Κλίμα: Ξεπεράστηκε το όριο των 1,5 βαθμών Κελσίου στη μέση αύξηση της θερμοκρασίας το 2023-2024

Τα δυο τελευταία χρόνια ξεπεράστηκε μεσοσταθμικά το όριο των 1,5 βαθμών Κελσίου ως προς την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη που τέθηκε με τη συμφωνία του Παρισιού, ένδειξη της συνεχιζόμενης, άνευ προηγουμένου στη σύγχρονη ιστορία ανόδου της, αποκαλύπτει σήμερα το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο Κοπέρνικος.

Όπως ήταν σαφές ότι θα συνέβαινε εδώ και μήνες και πλέον επιβεβαιώθηκε από το σύνολο των δεδομένων για τις θερμοκρασίες μέχρι την 31η Δεκεμβρίου, το 2024 πράγματι ήταν η πιο θερμή χρονιά που καταγράφτηκε ποτέ

Το 2025 δεν αναμένεται νέο ρεκόρ, όμως, από την πλευρά της, η βρετανική μετεωρολογική υπηρεσία προεξόφλησε πως η χρονιά που μόλις άρχισε θα είναι μια από τις τρεις θερμότερες που έχουν καταγραφεί ποτέ στη Γη.

Το 2025, χρονιά που σημαδεύεται από την επιστροφή στην εξουσία στις ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ, οι κυβερνήσεις όλων των χωρών καλούνται να ανακοινώσουν νέους οδικούς χάρτες της δράσης τους για το κλίμα, όπως κάθε πέντε χρόνια, στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού. Όμως η μείωση των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου όχι απλά επιβραδύνεται, κάνει σημειωτόν σε κάποιες πλούσιες χώρες: ήταν μόλις 0,2% στις ΗΠΑ πέρυσι, σύμφωνα με ανεξάρτητη έκθεση.

Σύμφωνα με τον Κοπέρνικο, τόσο το 2024, όσο και τη διετία 2023-2024, ξεπεράστηκε η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά 1,5° Κελσίου σε σύγκριση με την προβιομηχανική εποχή, προτού δηλαδή η μαζική καύση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου αλλάξει βαθιά το κλίμα.

Αυτό δεν σημαίνει πως το πιο φιλόδοξο όριο της συμφωνίας του Παρισιού, που παρατηρείται σε βάθος εικοσαετίας, έχει ξεπεραστεί τελεσίδικα, θυμίζει ο Κοπέρνικος.

Αλλά «υπογραμμίζει το γεγονός ότι οι παγκόσμιες θερμοκρασίες ανεβαίνουν πέραν αυτών που έχουν γνωρίσει οι σύγχρονοι άνθρωποι». Στην πραγματικότητα, η υπερθέρμανση του κλίματος δεν έχει προηγούμενο εδώ και τουλάχιστον 120.000 χρόνια, σημειώνουν επιστήμονες.

Για τον Γιόχαν Ρόκστρεμ, διευθυντή του Ινστιτούτου του Πότσνταμ για την Έρευνα ως προς τον Αντίκτυπο στο Κλίμα (PIK), αυτή είναι «σοβαρή προειδοποίηση».

«Πήραμε μια πρόγευση του κόσμου με θερμοκρασία (αυξημένη κατά) 1,5° Κελσίου, (πρόγευση) από τα δεινά και τα κόστη άνευ προηγουμένου για τον κόσμο και την παγκόσμια οικονομία, εξαιτίας των ενισχυμένων ακραίων καιρικών φαινομένων λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως οι ξηρασίες, οι πλημμύρες, οι πυρκαγιές και οι καταιγίδες», τόνισε στο Γαλλικό Πρακτορείο.

Πίσω από τους αριθμούς προβάλλει ήδη σειρά καταστροφών που επέτεινε η κλιματική αλλαγή: 1.300 νεκροί τον Ιούνιο εξαιτίας των ακραίων θερμοκρασιών στο προσκύνημα στη Μέκκα, ιστορικές πλημμύρες στη δυτική και στην κεντρική Αφρική, φοβεροί κυκλώνες στις ΗΠΑ και στην Καραϊβική...

Και τις τελευταίες ημέρες, μαίνονται στο ευρύτερο Λος Άντζελες οι «πιο καταστροφικές» πυρκαγιές στην ιστορία της Καλιφόρνιας, με τα λόγια του απερχόμενου αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν.

Σε οικονομικό επίπεδο, οι φυσικές καταστροφές προκάλεσαν ζημίες ύψους 320 δισ. δολαρίων σε παγκόσμια κλίμακα πέρυσι, σύμφωνα με την αντασφαλιστική εταιρεία Munich Re.

Το να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας στον 1,5° Κελσίου μάλλον, αντί των 2° Κελσίου — το ανώτατο όριο της συμφωνίας του Παρισιού—, θα επέτρεπε να περιοριστούν σημαντικά οι πιο καταστροφικές συνέπειες, σύμφωνα με την GIEC, τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ.

«Κάθε χρονιά της τελευταίας δεκαετίας συγκαταλέγεται στις πιο θερμές που έχουν καταγραφεί ποτέ», προειδοποιεί η Σαμάνθα Μπέρτζες, υποδιευθύντρια του C3S του Κοπέρνικου.

Οι ωκεανοί, που απορροφούν το 90% της πλεονάζουσας θερμότητας που προκαλείται από την ανθρωπότητα, συνεχίζουν επίσης να υπερθερμαίνονται. Ο ετήσιος μέσος όρος της θερμοκρασίας της επιφάνειάς τους, πλην των δυο πολικών ζωνών, έφθασε σε επίπεδο άνευ προηγουμένου, στους 20,87° Κελσίου, συντρίβοντας το προηγούμενο ρεκόρ, που καταγράφτηκε μόλις το 2023.

Πέρα των άμεσων συνεπειών των θαλάσσιων καυσώνων στα κοράλλια και στα ψάρια, η διαρκής υπερθέρμανση των ωκεανών, βασικών ρυθμιστών του κλίματος της Γης, επηρεάζει τα θαλάσσια και τα ατμοσφαιρικά ρεύματα.

Οι θερμότερες θάλασσας εκλύουν πλέον περισσότερο εξατμισμένο νερό στην ατμόσφαιρα, δίνοντας μεγαλύτερη ενέργεια σε τυφώνες, κυκλώνες ή καταιγίδες.

Ο Κοπέρνικος σημειώνει ακόμη πως το επίπεδο εξατμισμένου νερού στην ατμόσφαιρα έφθασε και αυτό σε επίπεδο άνευ προηγουμένου το 2024, βρίσκεται πλέον 5% πάνω από ό,τι ήταν κατά μέσον όρο την περίοδο 1991-2020.

Πάντως την περασμένη χρονιά τερματίστηκε το φαινόμενο Ελ Νίνιο, το οποίο συμβάλλει στην υπερθέρμανση του πλανήτη και στην εμφάνιση ακραίων φαινομένων, κι αναμένεται μετάβαση στις πιο ουδέτερες συνθήκες του αντίστροφου φαινομένου, του Λα Νίνια.

Πλην όμως ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός προειδοποίησε ήδη τον Δεκέμβριο πως αυτό το τελευταίο ενδέχεται να είναι «βραχύ και μικρής έντασης», ανεπαρκές για να αντισταθμιστούν οι συνέπειες της υπερθέρμανσης.

«Το μέλλον βρίσκεται στα χέρια μας — η άμεση και αποφασιστική δράση μπορεί ακόμη να αλλάξει την τροχιά του μελλοντικού κλίματός μας», τόνισε ο διευθυντής της υπηρεσίας για την κλιματική αλλαγή του Κοπέρνικου, ο Κάρλο Μπουοντέμπο.

Η COP29 του Μπακού, η πιο πρόσφατη μεγάλη σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα, συνάντησε σχεδόν ανυπέρβλητες δυσκολίες για να οριστεί νέος στόχος ως προς τη χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής —τέθηκε, εντέλει—, όμως δεν εισέφερε στην πράξη τίποτε για τις φιλοδοξίες για τη μείωση των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, ιδίως για την έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα.

Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ-AFP