Δημοψήφισμα 2015 - Δέκα χρόνια μετά

Διαδηλωτής μπροστά από το ελληνικό κοινοβούλιο κρατώντας μια ελληνική σημαία κατά τη διάρκεια συγκέντρωσης διαμαρτυρίας για την επέτειο του ελληνικού δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου 2015, όταν το 62% των Ελλήνων ψηφοφόρων απέρριψε το σχέδιο διάσωσης που πρότειναν οι πιστωτές της. Στην πλατεία Συντάγματος, στο κέντρο της Αθήνας, Ελλάδα, στις 5 Ιουλίου 2016 (Photo by Panayiotis Tzamaros/NurPhoto via Getty Images)

Αλλιώς περίμεναν τα στελέχη της Νέας δημοκρατίας αυτή την επέτειο. Ήταν μία πρώτη ευκαιρία για να υπενθυμίσουν την κοινή γνώμη,την επικίνδυνη πολιτική της κυβέρνησης Σύριζα – ΑΝΕΛ. Τις δύσκολες στιγμές που έζησε η Ελληνική οικονομία και κοινωνία τον Ιούνιο και Ιούλιο του 2015 εξαιτίας μίας εξάμηνης διαπραγμάτευσης της Ελληνικής κυβέρνησης και του Τσίπρα με τους θεσμούς,που κόντεψε να καταλήξει σε ένα δράμα εξαιτίας του αποτελέσματος του περιβόητου δημοψηφίσματος. Και όμως, την Ελληνική κοινή γνώμη δεν την απασχολεί ούτε το δημοψήφισμα αλλά ούτε η μελλοντική πολιτική πορεία του Αλέξη Τσίπρα.Την  απασχολεί το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, κάτι που φυσικά δεν ευνοεί την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη στην παρούσα φάση .

Τι πρόσφερε το δημοψήφισμα του 2015; Φυσικά δεν φταίει το δημοψήφισμα που φτάσαμε να υπογράψουμε το τρίτο μνημόνιο. Όμως κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο για να επιβληθούν σκληρότεροι όροι και προϋποθέσεις της υλοποίησης αυτού του οικονομικού προγράμματος. Ακόμη και σήμερα γίνεται λόγος ότι η κυβέρνηση Παπανδρέου έπρεπε εκείνη να προκηρύξει  το δικό της δημοψήφισμα. Εκείνοι υποστηρίζουν ότι με αυτό τον τρόπο η οικονομική κρίση θα περνούσε γρηγορότερα. Η προσωπική μας γνώμη δεν συμφωνεί με αυτή την άποψη. Το πρώτο μνημόνιο όφειλε να ψηφιστεί από όλους τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Ο λαϊκισμός του Αντώνη Σαμαρά (ως αντιπολίτευση) ίσως να μην υπολείπεται κατά πολύ από τον λαϊκισμό του Αλέξη Τσίπρα όταν έλεγε ότι θα καταργήσει το μνημόνιο με ένα νόμο και ένα άρθρο.

Έγραψε η ιστορία ότι το όχι έγινε ναι. Μήπως η πολιτική σκέψη και η στρατηγική του Αλέξη Τσίπρα ήταν από την αρχή υπέρ του  Ναι; Το πολιτικό μας ένστικτο έδειξε όμως ότι ο τότε πρωθυπουργός μάλλον θα σοκαρίστηκε την βραδιά της 5ης Ιουλίου από το μέγεθος του Όχι. Το μόνο που δεν μπορεί να τον κατηγορήσει κανείς ήταν ότι μετά το δημοψήφισμα κατέφυγε στην γνώμη του λαού, στην διεξαγωγή εθνικών εκλογών. Για πρώτη φορά συμπεριφέρθηκε θεσμικά και κοινοβουλευτικά ως τύπο αλλά και ως ουσία .

Φυσικά, όμως η κοινή γνώμη αντιμετωπίζει το εν λόγω δημοψήφισμά με αρνητικό πρόσημο.  Capital control, κίνδυνο εξόδου της χώρας από την ΟΝΕ και ίσως και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με μία άτακτη χρεοκοπία. Το μόνο θετικό σε αυτή την υπόθεση είναι ότι δεν επιβλήθηκε κούρεμα καταθέσεων. Όμως το μόνο σίγουρο είναι ένα. Οι ψηφοφόροι του Σύριζα, που η πλειοψηφία από εκείνους ήταν πρώην ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ , δεν επιθυμούσαν με τίποτα ένα νέο μνημόνιο.

Οι ψηφοφόροι του ΝΑΙ βρήκαν κερδισμένοι. Οι ψηφοφόροι του ΝΑΙ ήταν υπέρ της ενεργούς συμμετοχής της χώρας στους θεσμούς και διαδικασίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακόμη και σήμερα όμως οι ψηφοφόροι του Ναι δεν είναι  περισσότερο αισιόδοξοι από τους ψηφοφόρους του ΟΧΙ. Οι λόγοι προφανείς. Οι λόγοι έχουν φυσικά ένα οικονομικό περιεχόμενο.Οικονομική κρίση δεν αντιμετωπίζει η χώρα. Όμως οικονομική κρίση αντιμετωπίζουν οι πολίτες της, εξαιτίας κυρίως του πληθωρισμού.  Αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση  τα τελευταία 10 χρόνια δεν έχει κάνει βήματα προόδου. Οι διαδικασίες ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έχουν ατονήσει. Σημαντικά κράτη – μέλη όπως η Γερμανία και η Γαλλία αντιμετωπίζουν βαθύτατα οικονομικά προβλήματα. Επιπλέον,οι πόλεμοι που διεξάγονται  στις γειτονίες της Ευρωπαϊκής  Ένωσης επιτείνουν την ανασφάλεια των πολιτών. Ίσως οι ψηφοφόροι του Ναι και του όχι στην παρούσα φάση να έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Η διαφορά όμως των δύο πλευρών είναι ότι οι μεν θέλουν την ρήξη και την διατήρηση λαϊκίστικων εύκολων πολιτικών ενώ οι δε την πρόταση δημιουργικών πολιτικών ανάπτυξης και δημοκρατικών κοινοβουλευτικών διαδικασιών.

Όμως ας μην ξεχάσουμε κάτι, που ίσως το δούμε στο μέλλον. Και οι δύο πλευρές δεν έχουν αξιόπιστες κομματικές επιλογές. Από την μία, το κόμμα του Σύριζα ουσιαστικά δεν υφίσταται, από την άλλη η Νέα δημοκρατία δεν κυβερνάει – αλλά κυβερνάει το αναποτελεσματικό επιτελικό κράτος του Κυριάκου Μητσοτάκη. Όσο για το ΠΑΣΟΚ , κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τη  πορεία του. Το δημοψήφισμα είναι παρελθόν. Το αίτημα δεν είναι επανεμφάνιση της άμεσης δημοκρατίας. Το αίτημα είναι ένα. Η εκδημοκρατικοποίηση του πολιτικού μας συστήματος. Και αυτό θα γίνει μόνο με δημοκρατικά –σύγχρονα ελληνικά πολιτικά κόμματα που θα βρίσκονται μακριά από το πελατειακό κράτος.