Υπάρχει περίπτωση η οδοφοβία να εμποδίσει να χαρούμε το καλοκαίρι μας - Τι πρέπει να γνωρίζουμε

Το άτομο με οδοφοβία βασικά συνδέει το ταξίδι με μια αρνητική εμπειρία.

Κλειστοφοβία. Μικροβιοφοβία. Αγοραφοβία. Πιθανώς έχουμε ακούσει για αυτές τις ακραίες φοβίες που μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα ενός ατόμου να ζει την καθημερινή του ζωή.

Μια λιγότερο γνωστή φοβία είναι η οδοφοβία* ― ο φόβος των ταξιδιών ― αλλά μπορεί να επηρεάσει με παρόμοιο τρόπο το πως κάποιος βλέπει και αλληλεπιδρά με τον κόσμο.

Πώς ακριβώς εκδηλώνεται η οδοφοβία και πώς την αντιμετωπίζουν όσοι πάσχουν από αυτήν; Παρακάτω, ειδικοί αναλύουν τα συμπτώματα, τις αιτίες και τους μηχανισμούς αντιμετώπισης.

*Ο

φόβος του ταξιδιού, ή αλλιώς οδοφοβία, είναι ένα συγκεκριμένο είδος φοβίας που επηρεάζει πολλούς ανθρώπους όταν πρέπει να ταξιδέψουν μακριά από το σπίτι ή τα μέρη όπου νιώθουν ασφάλεια, και εκδηλώνεται με ποικίλα συμπτώματα.

Τι είναι η οδοφοβία;

«Η οδοφοβία είναι ένας παράλογος και συχνά παραλυτικός φόβος για τα ταξίδια», δηλώνει η δρ Νέχα Πατχάκ, επικεφαλής ιατρός συντάκτης του WebMD για θέματα υγείας και ιατρικής του τρόπου ζωής, στη HuffPost. «Όπως και άλλες φοβίες, συνήθως είναι συγκεκριμένη για κάθε άτομο όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο εκδηλώνεται στη ζωή του και το πόσο σοβαρά το επηρεάζει».

Κάποιος με οδοφοβία μπορεί να φοβάται διάφορα μέσα μεταφοράς ή απλά να φοβάται να περάσει χρόνο μακριά από το σπίτι του.

«Μπορεί επίσης να συνδυάζεται με άλλες διαταραχές, όπως κλειστοφοβία ή κοινωνικό άγχος, αλλά η οδοφοβία μπορεί επίσης να υπάρχει χωρίς άλλες επιπλέον αλληλεπικαλυπτόμενες φοβίες», προσθέτει η ίδια. «Το κοινό στοιχείο με τις φοβίες είναι ότι ο φόβος ή το άγχος είναι δυσανάλογο σε σχέση με τον πραγματικό κίνδυνο που ενέχει η συγκεκριμένη κατάσταση — και για πολλούς ανθρώπους σημειώνονται συναφή σωματικά συμπτώματα, όπως τρέμουλο, ναυτία, εφίδρωση, ταχυκαρδία».

Κάποιος με αυτή την πάθηση μπορεί να βιώσει ακραίο άγχος ή κατάθλιψη πριν από ένα ταξίδι. Μπορεί επίσης να εμφανιστούν πονοκέφαλοι, πόνος στο στήθος, ζάλη και γαστρεντερικά συμπτώματα.

«Κάποιος με αυτή την πάθηση μπορεί να φαίνεται απόλυτα σίγουρος και λειτουργικός στις κανονικές, καθημερινές δραστηριότητες, αλλά να υποφέρει από εξουθενωτικό φόβο με τη σκέψη του ταξιδιού με το μέσο που προκαλεί τη φοβία του», σημειώνει η δρ Πατχάκ.

 Σε σοβαρές περιπτώσεις, η οδοφοβία μπορεί να προκαλέσει πλήρεις κρίσεις πανικού* στη σκέψη του ταξιδιού και, ως εκ τούτου, αποφυγή της σκέψης του — πόσο μάλλον της πραγματοποίησής του. Αυτή η φοβία μπορεί να επηρεάσει την εργασία, τις οικογενειακές υποχρεώσεις και την προσωπική ευχαρίστηση, καθώς μπορεί να εμποδίσει την ικανότητα κάποιου να συμμετάσχει σε σχέδια ταξιδιών που πραγματικά θέλει να πραγματοποιήσει.

 «Η οδοφοβία προκαλεί στον πάσχοντα κλινικά σημαντική συναισθηματική δυσφορία ή διαταράσσει τη ζωή του με κάποιον τρόπο», τονίζει η ψυχολόγος Μισέλ Λίνο. «Δεν αφορά μόνο όσους απλά δεν ενδιαφέρονται για τα ταξίδια».

* Μια πλήρης κρίση πανικού περιλαμβάνει συνδυασμό πολλών συμπτωμάτων.

Τι την προκαλεί;

«Η οδοφοβία μπορεί να προκληθεί από διαφορετικά είδη εμπειριών ή εκθέσεων», αναφέρει η δρ Πατχάκ. «Μπορεί να φταίει ότι ένα άτομο βίωσε ένα τραυματικό γεγονός ενώ ταξίδευε ή άκουσε για ένα σημαντικό γεγονός παγκόσμιας απήχησης — όπως ένα θανατηφόρο αεροπορικό δυστύχημα — και να ανέπτυξε τον φόβο βασιζόμενο σε αυτό που άκουσε για την τραγωδία. Συχνά, τραυματικές ταξιδιωτικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία μπορούν να αφήσουν ένα μόνιμο σημάδι που μπορεί να παίξει ρόλο στην ανάπτυξη της φοβίας αργότερα στη ζωή».

Το άτομο με οδοφοβία βασικά συνδέει το ταξίδι με μια αρνητική εμπειρία. Η δρ Λίνο σημειώνει ότι οι σκέψεις για κάτι τραυματικό που μπορεί να συμβεί ενώ ένα άτομο είναι μακριά από το σπίτι του μπορεί να προκαλέσουν φόβο.

«Ίσως υπάρχει μια κακή εμπειρία κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά από διακοπές πριν από αρκετά χρόνια. Κι έτσι η έννοια «ταξίδι = κακό» είναι αποθηκευμένη στον εγκέφαλο», εξηγεί. 

Αν και μια προηγούμενη τραγωδία ή ένα τραυματικό γεγονός μπορεί να είναι η αιτία της οδοφοβίας ενός ατόμου, η παράλογη σκέψη συμβάλλει στη διατήρησή της.

«Ένα άτομο με φοβίες σκέφτεται με ακραίες έννοιες όπως «πάντα» και «ποτέ», συμπληρώνει η δρ Λίνο. «Μια κακή εμπειρία μπορεί να το οδηγήσει να πιστέψει ότι το ταξίδι προκάλεσε το πρόβλημα και ότι κάτι κακό θα συμβεί κάθε φορά που ταξιδεύει. Άλλοι μπορεί να παρατηρήσουν γρήγορα την παράλογη νοοτροπία, αλλά το να την επισημάνουν δεν θα βοηθήσει πολύ. Τα άτομα με φοβίες αισθάνονται αρκετά αναστατωμένα και τελικά συνειδητοποιούν ότι είναι παράλογα. Αλλά χρειάζεται κάτι περισσότερο από την επίγνωση για να ξεπεραστεί ένα τέτοιο πρόβλημα».

Πώς αντιμετωπίζεται η οδοφοβία;

«Όπως και στην περίπτωση της θεραπείας και διαχείρισης άλλων φοβιών, η συζήτηση με έναν θεραπευτή ή η συνεργασία με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας είναι καθοριστικής σημασίας για τη διαχείριση της πάθησης», δηλώνει η δρ Πατχάκ.

Οι ψυχολόγοι μπορεί να δοκιμάσουν θεραπεία έκθεσης, γνωσιακή θεραπεία, ομαδική θεραπεία ή ένα συνδυασμό προσεγγίσεων.

«Όπως και με κάθε φοβία, ο στόχος της θεραπείας είναι η απευαισθητοποίηση», εξηγεί με τη σειρά της η δρ Λίνο. «Ο θεραπευτής και ο πελάτης συνεργάζονται για να ξεπεράσουν σταδιακά τον φόβο του ταξιδιού. Για παράδειγμα, ο θεραπευτής μπορεί να ενθαρρύνει τον πελάτη που επιθυμεί να ταξιδέψει στο εξωτερικό να διανυκτερεύσει σε ένα ξενοδοχείο ή Airbnb περίπου μία ώρα μακριά από το σπίτι του. Το επόμενο βήμα μπορεί να περιλαμβάνει ένα ταξίδι το Σαββατοκύριακο δύο ώρες μακριά από το σπίτι».

Η ίδια ακόμα σημειώνει ότι ένας γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα για την οδοφοβία, αλλά η λήψη φαρμάκων από μόνη της μπορεί να μην είναι αρκετή για να ξεπεραστούν οι ισχυρές σκέψεις που τροφοδοτούν τις φοβίες.

«Μέσω γνωστικής θεραπείας, ένα άτομο μπορεί να αρχίσει να αναγνωρίζει τις παράλογες ή φοβικές σκέψεις που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του», εξηγεί ακόμα η δρ Λίνο. «Ο τρόπος που σκεφτόμαστε επηρεάζει τον τρόπο που αισθανόμαστε. Ο θεραπευτής και ο πελάτης εξερευνούν τις λογικές και παράλογες σκέψεις που συνδέονται με τους φόβους. Ένα άτομο μπορεί να φοβάται ότι θα αργήσει να επιστρέψει στο σπίτι λόγω καθυστέρησης της πτήσης του κι αυτό είναι λογικό».

Η οπτικοποίηση του πώς θα μπορούσε να είναι ένα επιτυχημένο ταξίδι μπορεί να βοηθήσει ορισμένα άτομα να αποκτήσουν ένα αίσθημα ελέγχου πάνω στην ταξιδιωτική εμπειρία και έτσι να ελαχιστοποιήσουν το αίσθημα του φόβου. Η δρ Πατχάκ συνιστά να λαμβάνουμε μέτρα πριν από το ταξίδι μας εάν αντιμετωπίζουμε προβλήματα με την οδοφοβία.

«Μπορεί να είναι χρήσιμο να σχεδιάσουμε κάθε στάδιο του ταξιδιού, από το πώς θα μεταβούμε από το σπίτι μας στο αεροδρόμιο, μέχρι την πύλη, τη θέση μας στο αεροπλάνο, τον ιμάντα αποσκευών στο δρόμο προς τον προορισμό μας κ.λπ.», συμβουλεύει η ίδια. «Όσο περισσότερο προγραμματίζουμε εκ των προτέρων, τόσο περισσότερο έλεγχο μπορεί να νιώθουμε σχετικά με την εμπειρία και τα συναισθήματά μας».

Συνιστά επίσης να φθάνουμε έγκαιρα στον προορισμό μας, ώστε να αποφύγουμε επιπλέον άγχος ή φόβο ότι θα αργήσουμε. Και να είμαστε προετοιμασμένοι για πιθανές καθυστερήσεις.

«Ας κοιμηθούμε καλά κι ας επιλέξουμε υγιεινά σνακ, ώστε να ξεκινήσουμε το ταξίδι μας ξεκούραστοι και με γεμάτο στομάχι», προσθέτει η δρ Πατχάκ. Ιδιαίτερα σημαντικό, τέλος, «να ξεκινήσουμε ταξιδεύοντας με κάποιον που εμπιστευόμαστε».

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ...Επτά σωτήρια πράγματα που οι γιατροί συνιστούν να έχουμε πάντα στα ταξίδια μαςΗ συνήθεια που σύμφωνα με τους γιατρούς μπορεί να σώσει ζωές σε οδικό ταξίδιΕως και 40% των ανθρώπων έχουν φοβία με τα αεροπλάνα - Τέσσερις συμβουλές που κάνουν θαύματα