To Facebook, η διαρροή του 2016 και ο γρίφος του Μαρκ Ζούκερμπεργκ

Επιμέλεια: Αντώνης Ρηγόπουλος

Τα τελευταία δύο χρόνια που χαρακτηρίστηκαν από τις μεγάλες πολιτικές εντάσεις στις ΗΠΑ επηρέασαν σε ανέλπιστο βαθμό και το facebook.

Όσα έγιναν πίσω από στις κλειστές πόρτες των κεντρικών γραφείων του μέσου κοινωνικής δικτύωσης είχαν άμεση επίπτωση στις πιο πρόσφατες αλλαγές που εξήγγειλε η πλατφόρμα σχετικά με τον εξαιρετικά σημαντικό της ρόλο στην ενημέρωση ενός μεγάλου μέρους του παγκόσμιου πληθυσμού.

Η

ιστοσελίδα Wired, σε μια εκτεταμένη έρευνα παρουσιάζει όσα έγιναν μέσα και έξω από την εταιρεία και εξηγεί πως όλη η υπόθεση της φερόμενης ρωσικής παρέμβασης στις αμερικανικές εκλογές, αλλά και οι πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις της νίκης του Ντόναλντ Τραμπ, τελικά κατέληξαν σε μια σταδιακή μεταμόρφωση του facebook.

H αρχή του «ντόμινο»

Μια μέρα, κατά τα τέλη Φλεβάρη του 2016, ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ έστειλε ένα εσωτερικό έγγραφο στους υπαλλήλους του στο οποίο εξέφραζε τις ανησυχίες του για ορισμένες συμπεριφορές που είχε παρατηρήσει. Αφορμή στάθηκε το γεγονός ότι κάποιος υπάλληλος είχε διαγράψει το σύνθημα “Black lives matter” από έναν τοίχο στα κεντρικά γραφεία, στον οποίο οι υπάλληλοι είχαν το δικαίωμα να γράφουν τις σκέψεις τους.

«Δεν είχαμε ποτέ κανόνες σχετικά με το τι μπορεί κανείς να γράψει στον τοίχο, όμως το να διαγράφει κάποιος κάτι που έχει ήδη γραφεί σημαίνει λογοκρισία, ή το αίσθημα ότι οι απόψεις του ενός είναι σημαντικότερες από του άλλου», ανέφερε ο Ζούκερμπερκ στο σημείωμα, συμπληρώνοντας ότι θα γίνει έρευνα για το περιστατικό.

Ήταν η περίοδος που ο Ντ. Τραμπ έδειχνε ότι είχε ισχυρές πιθανότητες να κερδίσει τις εκλογές, ενώ η συζήτηση στις ΗΠΑ σχετικά με τον ρατσισμό γινόταν όλο και εντονότερη.

Έτσι, όταν ο Ζούκερμπεργκ έστειλε το μήνυμα, ένας νέος ενοικιαζόμενος υπάλληλος, ο Benjamin Fearnow, σκέφτηκε ότι ίσως είχε ειδησεογραφικό ενδιαφέρον. Έτσι, έκανε screenshot και έστειλε τη φωτογραφία σε έναν φίλο του που εργαζόταν στην ιστοσελίδα Gizmodo, τον Michael Nuñez, ο οποίος και τη δημοσίευσε.

Το εξώφυλλο του WIRED στο τεύχος Μαρτίου 2018. Πηγή: WIRED.com

Μια εβδομάδα αργότερα, ο Fearnow είδε κάτι ακόμα που είχε ειδησεογραφικό ενδιαφέρον. Σε επόμενη εσωτερική επικοινωνία, η εταιρεία ζήτησε από τους εργαζόμενους να υποβάλουν ερωτήσεις που θα ήθελαν να κάνουν στον Ζούκερμπεργκ. Μια από τις πρώτες σε ψήφους ερωτήσεις ήταν η εξής: «Τι ευθύνη έχει το Facebook ώστε να βοηθήσει στην προσπάθεια να μην εκλεγεί ο Τραμπ το 2017;» Ο Fearnow επανέλαβε την προηγούμενη ενέργειά του.

Άλλωστε, η δουλειά του νεαρού δημοσιογράφου ήταν να «εκπαιδεύει» τον αλγόριθμο του facebook, ώστε να αξιολογεί όσο το δυνατόν ορθότερα τις ειδήσεις. Να αναγνωρίζει τις ψεύτικες και να μην τις εντάσσει στα trending topics, και από την άλλη να προσθέτει τις σημαντικότερες που ο αλγόριθμος αποτύγχανε να αναγνωρίσει.

Δύο ημέρες αργότερα, ο ίδιος «ανακρίθηκε» από τις εσωτερικές υπηρεσίες του Facebook και απολύθηκε με συνοπτικές διαδικασίες καθώς το facebook είχε αποκτήσει πρόσβαση στις ιδιωτικές συνομιλίες του ίδιου. Την ίδια ημέρα απολύθηκε ένας ακόμα υπάλληλος που ήταν φίλος τόσο του Fearnow όσο και του Nuñez, παρά το γεγονός ότι δεν είχε εμπλοκή στη διαρροή. Είχε όμως κάνει like σε ένα από αυτά τα άρθρα, γεγονός που για τους υπεύθυνους της εταιρείας ήταν αρκετό για να τον «αποχαιρετίσουν».

Οι δύο απολύσεις έκαναν τον Nuñez να αρχίσει να ψάχνει όλο και βαθύτερα, ενώ η αμερικανική πολιτική σκηνή σείστηκε όταν υποστήριξε σε ένα άρθρο του ότι μέσα από τα γραφεία του facebook δραστηριοποιούνταν μια ομάδα που εισήγαγε φιλελεύθερες ειδήσεις, ενώ έθετε σε «μαύρη λίστα» τις συντηρητικές.

Η ιστορία του Fearnow λειτούργησε ως η αφορμή για να ξετυλιχθεί μια σειρά γεγονότων που σε διάρκεια δύο ετών -εξαιρετικά ευαίσθητων από πολιτική άποψη για τις ΗΠΑ- θα μεταμόρφωναν το facebook, ενώ κάποιοι θα υποστηρίξουν ότι σηματοδοτεί την αρχή του τέλους της κυριαρχίας του Ζούκερμπεργκ στο διαδίκτυο.

Facebook-ικά «πέτρινα» χρόνια σε fast forward

Μάρτιος 2016
Το Facebook διακόπτει τη συνεργασία του με τον Benjamin Fearnow, έναν δημοσιογράφο, υπεύθυνο για το Trending Topics feed της πλατφόρμας, ύστερα από διαρροές του στην τεχνολογική ιστοσελίδα Gizmodo.

Μάιος 2016
Η Gizmodo δημοσιεύει ότι το Trending Topics «καταπιέζει συστηματικά τις συντηρητικές ειδήσεις. Το άρθρο προκαλεί ισχυρές αναταράξεις στο Facebook.

Ιούλιος 2016
O μεγαλοεκδότης Ρούπερτ Μέρντοχ λέει στον Ζούκερμπεργκ ότι το Facebook εξοντώνει την ειδησεγοραφική βιομηχανία και τον απειλεί ότι θα του προκαλέσει προβλήματα.

Αύγουστος 2016
Το Facebook απολύει ολόκληρη τη δημοσιογραφική ομάδα που διαχειρίζεται την υπηρεσία Trending Topics και δίνει την παραχωρεί σε τεχνική ομάδα που έχει ως βάση το Σιάτλ.

Νοέμβριος 2016
Ο Ντόναλντ Τραμπ κερδίζει τις αμερικανικές εκλογές. Ο Ζούκερμπεργκ δηλώνει ότι είναι «κάπως τρελό» να υποστηρίζει κανείς ότι τα “fake news” στο Facebook έπαιξαν ρόλο στην έκβαση των εκλογών.

Δεκέμβριος 2016
Το facebook κηρύσσει πόλεμο εναντίον των “fake news” και προσλαμβάνει τη δημοσιογράφο Campbell Brown του CNΝ, της οποίας η νέα δουλειά είναι να «θεραπεύσει» τις σχέσεις της πλατφόρμας με τους εκδότες και τα ΜΜΕ.

Σεπτέμβριος 2017
Το Facebook ανακοινώνει ότι μια ρωσική ομάδα έχει πληρώσει 100.000 δολάρια ώστε να προβληθούν περίπου 3.000 διαφημίσεις σε αμερικανούς ψηφοφόρους.

Οκτώβριος 2017
Ο ερευνητής Jonathan Albright αποκαλύπτει ότι αναρτήσεις έξι ρωσικών προπαγανδιστικών λογαριασμών έχουν «μοιραστεί» (share) 340 εκατομμύρια φορές.

Νοέμβριος 2017
Ο γενικός σύμβουλος του Facebook Colin Stretch, καλείται από την επιτροπή πληροφοριών του αμερικανικού Κογκρέσου και σφυροκοπείται από τις επίμονες ερωτήσεις.

«Χρόνος καλά ξοδευμένος»

Όλα αυτά μας φέρνουν στον πολύ πρόσφατο Ιανουάριο του 2018, όταν ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ ανακοίνωσε ότι είχε θέσει έναν νέο προσωπικό στόχο. «Ο κόσμος είναι ανήσυχος και διχασμένος και το Facebook έχει πολλή δουλειά να κάνει είτε αυτό σημαίνει να προστατεύει την κοινότητα από κακομεταχείριση και μίσος, είτε υπερασπίζεται τον εαυτό του απέναντι στην παρέμβαση ξένων κρατών, είτε για να βεβαιώσει ότι ο χρόνος που περνάει κανείς στο Facebook είναι χρόνος καλά ξοδεμένος» είχε δηλώσει τότε.

Ωστόσο, αν και η δήλωση του Ζούκερμπεργκ ακούγεται γενικόλογη, η πραγματικότητα είναι διαφορετική, αφού η εταιρεία μόλις μια εβδομάδα αργότερα ανακοίνωσε ότι ο αλγόριθμος που ελέγχει τη ροή ειδήσεων θα αναπροσαρμοστεί ώστε να προωθεί τις «αλληλεπιδράσεις που έχουν αξία». Αναρτήσεις και video που κάνουν τους χρήστες να κοιτούν και να κάνουν like, αλλά να μη σχολιάζουν ή να ενδιαφέρονται θα χάσουν την προτεραιότητά τους.

Για πολλά στελέχη της εταιρείας η συγκεκριμένη ανακοίνωση σημαίνει και μια τεράστια αποχώρηση του facebook. Εκτιμούν ότι η πλατφόρμα αποφάσισε να «βάλει την όπισθεν σε ένα αυτοκίνητο που τρέχει με μεγάλη ταχύτητα προς μια κατεύθυνση εδώ και 14 χρόνια».

Η ανακοίνωση του Facebook έλαβε οργισμένες αντιδράσεις και από την πλευρά των ΜΜΕ. O Adam Mosseri, υπεύθυνος για το News Feed του facebook, είχε δηλώσει άλλωστε ότι οι αναρτήσεις εταιρειών, διάσημων προσώπων και εκδοτών θα έχαναν την προτεραιότητά τους και θα αντικατασταθούν από αναρτήσεις φίλων και συγγενών. Οι επικριτές της αλλαγής στάσης της πλατφόρμας εκτιμούν όμως ότι με αυτόν τον τρόπο, «το facebook υψώνει στα ΜΜΕ το μεσαίο του δάχτυλο». «Το Facebook θα επιστρέψει και πάλι στην παλιά του δουλειά να μας κάνει να νιώθουμε απαίσια για την κατωτερότητα των διακοπών μας και τη σχετική μετριότητα των παιδιών πείθοντάς μας να μοιραζόμαστε ακόμα περισσότερες εκφάνσεις της ιδιωτικής μας ζωής» αναφέρει ο Franklin Foer, στο περιοδικό The Atlantic.

Από την πλευρά του πάντως ο Andrew Anker, πρώην στέλεχος της εταιρείας που εργάστηκε πάνω στις αλλαγές υποστηρίζει ότι «θα ήταν λάθος να δούμε αυτές τις αλλαγές σαν μια υποχώρηση από την ενημέρωση. Είναι μια υποχώρηση από το “δεχόμαστε τα πάντα αρκεί να συμφωνεί με τον αλγόριθμο και να αυξάνει τις αλληλεπιδράσεις”».

«Ολόκληρη η προηγούμενη χρονιά έχει αλλάξει ριζικά την προσωπική του τεχνο-αισιοδοξία» υποστηρίζει ανώνυμο στέλεχος του facebook στο wired, αναφερόμενο στον Μαρκ Ζούκερμπεργκ. «Τον έχει κάνει πολύ πιο παρανοϊκό για τους τρόπους με τους οποίους κάποιοι μπορούν να εκμεταλλευτούν αυτό που ο ίδιος έχει χτίσει».

Η προηγούμενη χρονιά έχει επίσης αλλάξει την ίδια τη φύση του facebook σε σχέση με το αν είναι «εκδότης/αρχισυντάκτης» ή απλώς «πλατφόρμα». Φυσικά η εταιρεία δίνει πάντα την ίδια απάντηση σε αυτό το ερώτημα υποστηρίζοντας σε όλους τους τόνους ότι είναι πλατφόρμα.

Όμως πλέον το facebook έχει εξελιχθεί. Παραμένει μια πλατφόρμα, ωστόσο η εταιρεία καταλαβαίνει ότι πλέον φέρει και κάποιες από τις ευθύνες που έχει ένας αρχισυντάκτης σε σχέση με τη φροντίδα των αναγνωστών, αλλά και τη φροντίδα της αλήθειας.

Πλέον το facebook φαίνεται να κατανοεί ότι στο κρίσιμο ερώτημα, η απάντηση δεν μπορεί να είναι μόνο μία. Το facebook είναι και τα δύο.

Πηγή: Wired.com
Πηγή κεντρικής εικόνας: Wired.com