Επιχειρείν με αισθητική!

Του Δημήτρη Μαρκόπουλου, Εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ

Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ συνήθιζε να λέει πως «μερικές φορές είναι πιο σημαντικό να είσαι άνθρωπος από το να έχεις καλό γούστο». Στη σημερινή Ελλάδα της φτωχοποίησης και της γενικότερης ένδειας, βλέπουμε κάποιες ελάχιστες και συνήθως μοναχικές «φωτεινές» προσπάθειες. Κάποιες λίγες προσωπικότητες που συνδυάζουν την ανθρωπιά και το γούστο. Ανθρώπους με διάθεση για προσφορά,

που σπάνια επιδεικνύουν τα έργα τους δημόσια, αλλά αφήνουν αυτά να μιλούν, και επιλέγουν να πάνε κόντρα στο ρεύμα της μιζέριας και της κατάθλιψης.

Η πρόεδρος του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς, Σοφία Στάικου, υστερεί σε λαϊκισμό. Πολύ περισσότερο δεν είναι από τους ανθρώπους που με φθηνούς εντυπωσιασμούς επιχειρούν να στρέψουν τα φώτα της δημοσιότητας επάνω τους. Μέσα από μια στάση ζωής που βασίζεται στο μότο του Βασίλη Ραφαηλίδη «η αισθητική είναι η ηθική του μέλλοντος», αλλά και με πραγματικό ανθρωπισμό, αθόρυβα έχει παράσχει μείζονα βοήθεια στην πόλη της, στην κοινωνία στην οποία ζει και σε αυτό που αποκαλείται βαριά βιομηχανία της χώρας, στον πολύπαθο ελληνικό πολιτισμό.

ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ. Μέσα από τον θεσμό που εμπνεύστηκε, τα ήδη επιτυχημένα θεματικά μουσεία, η κυρία Στάικου επέφερε σημαντικές ανατροπές όπου κι αν δραστηριοποιήθηκε. Η ίδια εμπνεύστηκε ένα δίκτυο πολιτισμού και βρίσκεται πίσω από την περίφημη «πράσινη» στροφή του ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς. Της πρώτης πραγματικά «πράσινης» τράπεζας όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και της ευρύτερης Νοτιοανατολικής Ευρώπης, κάτι που αποδεικνύει πως η απόδοση κοινωνικού μερίσματος δεν είναι απλώς ευχή.

Η ίδια συνηθίζει να λέει πως «οφείλουμε να προσφέρουμε στην κοινωνία ανάλογα με τις δυνατότητές μας, να γυρίζουμε πίσω ένα κομμάτι όσων κερδίζουμε μέσα από την επαγγελματική ή επιχειρηματική μας δραστηριότητα».

Κι όλα αυτά χωρίς εκπτώσεις, καθώς η επένδυση αυτή μόνο αμελητέα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί από την ίδια και το γκρουπ Πειραιώς. Αναγνωρίζοντας πως ένα πολύ σημαντικό asset για την Ελλάδα είναι ο πολιτισμός, ιδιαίτερα στη σημερινή περίοδο κρίσης, κατά την οποία σημειώνεται φθορά των αξιών, ξέρει πως η αντίδραση πρέπει να είναι άμεση και ισχυρή, ώστε να οικοδομηθεί μια Ελλάδα αξίας, ήθους, ελπίδας, παιδείας. Η Ελλάδα, δηλαδή, του μέλλοντος. Τα θεματικά μουσεία του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τράπεζας Πειραιώς στεγάζονται εκεί όπου κανένας δεν θα μπορούσε να φανταστεί. Οχι σε κοσμικά σαλόνια, αλλά στους χώρους της πραγματικής ζωής. Σε εργοστάσια, αποθήκες, ανθρακωρυχεία, ελαιοτριβεία.

Πολύ νωρίς, λοιπόν, κι ενώ η έννοια «εταιρική κοινωνική ευθύνη» βρισκόταν σε εμβρυακή φάση στη χώρα μας, η κυρία Στάικου αποφάσισε να περάσει σε έναν τομέα δράσης που τη συγκινούσε. Τη δημιουργία ενός πολυμορφικού ιδρύματος, με άξονα κυρίως τον πολιτισμό, τις εκδόσεις, αλλά και το περιβάλλον. Εννοιες που στην Ελλάδα της ευμάρειας ήταν «περιττές».

ΛΑΜΠΡΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ. Με σπουδές σε κοινωνικά πεδία, η κυρία Στάικου έκανε πράξη αυτά που για χρόνια οραματιζόταν. Στην κοινωνία, εξάλλου, έχουν αναφορές οι πολιτικές επιστήμες που ολοκλήρωσε στην Αθήνα και στο επιχειρείν πατούσε το πανεπιστημιακό της ενδιαφέρον στη βιομηχανική ψυχολογία, με το οποίο εντατικά ασχολήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία, ενώ με το banking είχε να κάνει η προϋπηρεσία της στη Citibank, στην Τράπεζα της Ελλάδος, στο υπουργείο Οικονομικών της κυβέρνησης εθνικής ενότητας (1974) και στη συνέχεια στο γραφείο του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή. Μετά το 1981 εργάστηκε στη διεύθυνση μάρκετινγκ και δημοσίων σχέσεων της Ιονικής Τράπεζας, στο γραφείο Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων του υπουργείου Χωροταξίας και Περιβάλλοντος και στη διαφημιστική εταιρεία Solid Advertising. Ομως, αν ψάξουμε αυτό που 100% την εκφράζει, είναι ο πολιτισμός και το ίδρυμα που φέρει απόλυτα τη σφραγίδα της. Στόχος των θεματικών της μουσείων είναι η διάσωση της βιομηχανικής ιστορίας και τεχνολογίας της Ελλάδας. Είναι μια πρώτη -και μοναδική έως τώρα- αποτύπωση του ελληνικού παραγωγικού καπιταλισμού, μια προσφορά στην κοινωνία, η οποία πρέπει να διδαχθεί από τους πρώτους αυτούς Ελληνες δημιουργούς του 19ου και 20ού αιώνα τον τρόπο με τον οποίο η χώρα μας θα βγει από την κρίση.

Ηδη το Πολιτιστικό Ιδρυμα της Τράπεζας Πειραιώς διατηρεί Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα, Μαρμαροτεχνίας στην Τήνο, Βιομηχανικής Ελαιουργίας στη Λέσβο, Πλινθοκεραμοποιίας στον Βόλο, Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη, Μετάξης στο Σουφλί και Περιβάλλοντος στη Στυμφαλία. Υπολείπονται ακόμη ένα μουσείο στη Χίο με αντικείμενο τη μαστίχα και το Μουσείο Αργυροχοΐας στα Ιωάννινα. «Τα μουσεία αποτυπώνουν την ιστορία μας, την ιστορία κάθε λαού, κάθε χώρας. Εκπαιδεύουν το κοινό στην κατανόηση του παρελθόντος και των άλλων πολιτισμών. Καλλιεργούν τον σεβασμό και την ανεκτικότητα» πιστεύει η κυρία Στάικου. Μια γυναίκα η οποία λόγω του πολυσχιδούς έργου της τιμήθηκε με το βραβείο Europa Nostra, για το συνολικό έργο του ΠΙΟΠ, και συμμετέχει στο Δ.Σ. του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, στο Δ.Σ. του Ελληνικού Φεστιβάλ, ενώ είναι μέλος του Συμβουλίου Μουσείων του υπουργείου Πολιτισμού.

Το Ιδρυμα με μια ματιά

To Πολιτιστικό Ιδρυμα Ομίλου Πειραιώς έχει οργανώσει και διαχειρίζεται, σε στενή συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και το υπουργείο Πολιτισμού, ένα μοναδικό Δίκτυο Θεματικών Μουσείων στην ελληνική επικράτεια. Κατ' αυτόν τον τρόπο ερευνά, καταγράφει και προβάλλει ξεχασμένες πτυχές της παραγωγικής Ιστορίας του τόπου και τις συνδέει με την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη, τις τοπικές παραδόσεις, τον πολιτισμό και το περιβάλλον. Προς την ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι υπόλοιπες δράσεις του ΠΙΟΠ, όπως είναι τα ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματά του, οι εκδόσεις του, καθώς επίσης οι δράσεις που σχετίζονται με τη διάσωση και οργάνωση του Ιστορικού Αρχείου και των αρχειακών συλλογών του, που «ακτινογραφούν» τη νεότερη οικονομική Ιστορία της χώρας, αλλά και τη βιβλιοθήκη του, που αριθμεί ήδη 57.000 τίτλους ελληνικών και ξενόγλωσσων βιβλίων.

Υπενθυμίζεται ότι το ΠΙΟΠ είναι διαπιστευμένος συμβουλευτικός οργανισμός της UNESCO, στο πλαίσιο της Διακυβερνητικής Επιτροπής της Σύμβασης για την προστασία της Αϋλης Κληρονομιάς, καθώς και ότι το 2012 απονεμήθηκε στο ΠΙΟΠ και την πρόεδρό του, Σοφία Στάικου, το βραβείο Europa Nostra (στην κατηγορία «Ειδικές υπηρεσίες») από τον πρόεδρο της Europa Nostra, Ισπανό τενόρο Πλάθιντο Ντομίνγκο, και την επίτροπο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την Εκπαίδευση και τον Πολιτισμό, Ανδρούλλα Βασιλείου.