Η δύναμη του βλέμματος: Τι φανερώνει όταν κάποιος σε κοιτά έντονα στα μάτια

Η επαφή με τα μάτια είναι μια μορφή μη λεκτικής επικοινωνίας που συμβαίνει όταν δύο άνθρωποι κοιτάζονται απευθείας στα μάτια κατά τη διάρκεια μιας αλληλεπίδρασης. Αποτελεί ένα κρίσιμο εργαλείο στις ανθρώπινες σχέσεις, καθώς μεταφέρει συναισθήματα, προθέσεις και δημιουργεί συνδέσεις μεταξύ δύο ατόμων.

Σε διάφορους πολιτισμούς ανά τον κόσμο, η οπτική επαφή έχει διαφορετικές σημασίες, καθώς σε ορισμένες κοινωνίες ένα άμεσο βλέμμα μπορεί να εκληφθεί ως ένδειξη προσοχής, ενδιαφέροντος και σεβασμού, ενώ σε άλλες μπορεί να θεωρηθεί παρεμβατική ή προκλητική χειρονομία. Επιπλέον, τα επίπεδα οπτικής

Σύμφωνα με άρθρο του κλινικού ψυχολόγου Robert A. Lavine που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα Psychology Today, η άμεση οπτική επαφή δεν είναι τόσο συνηθισμένη, καθώς συμβαίνει μόνο για το 3% του χρόνου κατά τη διάρκεια μιας χαλαρής συνομιλίας μεταξύ δύο ή περισσότερων ατόμων. Παρ’ όλα αυτά, αυτό το μικρό ποσοστό χρόνου είναι αρκετό για να μεταδοθούν ή να προκληθούν συναισθήματα μεταξύ των συμμετεχόντων.

Αν και κάθε είδους οπτική επαφή μπορεί να προκαλέσει κάποιο συναίσθημα, σύμφωνα με άρθρο της Paula Martínez Barral, ψυχολόγου με μεταπτυχιακό στη γνωστική νευροεπιστήμη από το Πανεπιστήμιο της Γρανάδας, οι τύποι του βλέμματος μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως εξής.

Έντονο και παρατεταμένο βλέμμα: Ένα επίμονο ή επιθετικό βλέμμα μπορεί να ερμηνευτεί ως προκλητική κίνηση, ιδιαίτερα όταν δεν συνοδεύεται από άλλα σημάδια που δείχνουν προσοχή ή ενδιαφέρον στη συζήτηση. Αντίθετα, η οπτική επαφή που διατηρείται για μέτριο χρονικό διάστημα συνήθως υποδηλώνει ενδιαφέρον για όσα εκφράζει ο συνομιλητής ή για τις πράξεις του.

Επιπλέον, η επίδραση αυτής της συμπεριφοράς ενισχύεται όταν συνδυάζεται με μια διακριτική κίνηση των φρυδιών, η οποία συνοδεύει και εντείνει τις επικοινωνιακές αποχρώσεις κατά τη διάρκεια της συνομιλίας. Τέτοια μη λεκτικά σήματα βοηθούν στη μετάδοση της εμπλοκής και της κατανόησης απέναντι στον λόγο του άλλου.

Μισόκλειστα μάτια: Αν κάποιος μας κοιτάζει με μισόκλειστα μάτια, συνήθως σημαίνει ότι είναι σε αμυντική στάση, είτε δεν μας εμπιστεύεται είτε περιμένει κάποια επίθεση.

Διασταλμένες κόρες: Η διαστολή των κορών είναι μια φυσιολογική αντίδραση που εμφανίζεται όταν κάτι τραβά την προσοχή μας ή ξυπνά πραγματικό ενδιαφέρον. Μερικές φορές μπορεί να συνοδεύεται από κοκκίνισμα στο πρόσωπο, ένα φαινόμενο που συμβαίνει ακούσια και μπορεί να μαρτυρά συναισθήματα όπως έκπληξη ή έλξη προς κάποιον άλλον.

Υπερβολικό ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων: Αυτή η κίνηση συχνά οφείλεται σε υψηλό επίπεδο νευρικότητας, και δείχνει ανησυχία ή ντροπή. Ακόμα μπορεί να σημαίνει ότι το άτομο νιώθει έλξη για τον συνομιλητή του.

Από την άλλη, η αποφυγή της οπτικής επαφής μπορεί να οφείλεται σε απλή νευρικότητα ή δυσφορία, είτε πρόκειται για μια συγκεκριμένη αλληλεπίδραση όπως μια συνέντευξη εργασίας ή ένα ραντεβού, είτε για την ανάγκη να κάνουμε καλή εντύπωση, είτε για έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους συνομιλητές, ή απλά λόγω του θέματος που συζητείται.

Αν και μερικές φορές πιστεύεται ότι οι άνθρωποι αποφεύγουν την οπτική επαφή από ντροπή ή ενοχή επειδή κρύβουν κάτι, σύμφωνα με τον Roger Strecker, αναλυτή συμπεριφοράς, αυτό δεν είναι απαραίτητα αλήθεια.

Ο Strecker υποστηρίζει πως το πιο σημαντικό είναι η γνώση που έχουμε για τη συμπεριφορά του ατόμου, και ότι άλλα ακούσια σημάδια, όπως η διαστολή των κορών ή η συχνότητα του ανοιγοκλεισίματος των βλεφάρων, είναι πιο ενδεικτικά όταν πρόκειται να αξιολογήσουμε την ειλικρίνεια των συνομιλητών.

Ακόμη μια εξήγηση για την αποφυγή της οπτικής επαφής είναι η συναισθηματική κατάσταση (γιατί ο θυμός ή η δυσαρέσκεια μπορεί να οδηγήσουν στην αποφυγή του βλέμματος) και η συγκέντρωση, υποδεικνύοντας ότι μπορεί να σημαίνει επιθυμία να τελειώσει η συζήτηση ή, αντίθετα, προσπάθεια να θυμηθεί ή να καταλάβει κάτι.