα» της πολυκύμαντης ζωής του.

Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 11 Μαΐου 1940. Παράλληλα με τα πρώτα μαθήματα στο σχολείο, μαθαίνει να ψέλνει στην εκκλησία της γειτονιάς του. Έτσι, έρχεται σε άμεση επαφή με το Βυζαντινό τραγούδι, που μαζί με το Δημοτικό και ιδιαίτερα το Κρητικό, επηρεάζουν τη μουσική του προσωπικότητα.

Αρχίζει να μαθαίνει μαντολίνο και αργότερα βιολί, ενώ οι πρώτες του συνθετικές προσπάθειες εκδηλώνονται το 1952, πάνω σε εκκλησιαστικά κείμενα μεγάλων εορτών, όπως το Πάσχα, τα Χριστούγεννα κ.λ.π.

Το 1957 τελειώνει το γυμνάσιο Ηρακλείου, έρχεται στην Αθήνα και φοιτά στο Ωδείο Αθηνών, στην τάξη των θεωρητικών μαθημάτων.

Οι σπουδές του συνεχίστηκαν αργότερα στο Conservatoire National de Musique στο Παρίσι. Καθηγητές του υπήρξαν: ο Μενέλαος Παλλάντιος και ο Γιάννης Παπαϊωάννου στην Αθήνα και ο Allen Weber στο Παρίσι. Διδάχτηκε Αρμονία- Αντίστιξη- Φούγκα.

Η μουσική του δραστηριότητα καλύπτει πολλούς χώρους, όπως το τραγούδι, το θέατρο, τον κινηματογράφο, την τηλεόραση.

Του έχουν απονεμηθεί τέσσερα βραβεία. Το πρώτο για Τραγούδι (1963), το δεύτερο για Κινηματογράφο (1966)- Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης στην ταινία του Πάνου Γλυκοφρύδη «Με τη λάμψη στα μάτια»),το τρίτο για Θέατρο (2004)- βραβείο «Δημήτρης Μητρόπουλος», για τη μουσική στη ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ (Εθνικό Θέατρο, καλοκαίρι 2004) και το τέταρτο για την εν γένει καλλιτεχνική προσφορά του – Βραβείο «Νίκος Καζαντζάκης» (Μεγάλο Βραβείο του Δήμου Ηρακλείου Κρήτης – 2009 «Κύκλος δημιουργικής μουσικής»), καλύπτοντας έτσι όλους τους χώρους της μουσικής του δραστηριότητας. Σε πολλές δεκάδες ανέρχονται οι με κάθε τρόπο βραβεύσεις του, σε εκδηλώσεις που οργανώνονται από διάφορους φορείς, όπως Πανεπιστήμια, σχολεία, χορωδίες, θέατρα, συλλόγους, δήμους κλπ.

Υπήρξε μόνιμος συνεργάτης του Καρόλου Κουν στο Θέατρο Τέχνης από το 1973 μέχρι το 1982. Μετά την αποδημία του Κουν, συνεχίστηκε η συνεργασία με τους επιγόνους και μαθητές του, Γιώργο Λαζάνη, Μίμη Κουγιουμτζή και συνεχίζει μέχρι σήμερα –τέσσερις δεκαετίες- τη συνεργασία με το Θέατρο Τέχνης.

Έχει αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές από τις μεγαλύτερες εφημερίδες του Ευρωπαϊκού τύπου για τις εργασίες του στο αρχαίο δράμα (ΑΧΑΡΝΗΣ,ΕΙΡΗΝΗ, ΒΑΚΧΕΣ) με το θέατρο Τέχνης.

Μαζί με άλλους μουσικούς και καλλιτέχνες, (Παλλάντιος, Χατζιδάκις, Αντωνίου, Κουνάδης, Κουρουπός, Χριστοδουλίδης, Χουβαρδάς Μιχαλακόπουλος κ.ά.) ίδρυσε την εταιρεία «ΚΟΜΜΟΣ», με σκοπό την ανεύρεση, τη διάσωση, την έρευνα και την έκδοση της μουσικής που γράφτηκε από όλους τους Έλληνες συνθέτες για το Αρχαίο Ελληνικό δράμα.

Από το 2001, ύστερα από πρόσκληση του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, δίδαξε σε σεμινάρια μεταπτυχιακούς φοιτητές της θεατρολογίας, Ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων, με αντικείμενο τη μουσική στο θέατρο και ιδιαίτερα στο Αρχαίο Ελληνικό δράμα.

Το 2007 ανακηρύχθηκε επίτιμος πρόεδρος της Ένωσης Μουσικοσυνθετών και Στιχουργών Ελλάδος (ΕΜΣΕ), το 2008 επίτιμος Δημότης της πόλεως των Χανίων και το 2011 επίτιμος Δημότης της πόλεως της Κάτω Αχαϊάς.

Πηγή φωτογραφιών: christosleontis.gr