Πώς να εντοπίσουμε την παραπληροφόρηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία

Από τότε που ο Πούτιν αποφάσισε να εξαπολύσει μια βίαια επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχει δημιουργηθεί ένα κύμα ψευδών ειδήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα κανάλια.

Σε αυτόν τον πόλεμο παραπληροφόρησης, είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε τα πραγματικά γεγονότα από τα κατασκευασμένα. Όμως, τα εργαλεία επαλήθευσης μέσων κοινωνικής δικτύωσης και οι ερευνητές που τα χρησιμοποιούν μπορούν να βοηθήσουν. Παρακάτω παρατίθεται ένας γρήγορος οδηγός που θα μας βοηθήσει να διασφαλίσουμε ότι δεν θα εξαπατηθούμε ή θα εξαπατήσουμε ακούσια τους άλλους.

Τα βασικά λάθη

Η Bellingcat,

η ερευνητική δημοσιογραφική ομάδα που ειδικεύεται στον έλεγχο γεγονότων και στη νοημοσύνη ανοιχτού κώδικα, απαριθμεί τους βασικούς τρόπους ρωσικής παραπληροφόρησης: λάθος ημερομηνία, λάθος τοποθέτηση, λάθος τοποθεσία και τροποποίηση.

Το πρώτο σφάλμα σημαίνει αναπλαισίωση ενός βίντεο από τη Μέση Ανατολή, για παράδειγμα, ώστε να φαίνεται σαν να καταγράφηκε στην Ουκρανία. Η Bellingcat και άλλοι ελεγκτές ειδήσεων όπως το Reuters ανακάλυψαν ότι τα ρωσικά κρατικά μέσα έχουν «αναπλαισιώσει» παλιά βίντεο και δορυφορικές εικόνες από άλλες συγκρούσεις και πλαίσια πολλές φορές τις τελευταίες εβδομάδες.

Ακόμα, ένας πολύ γνωστός τρόπος παραπληροφόρησης, η τροποποίηση, σημαίνει πραγματική αλλαγή του βίντεο, όχι μόνο όσον αφορά στην ημερομηνία, την τοποθεσία ή το πλαίσιό του, για σκοπούς χειραγώγησης. Σε ένα πρόσφατο παράδειγμα, ένα βίντεο ενός φλεγόμενου ουκρανικού τανκ από την εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία το 2014 τροποποιήθηκε ώστε να φαίνεται σαν ένα κατεστραμμένο ρωσικό τανκ από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η «πλαστογραφία» ανακαλύφθηκε από ψηφιακούς χάκερ.

Η Bellingcat αποκάλυψε επίσης ότι οι τεχνικές παραποίησης πληροφοριών δεν χρησιμοποιούνταν μόνο ψηφιακά αλλά και στην πραγματική ζωή, με φιλορώσους αυτονομιστές να συλλέγουν πτώματα, δημιουργώντας σκηνές καταστροφής που είχαν σκοπό να δικαιολογήσουν την ρωσική εισβολή. Το υλικό χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια από επίσημα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, τονίζοντας τον ρόλο της παραπληροφόρησης στη ρωσική επίθεση.

Η γνώση αυτών των τεσσάρων τεχνικών παραπληροφόρησης και η παρακολούθηση του εξαιρετικά ενεργού λογαριασμού της Bellingcat στο twitter, είναι το πρώτο βήμα προς την απόκτηση της απαραίτητης σκεπτικιστικής ματιάς.

Εάν θέλουμε να εμβαθύνουμε, υπάρχουν και άλλα εργαλεία ανοιχτού κώδικα. Ιστότοποι όπως το Flightradar24 μπορούν να αποκαλύψουν την ύπαρξη (μερικών) στρατιωτικών αεροπλάνων σε μια συγκεκριμένη περιοχή σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Άλλα μέσα, όπως το Κέντρο Ανθεκτικότητας Πληροφοριών, διατηρούν ένα αρχείο με όλες τις επιθέσεις και τα περιστατικά που έχουν επιβεβαιωθεί. Συνολικά, ένα κριτικό μάτι δεν αρκεί για να απομυθοποιήσει ένα ψεύτικο ή παραπλανητικό βίντεο ή μια εικόνα.

Geolocation of footage of downed Russian helicopter just outside of Kozarovychi (Козаровичі) in Kyiv Oblast. Location: 50.7605860, 30.3661308. H/T to @L_ThinkTank for location. pic.twitter.com/x4C11EFbaD

— Centre for Information Resilience (@Cen4infoRes) March 5, 2022Επιπλέον έρευνα

Για να κάνουμε έρευνα ανοιχτού κώδικα, δηλαδή για να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε εάν ένα βίντεο ή μια εικόνα είναι αληθινό ή ακριβές, ο «Οδηγός αρχαρίων για επαλήθευση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης» της Bellingcat είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο.

Ο στόχος, εξηγεί η ομάδα, είναι να εξακριβωθεί η προέλευση ενός οπτικού υλικού. Αυτό απαιτεί να επιβεβαιώσουμε ποια είναι η πηγή της φωτογραφίας ή του βίντεο, πού τραβήχτηκε και πότε. Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι γι΄αυτό.

Όσον αφορά το «ποιος», η βασική γνώση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και το κριτικό μάτι μπορεί πραγματικά να φανούν πολύ χρήσιμα. Ας μπούμε στον λογαριασμό που δημοσίευσε το βίντεο. Φαίνεται αληθινός; Παρέχει κάποια πηγή για την πληρορορία που παρέχει; Πότε άνοιξε ο λογαριασμός; Τι άλλο δημοσιεύει; Είναι εξαιρετικά νέα είδηση;

Κατά γενικό κανόνα, όταν οι λογαριασμοί Twitter είναι μόλις λίγων ημερών και έχουν λίγους οπαδούς, αλλά τα tweets τους έχουν τεράστια απήχηση, δεν πρέπει να τους εμπιστευόμαστε. 

Η απάντηση στο «πού» και «πότε» μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Αρχικά, ας εξετάσουμε το βίντεο ή την εικόνα και ας αναζητήσουμε κείμενο ή οποιαδήποτε λεπτομέρεια που μπορεί να ρίξει φως στην τοποθεσία ή την ημερομηνία του. Μήπως είναι ο αριθμός πινακίδας του αυτοκινήτου ανάποδα; Ίσως η εικόνα έχει αναστραφεί για να προσπαθήσει να κρύψει κάτι. Σε ποια γλώσσα είναι η ταμπέλα στο βάθος; Αν είναι στα αραβικά, το βίντεο μάλλον δεν είναι από το Κίεβο.

Ένα πιο προηγμένο εργαλείο είναι η αντίστροφη αναζήτηση εικόνων. Με ιστότοπους όπως το Google Images και το Bing, μπορούμε να ανεβάσουμε μια εικόνα και να την αναζητήσουμε στον ιστό. Έτσι, αν η εικόνα εμφανίστηκε σε άλλα πλαίσια στο παρελθόν, θα το μάθουμε. Αμέτρητες εικόνες αποτυγχάνουν σε αυτό το απλό τεστ.

Ιστότοποι όπως το FotoForensics και εφαρμογές όπως το Serelay προσφέρουν μια πιο λεπτομερή αναζήτηση τόσο στον ιστό όσο και στο ίδιο το αρχείο, επισημαίνοντας επίσης κάθε τροποποίησης της εικόνας. Μπορεί επίσης να παρέχουν τα λεγόμενα μεταδεδομένα μιας φωτογραφίας, τα οποία μπορούν να μας βοηθήσουν να προσδιορίσουμε την εγγυρότητα μιας φωτογραφίας. Το InVID Verification, παρέχει την ίδια υπηρεσία αλλά για τα βίντεο.

Μεταδεδομένα και ήλιος

Κάθε ψηφιακή εικόνα έχει τα μεταδεδομένα της. Συνήθως το πότε τραβήχτηκε η φωτογραφία και μερικές φορές επίσης την τοποθεσία που τραβήχτηκε.

Τα μεταδεδομένα μπορούν να βρεθούν κοιτάζοντας τις πληροφορίες ενός αρχείου (κάντε δεξί κλικ και πατήστε ”εμφάνιση λεπτομερειών” ή ”πληροφορίες αρχείου”). Μπορούν επίσης να παρέχονται από το FotoForensics, το Serelay ή το πρόσθετο InVID Verification. Αυτά τα σάιτ παρέχουν βασικές πληροφορίες για την απάντηση στο «πότε» και «που».

Με λίγη περισσότερη έρευνα και επιβεβαίωση, τα μεταδεδομένα μπορούν επίσης να αποκαλύψουν σκόπιμη παραποίηση. Για παράδειγμα, η εφαρμογή SunCalc βοηθά στην τοποθέτηση της τοποθεσίας του ήλιου ανά πάσα στιγμή σε οποιαδήποτε περιοχή στο χάρτη. Με την εφαρμογή αυτή, μπορούμε να προσπαθήσουμε να ταιριάξετε τις σκιές σε μια εικόνα με την αναφερόμενη τοποθεσία και την ώρα, λέει το News Co/Lab του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, ένας οργανισμός ψηφιακού αλφαβατισμού ανοιχτής πρόσβασης που εστιάζει στη δημοσιογραφία.

Συνοπτικά

Ο έλεγχος και η διασταύρωση πληροφοριών κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος, όχι μόνο από πρακτορεία ειδήσεων όπως το Reuters και το Associated Press, αλλά και από πολίτες. Η Bellingcat και άλλες ομάδας ελεγχου ειδήσεων προσπαθήσουν να επισημάνουν την παραπληροφόρηση που έχει γίνει viral πλέον. Μερικές φορές η καλύτερη άμυνα είναι απλώς να ενημερώνόμαστε για ειδήσεις σχετικά με την παραπληροφόρηση και να ακολουθούμε μόνο αξιόπιστες πηγές που ήδη κάνουν το ερευνητικό έργο.

Τέλος, κάθε φορά που θέλουμε να δημοσιεύσουμε κάποια είδηση, πριν το κάνουμε, ας σιγουρευτούμε ότι αναδημοσιεύουμε και κοινοποιούμε μόνο περιεχόμενο που γνωρίζουμε ότι, είτε είναι αληθές, είτε προέρχεται από μια αξιόπιστη πηγή που μπορεί να παρέχει περαιτέρω πληροφορίες.

Πηγή: Haaretz

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕLive: Χτύπημα σε πολυκατοικία στο Κίεβο, μάχες στα περίχωρα.Νέος γύρος συνομιλιών Κιέβου-ΜόσχαςΤην υποστήριξη της ελληνικής κυβέρνησης στην Ουκρανία εξέφρασε στον Ζελένσκι ο Κ. ΜητσοτάκηςΠούτιν: Θυμωμένος και απογοητευμένος, πιθανόν να κλιμακώσει τον πόλεμο