"Sur(real)vivor";

Στην εποχή που το τηλεοπτικό θέαμα πρυτανεύει, η έλευση των προγραμμάτων ριάλιτι καταρρίπτει εθνικά και πολιτισμικά σύνορα χάρη στην τηλεοπτική τους ανατομία. Τι συμβαίνει, λοιπόν, και γιατί το «Survivor» έχει τόσο μεγάλη επιτυχία και υψηλές θεαματικότητες, ώστε όλοι κάθε βράδυ στήνονται μπροστά στην τηλεόρασή τους, για να παρακολουθήσουν τα ντέρμπι μεταξύ «Μαχητών» και «Διασήμων», ενώ τα social media παίρνουν φωτιά από σχετικά σχόλια, νεκρώνοντας από όποια άλλη εξέλιξη ή γεγονός μας ταλανίζει ως χώρα;

Το Reality αναπαριστά μια μικρογραφία της κοινωνίας. Όπως κάθε τηλεοπτικό θέαμα «δεν αποτελεί ένα σύνολο εικόνων, αλλά μια κοινωνική σχέση ατόμων μεσολαβημένη από εικόνες» (Η «Κοινωνία του θεάματος» του Γκι Ντεμπόρ). Πρόκειται για ένα τηλεοπτικό προϊόν εύπεπτο, που εγείρει προβληματισμούς αναφορικά με τις διαπροσωπικές σχέσεις, ενώ παράλληλα αφυπνίζει την ευκολία της ταύτισης με τους παίκτες της μικρής οθόνης, η οποία καλύπτει την ανθρώπινη ανάγκη της συνύπαρξης με άλλους στα πλαίσια ομαδικότητας, δηλαδή την ανάγκη του «ανήκειν», και μας προσφέρει ένα παραθυράκι διαφυγής από την ανιαρή καθημερινότητα σε νέες, πολλές φορές πρωτοϊδωμένες συγκινήσεις, με παραθύρι στο όνειρο της σφαίρας του μύθου των εξωτικών παραλιών της Καραϊβικής, όπου τουλάχιστον μπορούμε να αγγίξουμε νοερά.

Σ' ένα τέτοιο παιχνίδι, οι τηλεθεατές νιώθουν πως μπορούν να συγκρίνουν τις προσωπικότητές και τις αντιδράσεις τους με εκείνες των παικτών που εμπλέκονται σε περίπλοκες καταστάσεις, στις οποίες οι ίδιοι είτε θα επιθυμούσαν να συμμετέχουν, είτε απεύχονται. Και όλα αυτά, την ίδια στιγμή που η τηλεοπτική κονσέρβα αναμασιέται ξανά και ξανά, έχοντας εξοστρακίσει οτιδήποτε αξιόλογο και πρωτότυπο, και εδραιώνοντας την επαναληψιμότητα των πολιτικών με την «ξύλινη» γλώσσα στις εκπομπές που πραγματεύονται την περίπλοκη ειδησεογραφική επικαιρότητα και το ανιαρό αναμάσημα της δυσμενούς οικονομικής μας κατάστασης.

Εδώ, τα ηθικά διλήμματα, πασπαλισμένα με συναισθηματική φόρτιση, σερβίρονται απευθείας από τον Άγιο Δομίνικο στο τραπέζι του σαλονιού, εντρυφώντας στο μηχανισμό του εσωτερικού μας ψυχισμού. Οι τηλεθεατές παρακολουθούν τις συμπεριφορές των παικτών, να αναμειγνύονται με τις δικές τους υποσυνείδητες ιδέες και την προβολή του εαυτού στον άλλο.

Η επιβίωση ανέκαθεν, είτε κατά μόνας είτε ομαδικά, υπαγορεύεται από τους κανόνες του ανταγωνισμού προς άλλα άτομα ή προς μια άλλη ομάδα για τους διαθέσιμους πόρους, όπως και στο εν λόγω τηλεπαιχνίδι. Ακόμα και οι όποιες «κλίκες», συνεργασίες και η αλληλεγγύη που αναπτύσσεται μέσα στην ίδια ομάδα, στην πραγματικότητα υπηρετούν τους μηχανισμούς του ανταγωνισμού. Και όλα αυτά με κοινό παρονομαστή την επιτυχία που συναρτάται από την αξία και τη διαφοροποίησή μας σε σύγκριση με τους άλλους. Πάντα πρέπει να υπάρχει αντίπαλος, λοιπόν, ως βράχος προσωπικής αναρρίχησης και ως αντίβαρο στην πλάστιγγα της αυτοαξιολόγησης. Ας μη γελιόμαστε! Υπό αυτό το πρίσμα, ο ανταγωνισμός είναι το κλειδί της επιτυχίας και ο υπ' αριθμόν ένα λόγος της τεράστιας θεαματικότητας του «Επιζήσαντα».

Σε κάποιο από τα άρθρα εφημερίδων που πραγματεύονται τους λόγους που σαρώνει σε τηλεθέαση το τηλεπαιχνίδι, διάβασα το παρακάτω σχόλιο:

«Το βέβαιο είναι ότι ένα απλό ψυχογράφημα το χρειάζονται όσοι αφήνουν τον "άγονο" αγώνα της επιβίωσής τους για να δουν μαχητές και διάσημους να παλεύουν για ένα πιάτο ρύζι αφού περάσουν των παθών τους τον τάραχο».

Άραγε γιατί π.χ οι τηλεθεατές χρειάζονται ψυχογράφημα, επειδή βλέπουν ένα τηλεπαιχνίδι, όπου κάποιοι αναμετρούνται σε αθλητικές δραστηριότητες, μαλώνουν, συμφωνούν, διαφωνούν, και όχι αυτοί που παρακολουθούν αποκλειστικά εκπομπές αριστερής διανόησης της κρατικής τηλεόρασης;

Από αυτό το σημείο, βέβαια, μέχρι αυτό της τηλεοπτικής νοοτροπίας, αντίστοιχης του Φονταμενταλισμού, απέχουμε παρασάγγας. Γιατί εδώ, όντως, υπάρχουν άνθρωποι (που η τραγική ειρωνεία έγκειται στο ότι δηλώνουν πιστοί Χριστιανοί Ορθόδοξοι) που, αντί να παρακολουθούν χαλαρά ένα τηλεοπτικό προϊόν, πωρώνονται και καταριούνται. Αυτοί πράγματι χρειάζονται το ψυχογραφηματάκι τους... Πιο πολύ γιατί με τη σειρά τους επηρεάζουν τα παιδιά που πιστά τους ακολουθούν στο διάβα της αποχαύνωσης...

-- This feed and its contents are the property of The Huffington Post, and use is subject to our terms. It may be used for personal consumption, but may not be distributed on a website.