«Ντιναμό - Ερυθρός Αστέρας: Ο ποδοσφαιρικός αγώνας που ξεκίνησε ένα πόλεμο» (βίντεο)

13 Mαϊου 1990 - φωτογραφία αρχείου. Ο αρχηγός της Ντιναμό Ζάγκρεμπ, Ζβόνιμιρ Μπόμπαν, καθώς ανταποδίδει την επίθεση που δέχθηκε σε έναν αστυνομικό κατά τη διάρκεια επεισόδίων, πριν από τον αγώνα της Ντιναμό με τον Ερυθρό Αστέρα Βελιγραδίου, στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας. (AP Photo, File)

Έμεναν ακόμη δέκα λεπτά μέχρι την έναρξη του αγώνα στο Ζάγκρεμπ της Γιουγκοσλαβίας, ανάμεσα στη Ντιναμό και στον Ερυθρό Αστέρα, όταν οπαδοί της Ντιναμό Ζάγκρεμπ γκρέμισαν τους μεταλλικούς φράχτες που χώριζαν τις εξέδρες από τον αγωνιστικό χώρο.

Οι

Κροάτες φανατικοί (ultras), οι Bad Blue Boys που πρωταγωνίστησαν στη δολοφονική επίθεση έξω από το γήπεδο της ΑΕΚ το βράδυ της Δευτέρας 7 Αυγούστου 2023, πέρασαν από την ανταλλαγή ύβρεων με τους πιο σκληρούς αντιπάλους τους - τους φανατικούς του Ερυθρού Αστέρα Βελιγραδίου - στην ωμή βία που μέσα σε ελάχιστα λεπτά ξέσπασε σε ολόκληρο το γήπεδο.

Αυτά που ακολούθησαν στη συνέχεια έχουν καταγραφεί στο ντοκιμαντέρ με τίτλο «Ντιναμό - Ερυθρός Αστέρας: Ο ποδοσφαιρικός αγώνας που ξεκίνησε ένα πόλεμο» - κάτι μεταξύ αθλητικού και ιστορικού ντοκιμαντέρ, που αποτυπώνει ουσιαστικά την έκρηξη του ποδοσφαιρικού φανατισμού - χουλιγκανισμού, ως έκφραση του εθνικιστικού μίσους μεταξύ Κροατών και Σέρβων τις παραμονές του εμφυλίου που οδήγησε στην διάσπαση της πρώην Γιουγκοσλαβίας.

Ο διοικητής της σερβικής εθελοντικής εθνοφρουράς, Ζέλικο Ραζνιάτοβιτς ή αλλιώς "Αρκάν", στο κέντρο, ποζάρει με μασκοφόρους φρουρούς του μπροστά σε ένα ακινητοποιημένο κροατικό τανκ, στο Βούκοβαρ την Τρίτη, 3 Δεκεμβρίου 1991.  (AP Photo/Mile Jelisijevic)

«Οπλαρχηγοί» στις κερκίδες - Eθνικισμός στο ποδόσφαιρο

Στο ντοκιμαντέρ που έχει αφήσει εποχή και έχει προκαλέσει αμέτρητες δημόσιες συζητήσεις στα χρόνια που μεσολάβησαν αποκαλύπτονται άγνωστες πτυχές και πληροφορίες σαν αυτή: Μαζί με τους οπαδούς του Ερυθρού Αστέρα Βελιγραδίου εκείνη την ημέρα ήταν ο Ζέλικο Ρατζνάτοβιτς - τότε επικεφαλής των χούλιγκαν του Ερυθρού Αστέρα - που μερικά χρόνια αργότερα έγινε γνωστός με το παρατσούκλι «Αρκάν» και υπήρξε ανώτατος διοικητής της Σερβικής Εθελοντικής Φρουράς. Δηλαδή, των πλέον σκληρών Σέρβων παραστρατιωτικών στη διάρκεια του εμφυλίου.

33 χρόνια μετά, το ντέρμπι Ντιναμό - Ερυθρού Αστέρα της 13ης Μαΐου 1990, εξακολουθεί να κατατάσσεται μεταξύ των πιο διαβόητων ποδοσφαιρικών αγώνων στην ιστορία: ίσως ήταν ο μοναδικός ευρωπαϊκός αγώνας ποδοσφαίρου στην ιστορία, που πιστώνεται την «έναρξη ενός πολέμου».

Στις τάξεις των Κροατών Bad Blue Boys υπήρξαν σίγουρα αρκετοί που πολέμησαν στα πολεμικά μέτωπα λίγους μήνες αργότερα, καθώς ορισμένοι από τους φανατικούς οπαδούς της Ντιναμό ήταν από τους πρώτες που εντάχθηκαν σε παραστρατιωτικές ομάδες για να πολεμήσουν απέναντι σε Σέρβους, στις συγκρούσεις που άφησαν πίσω περισσότερους από 20.000 ανθρώπους νεκρούς μεταξύ 1992 και 1995.

Σε ένα μνημείο για τη μνήμη της κροατικής «εξέγερσης» έξω από το στάδιο Maksimir στο Ζάγκρεμπ, μια πλακέτα αποτίει φόρο τιμής στους «οπαδούς της Ντιναμό για τους οποίους ο πόλεμος ξεκίνησε στις 13 Μαΐου 1990 και τελείωσε με το να καταθέσουν τη ζωή τους στον βωμό της κροατικής πατρίδας».

Μίσος με προϊστορία

Στην πραγματικότητα, υπήρξαν πολλές άλλες διαμάχες που σχετίζονται με το ποδόσφαιρο που συνέβησαν κατά τη διάρκεια εκείνου του καλοκαιριού στην πρώην Γιουγκοσλαβία και οι οποίες βοήθησαν τη διολίσθηση σε σύγκρουση.

Στις 3 Ιουνίου, κατά τη διάρκεια ενός αγώνα για τα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου με την Ολλανδία, ένα πλήθος κυρίως Κροατών «αποδοκίμασε τον εθνικό ύμνο της Γιουγκοσλαβίας, πρόσβαλε γιουγκοσλάβους παίκτες, ζητωκραύγαζε τον αντίπαλο και κορόιδευε τον εθνικό προπονητή Ίβιτσα Όσιμ (λίγα χρόνια αργότερα, προπονητή του Παναθηναϊκού).

Τον Σεπτέμβριο του 1990, οπαδοί της Χάιντουκ Σπλιτ έκαψαν τη γιουγκοσλαβική σημαία κατά τη διάρκεια ενός αγώνα πρωταθλήματος και ύψωσαν την καρό σημαία της Κροατίας, ενώ φώναζαν για ανεξαρτησία.

Με τα χρόνια, το ζήτημα της συμμετοχής στα άγρια επεισόδια που σημειώθηκαν μέσα στο στάδιο Maksimir το 1990 έχει γίνει σημαντικό «παράσημο» για ορισμένους κύκλους - τόσο για τους Κροάτες όσο και για τους Σέρβους. Ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς, σημερινός πρόεδρος της Σερβίας, ισχυρίστηκε ότι βρέθηκε εκεί στις 13 Μαΐου 1990, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει την εικόνα του ως άνθρωπος του λαού.

«Είναι λίγο σαν τη συναυλία των Sex Pistols το 1976 στο Μάντσεστερ Free Trade Hall», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ο Βρετανός Τζέιμς Μοντέιγκ, συγγραφέας ποδοσφαίρου που έχει υπογράψει το βιβλίο «1312: Among the Ultras».

«Πολλοί άνθρωποι ισχυρίζονται ότι ήταν εκεί, και αυτό γιατί για πολλούς υπερεθνικιστές ήταν μια πολύ σημαντική στιγμή. Σηματοδότησε την κάθοδο σε μία υπερεθνικιστική σύγκρουση.»

Θεωρίες συνωμοσίας, ένοπλοι πράκτορες και ένα μυστηριώδες ραντεβού 

Στο ντοκιμαντέρ, φανατικοί οπαδοί, αστυνομικοί και μάρτυρες αποκαλύπτουν ότι το χάος στο Μαξιμίρ στις 13 Μαΐου 1990 προετοιμάστηκε προσεκτικά. Η ταινία παρουσιάζει στοιχεία δολιοφθοράς, αναφέρεται σε ένοπλους πράκτορες της (σερβικής) Ούντμπα στο γήπεδο και σε μια μυστηριώδη συνάντηση μεταξύ οπαδών και αστυνομίας.
Ο Αρκάν φέρεται να ήταν παρών με κοστούμι και οπλισμένος!

Ο Nenad Pokos, ένας οπαδός της Dinamo που ήταν στη νότια κερκίδα εκείνη την ημέρα και συγκρούστηκε απευθείας με οπαδούς του Ερυθρού Αστέρα λέει: 

«Υποθέτω ότι είναι στα γονίδια σε εμάς τους Κροάτες... Όταν κάτι δεν πάει καλά, τότε κάνουμε εκατό συζητήσεις για αυτό, όμως για το τι είναι σωστό δεν κάνουμε ούτε μία!»

Η φωτογραφία του νεαρού αρχηγού της Ντιναμό και της Εθνικής Γιουγκοσλαβίας Ζβόνιμιρ Μπόμπαν να επιτίθεται εκείνη την ημέρα σε αστυνομικό μέσα στον αγωνιστικό χώρο, έκανε στη συνέχεια τον γύρο του κόσμου . Όμως η τηλεοπτική εικόνα στην οποία ο αστυνομικός επιτίθεται για πρώτη φορά βάναυσα και χωρίς λόγο στον Μπόμπαν με γκλομπ παρέμεινε κρυμμένη στα αρχεία και προβλήθηκε για πρώτη φορά σε αυτό το ντοκιμαντέρ!

Άλλος ένας ποδοσφαιριστής της Ντιναμό χτυπήθηκε στην πλάτη με γκλομπ. Ήταν ο Vjekoslav Škrinjar που βοηθούσε τους χτυπημένους οπαδούς της Ντιναμό μέσα στο γήπεδο και εκείνες τις στιγμές χτυπήθηκε στην πλάτη.

Ο Ζβόνιμιρ Μπόμπαν έχει δηλώσει στο ντοκιμαντέρ για εκείνη την φοβερή ημέρα του 1990: «Μέχρι τότε, δεν υπήρχαν τέτοιες ταραχές στο Jugostadion. Η αστυνομία ήξερε πάντα πώς να αντιδράσει και να σταματήσει ή ακόμα και να αποτρέψει τις συγκρούσεις και την οργή. Είναι ενδιαφέρον ότι στην αρχή εκείνης της σεζόν, εγκρίθηκε ο νόμος για την ασφάλεια στα γήπεδα ποδοσφαίρου, βάσει του οποίου η πολιτοφυλακή είχε την εξουσία να αδειάσει την κερκίδα από οπαδούς που προκαλούσαν προβλήματα. Αυτό συνέβη μια φορά, το φθινόπωρο του 1989, όταν ένας διαιτητής στο Ντουμπρόβνικ άδειασε τη βόρεια κερκίδα του γηπέδου στη Μπάνια Λούκα κατά τη διάρκεια του αγώνα Μπόρατς - Ντιναμό (1:0)...Ως εκ τούτου, η πολιτοφυλακή θα μπορούσε να είχε αδειάσει τη νότια κερκίδα από τους χούλιγκαν του Ερυθρού Αστέρα, αλλά δεν το έκαναν. Και τότε οι οπαδοί της Ντιναμό από τη βόρεια κερκίδα όρμησαν στο γρασίδι, γιατί ήθελαν να φτάσουν στη νότια, αλλά ο κλοιός της πολιτοφυλακής μπήκε εμπόδιο και ακολούθησαν άγρια επεισόδια μέσα στον αγωνιστικό χώρο».

Επίλογος: 138 τραυματίες, ενώ τυχαίο θεωρείται ότι δεν υπήρξαν θάνατοι, εάν παρακολουθήσει κάποιος τις εικόνες στο βίντεο που ακολουθεί εδώ...

Related...Επίθεση Ντιναμό Ζάγκρεμπ κατά ΑΕΚ: «Ξεφεύγει με τις δηλώσεις και τη συμπεριφορά της»To deja vu της οπαδικής αιματοχυσίαςΧουλιγκανισμός: Μια υφέρπουσα και διαρκής απειλή