Ανατολική Γούτα: Ποιος πολεμάει ποιον στο τελευταίο (;) μέτωπο της Συρίας

Αντώνης Ρηγόπουλος

Σχεδόν 400.000 άμαχοι έχουν εγκλωβιστεί τις τελευταίες εβδομάδες στην περιοχή της Ανατολικής Γούτα στη Συρία, βιώνοντας μια από τις βιαιότερες συγκρούσεις στον οχτάχρονο πόλεμο της Συρίας.

Η αποκλιμάκωση που είχε διαφανεί στις αρχές Μαρτίου έπεσε στο κενό, ενώ οι καταγγελίες για χρήση χημικών όπλων είναι πολλές.

Το βέβαιο ήταν ότι στην καρδιά της σύγκρουσης βρίσκονται εγκλωβισμένοι για μια ακόμη φορά χιλιάδες άμαχοι που αδυνατούν να διαφύγουν, με τις αντιμαχόμενες πλευρές να χρησιμοποιούν την ύπαρξή τους για να πιέσουν την εξέλιξη των μαχών.



Τι

Η ανατολική Γούτα πολιορκείται από τις δυνάμεις της συριακής κυβέρνησης από το 2013 και αποτελεί πλέον το μοναδικό προπύργιο των αντικαθεστωτικών δυνάμεων κοντά στην πρωτεύουσα της χώρας. Παρά την ισχύ των μαχών που είχαν δοθεί στη συγκεκριμένη περιοχή, οι αντικαθεστωτικοί είχαν κατορθώσει να διατηρήσουν την κυριαρχία τους.

Έτσι, το 2017 η Τουρκία, η Ρωσία και το Ιράν συμφώνησαν να ορίσουν την Ανατολική Γούτα ως «ζώνη αποκλιμάκωσης», πάνω από την οποία τα ρωσικά και τα συριακά αεροσκάφη δεν θα επιτρεπόταν να πετούν.

Ωστόσο, λιγότερο από έναν μήνα νωρίτερα, στις 19 Φεβρουαρίου του 2018, δυνάμεις του συριακού στρατού, με την υποστήριξη ρωσικών αεροσκαφών εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση στην Ανατολική Γούτα βομβαρδίζοντας ανηλεώς την περιοχή και οδηγώντας στον θάνατο εκατοντάδες ανθρώπους, μεταξύ των οποίων πολλοί άμαχοι και παιδιά, μέσα σε διάστημα λίγων ημερών. Η Διεθνής Αμνηστία εκτιμά ότι η δυσανάλογη επίθεση συνιστά έγκλημα πολέμου.

Οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες και στις 24 Φεβρουαρίου το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, με την υποστήριξη της Ρωσίας, ψήφισε υπέρ μιας απόφασης για εκεχειρία 30 ημερών, η οποία όμως δεν περιελάμβανε τις επιχειρήσεις εναντίον των λεγόμενων «τρομοκρατικών ομάδων». Παράλληλα, λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 9 Μαρτίου, μέλη της οργάνωσης αλ-Νούσρα (πλέον ονομάζεται Jabhat Fateh al-Sham) αναφέρθηκε ότι εντοπίστηκαν να εκκενώνουν την περιοχή. Η συγκεκριμένη οργάνωση ήταν μια από αυτές που είχαν εξαιρεθεί από την απόφαση του ΣΑ.

Από την πλευρά τους μάλιστα, άλλες αντικαθεστωτικές ομάδες, σε επιστολή τους προς τον ΟΗΕ, τόνισαν ότι υποστηρίζουν την αποβολή της οργάνωσης Jabhat από τη Γούτα.

Ωστόσο, οι εξελίξεις αυτές δεν στάθηκαν ικανές να αποκλιμακώσουν πραγματικά την ένταση. Άλλωστε, μόλις μια ημέρα μετά την απόφαση του ΣΑ, στις 25 Φεβρουαρίου, η συριακή κυβέρνηση εξαπέλυσε στρατιωτική επιχείρηση με την αεροπορία να πλήττει θέσεις αντικαθεστωτικών οργανώσεων στις παρυφές της Ανατολικής Γούτα, ώστε να διευκολυνθούν οι χερσαίες δυνάμεις να προελάσουν εναντίον της πόλης.

Έως τις 10 Μαρτίου οι κυβερνητικές δυνάμεις είχαν κυριαρχήσει στο μεγαλύτερο μέρος της πόλης, ενώ ταυτόχρονα είχαν κατορθώσει να κατακερματίσουν τις αντίπαλες δυνάμεις σε τρία διαφορετικά σημεία.

Γιατί βρέθηκε στο στόχαστρο η Αν. Γούτα

Η Ανατολική Γούτα απέχει περίπου 10 χλμ. από την κεντρική Δαμασκό. Το γεγονός ότι βρίσκεται τόσο κοντά στην πρωτεύουσα της χώρας καθιστά σημαντικό στόχο για την κυβέρνηση να επανακαταλάβει την πόλη από τις αντικαθεστωτικές ομάδες.

Ήδη από τις 4 Μαρτίου οι κυβερνητικές δυνάμεις έχουν καταλάβει πολλές γειτονιές της πόλης, ενώ έχουν φτάσει και στο κέντρο ενός πυρήνα στην Κεντρική Γούτα.

Σε ολόκληρη την περιοχή που πλέον βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο της κυβέρνησης Άσαντ, υπολογίζεται ότι ζουν περίπου 400.000 άμαχοι, οι μισοί εκ των οποίων είναι κάτω των 18 ετών.

Η ανθρωπιστική κρίση στην Ανατολική Γούτα

Υπολογίζεται ότι μόνο στην Ανατολική Γούτα, μέχρι την Κυριακή 11 Μαρτίου, είχαν σκοτωθεί 1099 άμαχοι, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Ανάμεσά τους, υπολογίζεται ότι περιλαμβάνονται 227 παιδιά και 154 γυναίκες.

Άλλωστε, η συριακή υπηρεσία πολιτικής προστασίας κατήγγειλε ότι χρειάστηκε να παρέχει τις πρώτες βοήθειες σε πολίτες της Ανατολικής Γούτα που είχαν συμπτώματα «συνεχόμενης έκθεσης σε τοξικά αέρια χλωρίου». Ο υπ. Εξωτερικών της Ρωσίας χαρακτήρισε τις καταγγελίες για τη χρήση αερίων ως «αναληθείς».

Από την πλευρά της η κυβέρνηση, μέσω του κρατικού πρακτορείου ειδήσεων SANA υποστήριξε ότι «τρομοκράτες» χρησιμοποιούν άμαχους ως ανθρώπινες ασπίδες και ότι βομβαρδίζουν τους λεγόμενους «ασφαλείς διαδρόμους» που έχουν δημιουργηθεί για να διευκολύνουν την εκκένωση των αμάχων.

Οι προσπάθειες για ανθρωπιστική βοήθεια

Το πρώτο κονβόι οχημάτων με ανθρωπιστική βοήθεια για τους κατοίκους της Αν. Γούτα κατάφερε να εισέλθει στην πόλη μόλις στις 5 Μαρτίου. Για το γεγονός αυτό το υπ. Εξωτερικών της Ρωσίας καταγγέλλει ότι την ευθύνη φέρουν «οι αντάρτες που έχουν οχυρωθεί εκεί και συνεχίζουν να βομβαρδίζουν τη Δαμασκό, να εμποδίζουν την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και την εκκένωση όσων αμάχων επιθυμούν να διαφύγουν από την περιοχή».

Η δεύτερη αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας είχε προγραμματιστεί για την Πέμπτη 8 Μαρτίου, ωστόσο κατάφερε να φτάσει στην πόλη την επόμενη ημέρα εξ’ αιτίας των ισχυρών βομβαρδισμών.

Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού, ωστόσο καταγγέλλει ότι οι δυνάμεις του συριακού στρατού κατέσχεσαν φαρμακευτικό υλικό που είχε συγκεντρωθεί και μεταφερόταν στην Ανατολική Γούτα.

Στις 15 Μαρτίου, η Συρία θα εισέλθει στο όγδοο έτος του πολέμου που έχει τραυματίσει βαριά ολόκληρη την ευαίσθητη περιοχή της Μέσης Ανατολής, ο τραγικός απολογισμός του οποίου ανέρχεται στους 465.000 νεκρούς και 12 εκατομμύρια εκτοπισμένους.

Πηγή: Al Jazeera