Ζαν-Λικ Γκοντάρ: Πέθανε ο θρυλικός Γάλλος σκηνοθέτης

Σε ηλικία 91 ετών έφυγε από τη ζωή ο θρυλικός Γάλλος σκηνοθέτης, Ζαν-Λικ Γκοντάρ.

Tην είδηση μετέδωσε η γαλλική Liberation επικαλούμενη ανθρώπους στο περιβάλλον του σπουδαίου κινηματογραφιστή. Το όνομά του είναι συνώνυμο με τη νουβέλ βαγκ, ίσως το πιο σημαντικό κίνημα στην ιστορία του κινηματογράφου, καθώς υπήρξε από τους πρωτοπόρους της.

Ο Γκοντάρ ήταν από τους πιο καταξιωμένους σκηνοθέτες του κόσμου, γνωστός για κλασικά έργα όπως το “Breathless” και το “Contempt”, που έσπασαν

τα κινηματογραφικά όρια και ενέπνευσαν σκηνοθέτες δεκαετίες μετά την ακμή του στη δεκαετία του 1960. Οι ταινίες του έσπασαν τις καθιερωμένες συμβάσεις του γαλλικού κινηματογράφου το 1960 και βοήθησαν να ξεκινήσει ένας νέος τρόπος δημιουργίας ταινιών, που ολοκληρώθηκε με χειροκίνητη κάμερα, jump cuts και υπαρξιακούς διαλόγους.

Ο Jean-Luc Godard με την Jane Fonda. Photo by Michelle VIGNES/Gamma-Rapho via Getty Images

Όπως και οι σύγχρονοί του σκηνοθέτες της νουβέλ βαγκ, ο Γκοντάρ επέκρινε το κυρίαρχο ρεύμα του γαλλικού κινηματογράφου για “Παράδοση στην Ποιότητα”, το οποίο “έδινε περισσότερο βάση στην τέχνη παρά στην καινοτομία, έδινε προνόμια σε καταξιωμένους σκηνοθέτες παρά στους νέους, και προτιμούσε τα σπουδαία έργα του παρελθόντος παρά τον πειραματισμό”.

Photo by Jean-Louis SWINERS/Gamma-Rapho via Getty Images

Για να αμφισβητήσει αυτή την παράδοση, άρχισε μαζί με ομοϊδεάτες του κριτικούς, να σκηνοθετούν τις δικές τους ταινίες. Πολλές ταινίες του Γκοντάρ αμφισβητούν και τους κώδικες του παραδοσιακού Χόλυγουντ μαζί με αυτές του Γαλλικού κινηματογράφου. Οι ταινίες του επίσης καταδεικνύουν τη γνώση του για την ιστορία του κινηματογράφου μέσω των αναφορών του σε παλαιότερες ταινίες.

Επιπλέον οι ταινίες του Γκοντάρ συχνά αναφέρονται στον υπαρξισμό, μιας και ήταν μανιώδης αναγνώστης του υπαρξισμού και της Μαρξιστικής φιλοσοφίας. Η ριζοσπαστική του προσέγγιση στους κινηματογραφικούς κώδικες, στην πολιτική και τη φιλοσοφία, τον κατατάσσουν ως σκηνοθέτη με τη μεγαλύτερη επιρροή στο γαλλικό νουβέλ βαγκ.

Ο Γκοντάρ, με τα μαύρα μαλλιά του και τα βαριά γυαλιά του, ήταν ένας πραγματικός επαναστάτης που έβγαζε τους καλλιτέχνες μέσα από τους κινηματογραφιστές, τοποθετώντας τους στο ίδιο επίπεδο με κορυφαίους ζωγράφους και ινδάλματα της λογοτεχνίας.

“Δεν είναι από πού παίρνεις τα πράγματα – είναι πού τα πας“, είχε πει κάποτε.

Ο Γκοντάρ γεννήθηκε σε μια πλούσια γαλλοελβετική οικογένεια στις 3 Δεκεμβρίου 1930 στο Έβδομο Διαμέρισμα του Παρισιού. Ο πατέρας του ήταν γιατρός, η μητέρα του κόρη ενός Ελβετού που ίδρυσε την Banque Paribas, τότε μια διάσημη επενδυτική τράπεζα.

Το 2002 σε ψηφοφορία κριτικών του κινηματογραφικού περιοδικού Sight & Sound, του βρετανικού ινστιτούτου κινηματογράφου (BFI), κατετάγη τρίτος ανάμεσα στους δέκα καλύτερους σκηνοθέτες όλων των εποχών. Δέκα χρόνια αργότερα, το Sight & Sound ονόμασε την ταινία του Με Κομμένη Την Ανάσα τη 13η καλύτερη ταινία όλων των εποχών. Στην ίδια ψηφοφορία, τρεις άλλες ταινίες του συμπεριλήφθηκαν στη λίστα των 50 καλύτερων ταινιών. Αυτές ήταν: “Η Περιφρόνηση”, “Ο Τρελός Πιερό” και το “Histoire(s) du Cinema”.

Λέγεται ότι έχει δημιουργήσει ένα από τα μεγαλύτερα σώματα κριτικής ανάλυσης από οποιονδήποτε άλλο σκηνοθέτη μέχρι τα μέσα του εικοστού αιώνα. Το 2010 βραβεύτηκε με το Τιμητικό Όσκαρ, αλλά δεν παρέστη στην τελετή απονομής των βραβείων. Οι ταινίες του Γκοντάρ ενέπνευσαν πολλούς σκηνοθέτες, συμπεριλαμβανομένων των Μάρτιν Σκορσέζε, Κουέντιν Ταραντίνο, Στίβεν Σόντερμπεργκ και Πιερ Πάολο Παζολίνι. Το 2015 κέρδισε για πρώτη φορά στην καριέρα του βραβείο στο Διεθνές Φεστιβάλ των Καννών, το οποίο μοιράστηκε μαζί με ακόμη μία ταινία. To 2018 η ταινία του Le Livre d’Image κέρδισε το πρώτο βραβείο Ειδικού Χρυσού Φοίνικα.

Ο Γκοντάρ και η… λύση στην οικονομική κρίση

Ο Γκοντάρ είχε διατυπώσει και την άποψή του για μια απλή και έξυπνη λύση στην οικονομική κρίση στην Ευρώπη. “Οι Έλληνες μάς έδωσαν τη λογική. Τους χρωστάμε γι’ αυτό. Ήταν ο Αριστοτέλης που σκέφτηκε το μεγάλο “άρα”. Όπως στο “Δεν με αγαπάς πια, επομένως…” Ή “σε βρήκα” στο κρεβάτι με έναν άλλο άντρα, επομένως…”. Χρησιμοποιούμε αυτή τη λέξη εκατομμύρια φορές, για να πάρουμε τις πιο σημαντικές μας αποφάσεις. Ήρθε η ώρα να αρχίσουμε να πληρώνουμε γι’ αυτήν” είχε πει ο θρυλικός σκηνοθέτης.

“Αν κάθε φορά που χρησιμοποιούσαμε τη λέξη “επομένως”, πληρώναμε 10 ευρώ στην Ελλάδα, η κρίση θα τελείωνε σε μια μέρα και οι Έλληνες δεν θα έπρεπε να πουλήσουν τον Παρθενώνα στους Γερμανούς. Έχουμε την τεχνολογία για να εντοπίσουμε όλα τα “άρα” στο Google. Μπορούμε ακόμη και να χρεώνουμε τους ανθρώπους μέσω iPhone. Κάθε φορά που η Άνγκελα Μέρκελ λέει στους Έλληνες ότι “σας δανείσαμε όλα αυτά τα χρήματα, επομένως πρέπει να μας επιστρέψετε με τόκους” πρέπει επομένως να τους πληρώσει πρώτα τα δικαιώματα τους”

Με πληροφορίες από Reuters, Guardian και Βικιπαίδεια