Παγκόσμια ημέρα κατά της παιδικής εργασίας- Τι λένε οι αριθμοί για την Ελλάδα και το εξωτερικό

Παρά τον διακηρυγμένο από τα Ηνωμένα Έθνη στόχο για την εξάλειψη της παιδικής εργασίας έως το 2025, ο ρυθμός μείωσής της παραμένει πολύ πιο αργός από αυτόν που θα οδηγούσε στην επίτευξη του στόχου. Η παιδική εργασία φαίνεται ότι θα συνεχίσει να αποτελεί φαινόμενο γερά ριζωμένο κυρίως στις φτωχές κοινωνίες.

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις (2017) που παραθέτει ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας (ILO), στην παιδική εργασία (ηλικίες 5-14 ετών), βρίσκονται παγκοσμίως, 152 εκατ. παιδιά (64 εκατ. κορίτσια και 88 εκατ. αγόρια) αντιπροσωπεύοντας 10% όλων των παιδιών. Σχεδόν τα μισά από τα παιδιά

Ο συνολικός αριθμός των παιδιών στην απασχόληση, που προκύπτει από τον υπολογισμό τόσο της παιδικής εργασίας όσο και της απασχόλησης παιδιών άνω της νόμιμης ηλικίας εργασίας(15-17 ετών), φθάνει τα 218 εκατ..

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες παγκόσμιες εκτιμήσεις της καταναγκαστικής εργασίας (2016), τα παιδιά που βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση αριθμούν 4,3 εκατ., από τα οποία 1,0 εκατ. είναι παιδιά σε εμπορική σεξουαλική εκμετάλλευση, 3,0 εκατ. αντιμετωπίζουν άλλες μορφές εκμετάλλευσης και 300.000 είναι παιδιά σε καταναγκαστική εργασία που έχει επιβληθεί από κρατικές Αρχές. Τα στοιχεία αυτά δεν διαφέρουν σημαντικά από αυτά που δημοσιεύθηκαν τέσσερα χρόνια νωρίτερα.

Κατά την περίοδο από το 2000 έως το 2016, παρουσιάστηκε καθαρή μείωση 94 εκατ. παιδιών στην παιδική εργασία και 134 εκατ. παιδιών συνολικά στην απασχόληση. Ο αριθμός των παιδιών σε επικίνδυνη εργασία μειώθηκε κατά περισσότερο από το ήμισυ στη διάρκεια της ίδιας περιόδου.

Παιδική εργασία Επικίνδυνη εργασία

2000: 245.500.000 (16%) 170.500.000 (11,1%)

2004: 222.294.000 (14,2%) 128.381.000 ( 8,2%)

2008: 215.209.000 (13,6%) 115.314.000 (7,3%)

2012: 167.956.000 (10,6%) 85.344.000 (5,4%) -3% από το 2008

2016: 151.622.000 (9,6%) 72.525.000 (4,6%) -1% από το 2012

Η διατήρηση του σημερινού ρυθμού μείωσης θα άφηνε 121 εκατ. παιδιά στην παιδική εργασία το 2025, εκ των οποίων 52 εκατ. θα ήταν σε επικίνδυνη εργασία. Ένας παρόμοιος υπολογισμός, δείχνει ότι ακόμη και η διατήρηση του ρυθμού που επιτεύχθηκε κατά την περίοδο 2008 έως 2012 -ο ταχύτερος που έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα- δεν θα ήταν αρκετή. Η επίτευξη του στόχου για μηδενική παιδική εργασία μέχρι το τέλος του 2025 απαιτεί επιταχυνόμενες προσπάθειες.

Σχεδόν το ήμισυ της παιδικής εργασίας καταγράφεται στην Αφρική (72,1 εκατ.) και ακολουθούν η Ασία και Ειρηνικός με 62 εκατ., η Αμερική με 10,7 εκατ., η Ευρώπη και η κεντρική Ασία με 5,5 εκατ. και τα αραβικά κράτη με 1,1 εκατ..

Παράγοντες που συμβάλλουν στην παιδική εργασία

– Περιορισμένη νομική προστασία

– Φτώχεια και κοινωνική ευπάθεια

– Κακή ποιότητα σχολικής εκπαίδευσης, περιορισμένη πρόσβαση στο σχολείο

– Περιορισμένες ευκαιρίες αξιοπρεπούς εργασίας, δύσκολες μεταβάσεις στην εργασία

– Απουσία ή αδύναμη υλοποίηση της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι και της πραγματικής αναγνώρισης του δικαιώματος των συλλογικών διαπραγματεύσεων και άλλων μορφών κοινωνικού διαλόγου

Ένας πολύ μεγάλος αριθμός παιδιών στην παιδική εργασία είναι εντελώς εκτός εκπαίδευσης. Στην ομάδα ηλικίας 5-14 ετών, υπάρχουν 36 εκατ. παιδιά στην παιδική εργασία που είναι εκτός σχολείου, 32% όλων των εργαζόμενων παιδιών αυτής της ηλικιακής ομάδας.

Η παιδική εργασία συνδέεται και με την οικονομική κατάσταση. Ποσοστό 43% των παιδιών στην παιδική εργασία ζουν σε χώρες με χαμηλό εθνικό εισόδημα, ενώ 1,3% ζουν σε χώρες με υψηλό εθνικό εισόδημα. Μάλιστα, 71% των εργαζόμενων παιδιών απασχολούνται στον αγροτικό τομέα και 69% από αυτά εργάζονται χωρίς να πληρώνονται, εντός της οικογενειακής τους μονάδας.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Όπως δηλώνει η Αναστασία Καρκούλια, δικηγόρος του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού «η πλειοψηφία των περιστατικών που φτάνουν στο Δίκτυο είναι παιδιά από Πακιστάν και Μπαγκλαντές, αλλά και από Αφγανιστάν ή και Αλγερία. Είναι παιδιά από χώρες όπου συνήθως εργάζονται από την ηλικία των πέντε ετών, οπότε αρκετές φορές είναι το μόνο που γνωρίζουν. Μάλιστα, πολλές φορές μέσα από την κοινότητά τους υπάρχουν και κυκλώματα τα οποία, με το που φτάνουν οι ανήλικοι στην Ελλάδα, τους παίρνουν και τους προωθούν στην εργασία. Είναι συνήθως ομοεθνείς τους ή άνθρωποι από τρίτες χώρες που τους παραλαμβάνουν και τους προωθούν στην εργασία».

Η κ. Καρκούλια επισημαίνει ότι «τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε εντοπίσει περίπου 350 παιδιά, αυτή τη στιγμή έχουν περίπου 90 ενεργές υποθέσεις και τα παιδιά που εργάζονταν ή εργάζονται είναι περίπου 2 στα 3 παιδιά από Πακιστάν και Μπαγκλαντές. Κάποια από αυτά σε απάνθρωπες συνθήκες π.χ. σε αγροτικές περιοχές χωρίς μισθό (ακολουθήθηκαν οι νομικές ενέργειες) κτλ. και κάποια λίγα σε μικρομάγαζα γειτονιάς όπου συνήθως λαμβάνουν κάποιο μισθό αλλά ανασφάλιστα».

Όσον αφορά στα γενικά χαρακτηριστικά με βάση τις υποθέσεις που χειρίζεται το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού πρόκειται για ηλικίες από 14-18 ετών, «είναι παιδιά που δεν έχουν πάει καθόλου ή ελάχιστα στο σχολείο, που εργάζονται στις χώρες καταγωγής τους, είναι παιδιά που δεν έχουν προστατευτικό δίκτυο στην Ελλάδα, πρόκειται και για παιδιά που δεν έχουν εντοπιστεί από τις Αρχές για πάνω από έναν χρόνο και είναι άστεγα». «Διότι η εμπειρία μας έχει δείξει ότι όταν έρχονται σε επαφή με τις ελληνικές Αρχές ή με κάποια οργάνωση και άρα βλέπουν ότι δεν είναι μόνα, τότε γλιτώνουν, μπορείς να τα “τραβήξεις” κατά κάποιον τρόπο. Άλλες φορές όμως, όταν είναι πάνω από έναν χρόνο άστεγα, τότε είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Αν δεν έχει πού να κοιμηθεί και να φάει ένα παιδί τότε αναγκάζεται να εργαστεί χωρίς καν να πληρώνεται και για αμοιβή παίρνει ένα φρούτο».

Όπως υπογραμμίζει η κ. Καρκούλια, το πιο δύσκολο κομμάτι αφορά «στα “αζήτητα” θα λέγαμε παιδιά, δηλαδή αυτά που δεν έχουν κάρτα ασύλου, δεν έχουν κάποιο κρατικό έγγραφο άρα είναι στη γκρίζα ζώνη. Θεωρούμε ότι υπάρχουν πολλά παιδιά, τα οποία δεν έχει εντοπίσει κανείς ποτέ. Στη συντριπτική πλειοψηφία των υποθέσεών μας έχουμε παιδιά άστεγα, “ακατάγραφα” κι ασυνόδευτα ανήλικα. Απευθυνόμαστε σε αυτόν τον πληθυσμό κατά κύριο λόγο, διότι όταν ένα παιδί φτάνει στην Ελλάδα θέλει να έχει ένα σπίτι και έγγραφα για να μην αισθάνεται ανά πάσα στιγμή ότι είναι έκθετο στην απέλαση, στην κακοποίηση, στην εκμετάλλευση».

Το «Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού» (Δίκτυο) είναι μη κερδοσκοπικό σωματείο που έχει ως στόχο την προάσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού, όπως αυτά ορίζονται στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (1989) του ΟΗΕ. Το Δίκτυο απευθύνεται σε όλα τα παιδιά ανεξαρτήτως εθνοτικής καταγωγής, φυλής, φύλου, θρησκείας και γλώσσας, μέσα από εξειδικευμένα παιδαγωγικά προγράμματα, δημιουργικές ομαδικές δραστηριότητες, δράσεις μη τυπικής εκπαίδευσης, καθώς και δράσεις ψυχοκοινωνικής και νομικής υποστήριξης. «Έχουμε κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους και δικηγόρους και στόχος μας είναι να παρέχουμε μια διεπιστημονική και ολιστική προσέγγιση, διαθέτοντας για κάθε παιδί ξεχωριστά έναν κοινωνικό λειτουργό, ψυχολόγο και δικηγόρο για να το υποστηρίξει» καταλήγει η δικηγόρος του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού.