Εμβόλια, ψευδοεπιστήμη και το σκάνδαλο Novartis…

Τι σχέση έχει άραγε η ψευδοεπιστήμη με τα εμβόλια και το σκάνδαλο Novartis; Όλα ξεκινούν από ένα σύνολο θεωριών συνομωσίας[1], οι οποίες εμπλέκουν πολυεθνικές εταιρίες που θέλουν να μας πουλήσουν αναποτελεσματικά εμβόλια, τα οποία είναι περιττά αφού το ανοσοποιητικό ενός βρέφους ενός έτους έχει την ισχύ του Αμερικάνικου Στρατού και μπορεί να κατατροπώσει τον καημένο ιό της ευλογιάς [2]. Σύμφωνα με αυτές τις θεωρίες μέσα στα εμβόλια κρύβονται «ειδικές μη φυσικές ουσίες»,

οι οποίες προκαλούν αυτισμό, νευρολογικές βλάβες ή καρκίνο [3] ή οι προθέσεις των εταιριών να ελέγξουν το μυαλό μας ή ακόμη και να μας στειρώσουν, σε συνεργασία πάντα με κυβερνήσεις, ώστε να επιφέρουν τη Νέα Τάξη πραγμάτων [4]. Είναι αποδεδειγμένη εξάλλου, η σύνδεση πολιτικών θεωριών συνομωσίας με αντίστοιχες στο τομέα της υγείας [5].

Αντι-εμβολιαστικό κίνημα με ρίζες στον 18ο αιώνα

Ο δισταγμός ή και η άρνηση απέναντι στον εμβολιασμό είναι ιστορικά τόσο παλιοί, όσο και τα εμβόλια. Οι πρώτες αντιδράσεις ξεκίνησαν αμέσως μετά την πρώτη εφαρμογή του πρώτου εμβολιασμού από τον EdwardJenner το 1796. Η επαναστατική, για την εποχή, μέθοδος περιελάμβανε τη χρήση αποξηραμένου πύου από άτομα, τα οποία είχαν προσβληθεί από τον ιό της δαμαλίτιδας (ιό ευλογιάς των βοοειδών), με στόχο την αποφυγή προσβολής από την ανθρώπινη ευλογιά. Η Βρετανική κυβέρνηση σχεδόν άμεσα (1840) υιοθέτησε νομοθεσία υποχρεωτικού εμβολιασμού με στόχο την προστασία του γενικού πληθυσμού.

Η αντιεμβολιαστική Λίγκα του Leicester, ισχυρίστηκε πως η κυβέρνηση θέλει να τους αγελαδοποιήσει και αυτό ο Θεός δεν το επέτρεπε. Κάποιοι άλλοι έλεγαν πως ο εμβολιασμός ήταν αναποτελεσματικός και καθώς οι αρχές της Επιστημονικής Μεθόδου ήταν ακόμα άγνωστες για τους περισσότερους. Ήταν δύσκολο να γίνει διάκριση μεταξύ τσαρλατάνου και επιστήμονα. Το σημαντικότερο όμως επιχείρημα πήγαζε από το κοινωνικό πλαίσιο της εποχής. Η έντονη βιομηχανοποίηση στη Βικτωριανή εποχή έχει δημιουργήσει μία ισχυρή εργατική τάξη, η οποία δειλά-δειλά διεκδικεί τα δικαιώματά της απέναντι στην αριστοκρατία. Οπότε ο εμβολιασμός θεωρήθηκε ένα σημαντικό πεδίο αντιπαράθεσης σχετικά με την επιβολή του κράτους στον πολίτη και το δικαίωμα αυτού στην ελεύθερη επιλογή [6]. Παρόμοια φαινόμενα άρνησης παρατηρήθηκαν και σε άλλα Ευρωπαϊκά κράτη, όπως στη Σουηδία που προκάλεσαν 1382 θανάτους στην Στοκχόλμη, από ευλογιά, τα έτη 1873-74 [7] παρότι το κράτος είχε υιοθετήσει τον εμβολιασμό αμέσως.

Στις αρχές του 20ου αιώνα, παρασκευάζονται όλο και περισσότερα εμβόλια για διάφορες ασθένειες, ώστε να αποφευχθούν πανδημίες όπως της «Ισπανικής γρίπης» (27 – 50 εκατομ. νεκροί, 1918-20) [8] ή της πολιομυελίτιδας (57.628 κρουσμ, 1952) [9] και για 60 χρόνια (1910-70) ο παγκόσμιος πληθυσμός τα εμπιστεύεται. Η παιδική θνησιμότητα σε παγκόσμιο επίπεδο από το 36,2%, έφτασε το 1977 στο 12,4% και σήμερα στο 4,25% [10]. Και ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες είναι ο περιορισμός και η εξάλειψη (π.χ. πολυομυελίτιδα) ασθενειών μέσω των εμβολιασμών (VaccinePreventableDiseases). Η χρυσή εποχή των εμβολίων, δεν τερματίστηκε ούτε από το «Cutterincident» το 1955, όταν η φαρμακοβιομηχανία Cutter (Η.Π.Α) παρέδωσε στην αγορά 120.000 δόσεις εμβολίου ιού πολυμυελίτιδας, ο οποίος δεν ήταν πλήρως απενεργοποιημένος. Το σφάλμα στη διαδικασία απενεργοποίησης βρέθηκε ταχύτατα εξαφανίζοντας τις αμφιβολίες περί επικινδυνότητας των εμβολιών.

Νέος κύκλος αμφισβήτησης των εμβολίων τον 20ο αιώνα

Το 1976 παρατηρείται αναζωπύρωση όταν μια αναφορά από το νοσοκομείο Great Ormond Street Hospital for Sick Children, (δείγμα 36 παιδιών) συνέδεσε το εμβόλιο DTP με την εμφάνιση νευρολογικών προβλημάτων. Παρά τις μελέτες που ακολούθησαν δεν βρέθηκε καμία στατιστικά σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στο εμβόλιο και εγκεφαλοπάθειες ή άλλα νευρολογικά προβλήματα [12].

Ο A. Wakefield σε μία μελέτη σειράς περιπτώσεων (caseseries) το 1998 με δείγμα 12 παιδιά, συνδέει το εμβόλιο MMR με την πρόκληση εντερικής δυσλειτουργίας και την εμφάνιση αυτισμού και τη δημοσιεύει στο υψηλού κύρους επιστημονικό περιοδικό Lancet. Αργότερα έγινε γνωστό ότι ο A. Wakefield είχε συμφωνήσει με δικηγορικό γραφείο, το οποίο εκπροσωπούσε γονείς που πίστευαν πως τα παιδιά τους είχαν εμφανίσει αυτισμό λόγω του εμβολίου, να μηνύσουν φαρμακοβιομηχανίες. Ακολούθησαν πολλές μελέτες - μία από αυτές έγινε στη Δανία, σε δείγμα 500.000 παιδιών [13] - οι οποίες κατέληξαν στο σύνολό τους στο ίδιο συμπέρασμα: ότι δεν υπάρχει κάποια συσχέτιση ανάμεσα στο εμβόλιο και την εμφάνιση αυτισμού σε παιδιά. Οι υπόλοιποι συγγραφείς, εκτός από τον Wakefield,αποσύρθηκαν από το άρθρο (2004) το οποίο τελικά ανακλήθηκε (2010). Με την αποκάλυψη της συμφωνίας ο Wakefield έχασε την άδεια άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος (2011), αλλά βρήκε χρηματοδότηση από οργανώσεις αντιεμβολιαστών και κυκλοφόρησε το ντοκιμαντέρ “Vaxxed” (2016). Ήδη όμως από το 2004 η εμβολιαστική κάλυψη στην Αγγλία έπεσε στο 78%, ένα ποσοστό όπου η «ανοσία αγέλης»1 δεν είναι αποτελεσματική. Την ίδια περίοδο 2008-2011 στη Γαλλία εμφανίζονται >18.000 περιστατικά ιλαράς, με 10 θανάτους και 26 άτομα με μόνιμες νευρολογικές βλάβες [13]. Ανάλογα προβλήματα δημιουργήθηκαν με το εμβόλιο της Ηπατίτιδας Β και του HPV στην ίδια χώρα, με αποτέλεσμα την πολύ φτωχή κάλυψη των εφήβων (