O κουρδικός μύθος του Κάουα και το άγαλμα που «στοιχειώνει» τους Τούρκους στο Αφρίν

Η κατάκτηση της συριακής πόλης του Αφρίν την Κυριακή από τις τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις σηματοδότησε το τέλος της πρώτης φάσης του τουρκικού επεκτατισμού στα νότια σύνορα της χώρας.

Για πρώτη φορά από την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η τουρκική ημισέληνος κυματίζει σε αραβικό έδαφος, προκαλώντας μάλλον άβολα συναισθήματα στην αραβική και τη διεθνή κοινότητα.

Οι εικόνες της εισόδου των τουρκικών δυνάμεων στο Αφρίν που μεταδόθηκαν χτες σε όλο τον κόσμο ήταν χαρακτηριστικές. Ωστόσο μια από τις πιο έντονες εικόνες ήταν εκείνη της καταστροφής

ενός αγάλματος στο κέντρο της πόλης. Τα ΜΜΕ έκαναν λόγο για ένα άγαλμα «που συνδέεται με την κουρδική παράδοση». Επρόκειτο για το άγαλμα του «Κάουα του σιδερά».

Όμως τι ακριβώς συμβολίζει για τους Κούρδους αυτό το πρόσωπο; Ποια είναι η σημασία του για την περιοχή και ποιος ο αρχαίος μύθος που το συνοδεύει;

Ο μύθος του Κάουα

Για να κατανοήσουμε τη σημασία που έχει ο Kawa για τους Κούρδους αρκεί να αναλογιστούμε ότι για αυτούς είναι αντίστοιχος με τον Ηρακλή ή τον Προμηθέα στην αρχαιοελληνική παράδοση.

Η άφιξη της άνοιξης γιορτάζεται σε όλη τη Μικρά Ασία από τη νεολιθική εποχή. Οι ρίζες αυτής της παράδοσης υπάρχουν στους αρχαίους Περσικούς μύθους, όπως αυτοί διασώθηκαν από τον Κούρδο ιστορικό του 9ου αιώνα Abu Hanifa Dinawari.

Σύμφωνα με τον μύθο, οι βασιλείς της Μεσοποταμίας κυβερνούσαν ειρηνικά την εύφορη περιοχή μέχρι που ένας από αυτούς, ο Γεμσίντ, έδειξε αλαζονεία, πιστεύοντας ότι ήταν ανώτερος και από τον Ήλιο.

Τότε ένα κακό πνεύμα, ο Αχριμάν, έδωσε τη δύναμη στον Ασσύριο βασιλιά Ζουχάκ να καταλάβει την εξουσία. Η κυριαρχία του διήρκεσε 1.000 χρόνια με τον στρατό του να τρομοκρατεί τους κατοίκους. Όπως αναφέρει ο μύθος, η άγρια βασιλεία του Ζουχάκ είχε σαν αποτέλεσμα, όχι μόνο να σταματήσει να έρχεται η Άνοιξη στην περιοχή, αλλά να σταματήσει ακόμη και ο ήλιος να ξημερώνει. Όλα τα δέντρα της κάποτε εύφορης κοιλάδας ξεράθηκαν.

Ο Βασιλιάς Ζαχάκ. Πηγή: a-tranzlatur.com

Όμως η βασιλεία του Ζουχάκ είχε ένα ακόμη σκοτεινό σημείο. Όταν εκείνος κατάφερε να κατακτήσει την περιοχή, το πνεύμα του Αχριμάν εγκλώβισε τον Ζουχάκ υποχρεώνοντάς τον να φέρει στους ώμους του δύο μεγάλα φίδια τα οποία θα του προκαλούσαν φριχτό πόνο όταν πεινούσαν.

Ο μόνος τρόπος να σταματήσουν να πεινούν θα ήταν να τα ταΐζει με τους εγκεφάλους δύο νεαρών κάθε ημέρα. Κατά τη διάρκεια όλης της κυριαρχίας του Ζαχάκ, έπρεπε να θυσιάζονται κάθε μέρα δύο νέοι και οι εγκέφαλοί τους να δίνονται ως τροφή στα ερπετά που ζούσαν πάνω στο σώμα του.

Κάπου εδώ ξεκινάει να μπαίνει στην ιστορία και ο ήρωας Κάουα.

Ο Κάουα ήταν ένας σιδηρουργός από την περιοχή ο οποίος είχε χάσει 16 από τα 17 παιδιά του εξαιτίας του βασιλιά Ζαχάκ. Όταν ο Ζαχάκ απαίτησε τον εγκέφαλο και της τελευταίας του κόρης, ο Κάουα αποφάσισε ότι δεν ήταν διατεθειμένος να χάσει και το τελευταίο του παιδί. Έτσι αντί για τον εγκέφαλο της κόρης του, ο Κάουα πήγε στον Ζαχάκ τον εγκέφαλο ενός προβάτου.

Η φήμη διαδόθηκε στην πόλη και με αυτόν τον τρόπο σώθηκαν χιλιάδες νέοι και νέες οι οποίοι διέφευγαν από την πόλη και ζούσαν ελεύθεροι στα υψηλότερα βουνά της περιοχής όπου κανείς δε θα μπορούσε να τους βρει. Σύμφωνα με την παράδοση, αυτοί που σώθηκαν είναι οι πρόγονοι των Κούρδων.

Ο Κάουα. Πηγή: a-tranzlatur.com

Όμως το μίσος του Κάουα για τον Ζαχάκ δεν είχε σβήσει. Έτσι συγκέντρωσε όλους τους νεαρούς άνδρες που είχαν γλιτώσει τη θυσία, τους εκπαίδευσε και σχημάτισε έναν επαναστατικό στρατό πρόθυμο να ανακαταλάβει την εξουσία. Κατά την προέλαση του στρατού του Κάουα προς το κάστρο του Ζαχάκ, μπήκαν στις γραμμές του και άλλοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά και το εξεγερμένο πλήθος έσπασε τις πύλες και μπήκε στο κάστρο.

Ο Κάουα κατευθύνθηκε στον ίδιο τον Ζαχάκ τον οποίο σκότωσε με το σφυρί της εργασίας του. Στη συνέχεια ανέβηκε στο υψηλότερο μέρος του βουνού πάνω στο οποίο ήταν χτισμένο το κάστρο του Ζαχάκ και άναψε μια μεγάλη φωτιά για να ενημερώσει όλους τους κατοίκους της Μεσοποταμίας ότι ήταν πλέον ελεύθεροι. Μέσα σε λίγη ώρα, λέει ο μύθος, είχαν ανάψει χιλιάδες φωτιές σε όλη την Μεσοποταμία και το νέο είχε διαδοθεί.

Αγάλματα του Κάουα. Πηγή: Twitter

Το φως είχε νικήσει το σκοτάδι. Ύστερα από αυτό, ο ήλιος ανέτειλε και πάλι, ύστερα από χίλια χρόνια, ζεσταίνοντας τις πλαγιές των βουνών και κάνοντας τα λουλούδια να ανθίσουν.

Η αρχαία γιορτή της Newroz

Μέχρι και σήμερα, Κούρδοι, Ιρανοί και Αφγανοί και άλλοι λαοί της Μέσης Ανατολής γιορτάζουν την συγκεκριμένη ημέρα με χορούς, άλματα μέσα από φωτιές και φορώντας φανταχτερά ρούχα. Οι φωτιές είναι κύριο χαρακτηριστικό της γιορτής και τις ανάβουν ως φόρο τιμής στη φωτιά που άναψε ο Κάουα όταν σκότωσε τον τύραννο Ζαχάκ.

Πριν τον εξισλαμισμό των περσικών λαών, στους οποίους ανήκουν και οι Κούρδοι, οι κάτοικοι της περιοχής ακολουθούσαν την παράδοση του Ζωροαστρισμού στον οποίο καθοριστικός ήταν ο εορτασμός της εαρινής ισημερίας την περίοδο από τις 18 έως τις 21 Μαρτίου.

Πηγή: Safin Hamed/AFP

Ο εορτασμός της συγκεκριμένης γιορτής επιβίωσε και στον εξισλαμισμένο κουρδικό λαό μέσα από τη γιορτή της Newroz, ή αλλιώς της Νέας Ημέρας. H συγκεκριμένη γιορτή, εκτός από την έλευση της Άνοιξης, της ελευθερίας και της Ανεξαρτησίας, σηματοδοτεί και την έλευση του νέου κουρδικού έτους.

Παρά το γεγονός ότι η γιορτή γιορτάζεται από αρκετούς λαούς, η σύνδεσή της με την κουρδική παράδοση είναι εξαιρετικά ισχυρή, καθώς για τους Κούρδους συμβολίζει τον αγώνα τους για ελευθερία και ανεξαρτησία από τους ξένους κυρίαρχους.

Μέσα από τον μύθο γίνονται εύκολα κατανοητοί οι λόγοι για τους οποίους οι Κούρδοι αποδίδουν τόση μεγάλη βαρύτητα στον συγκεκριμένο ήρωα. Ο αγώνας τους για ανεξαρτησία, αλλά και η καταπίεση που έχουν υποστεί διαχρονικά από την Τουρκία δημιουργούν εύλογες συνδέσεις με τον μύθο.

Οι ίδιοι λόγοι, ίσως εξηγούν και το μένος με το οποίο συμπεριφέρθηκε η τουρκική πλευρά στη θέα του αγάλματος του Κάουα στο κέντρο του Αφρίν.

Πηγές: Kurdish Institute of Brussels, Wikipedia