Αλήθειες και ψέματα για τη διαπραγμάτευση

Του Γιώργου Παππού –Εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ

Δύο ημερομηνίες έχουν υπογραμμίσει στην ατζέντα τους ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ηγέτες. Την 11η Μαΐου, οπότε συνεδριάζει το Eurogroup και τη 13η Μαΐου, οπότε συνεδριάζει εκ νέου το Δ.Σ. της ΕΚΤ, έχοντας ήδη στείλει

άτυπο τελεσίγραφο κυρίως στην Αθήνα, προειδοποιώντας στην πραγματικότητα ότι θα στρίψει μέχρι ασφυξίας την κάνουλα της ρευστότητας προς τις ελληνικές τράπεζες, αν δεν υπάρξει σαφής εικόνα επικείμενης συμφωνίας. Το κλίμα αναμφίβολα είναι πολύ διαφορετικό σε σχέση με τις αρχές της εβδομάδας, ωστόσο όπως παρατηρούν έμπειροι αναλυτές, στη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης θα πρέπει να υπάρξουν πολύ συγκεκριμένες αποφάσεις και δεσμεύσεις, ώστε να αποσυμπιεστεί πλήρως η ατμόσφαιρα και να αποτραπεί το ατύχημα, για το οποίο όλοι συζητούν εδώ και περίπου τρεις μήνες. Ας δούμε ποια είναι τα ερωτήματα που ανακύπτουν, μπαίνοντας στην πιο λεπτή φάση των διαπραγματεύσεων.

Υπάρχουν λεφτά στα κρατικά ταμεία για να πληρωθούν όλες οι υποχρεώσεις και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό;
Μέσα στις επόμενες ημέρες και έως το τέλος του μήνα θα πρέπει να έχουν βρεθεί και πληρωθεί περίπου 4 δισ. ευρώ! Στις 12 Μαΐου, δηλαδή ένα 24ωρο μετά το Eurogroup, θα πρέπει να πληρωθούν 760 εκατ. ευρώ στο ΔΝΤ. Στις 13 Μαΐου, δηλαδή την ημέρα που θα συνεδριάζει η ΕΚΤ, άλλα 500 εκατ. ευρώ για μισθούς στο Δημόσιο. Στις τρεις τελευταίες εργάσιμες ημέρες του μήνα, 1,1 δισ. ευρώ για μισθούς-συντάξεις στο Δημόσιο, 900 εκατ. ευρώ στα Ταμεία για τις συντάξεις του ιδιωτικού τομέα, 350 εκατ. ευρώ για τη λειτουργία του κράτους και 400 εκατ. ευρώ για τόκους. Υπάρχουν αυτά τα χρήματα; Αν λάβει κανείς υπ’ όψιν ότι τον περασμένο μήνα λίγο έλειψε να προκληθεί... έμφραγμα λόγω καθυστέρησης στις πιστώσεις των συντάξεων, αντιλαμβάνεται ότι τα ρευστά διαθέσιμα είναι στα όρια της εξάντλησης.

Κι αν δεν πληρωθεί το ΔΝΤ;
Το... όπλο αυτό χρησιμοποιείται πολύ τις τελευταίες εβδομάδες από κυβερνητικά στελέχη ως μέσο πίεσης προς τους δανειστές. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι στην περιβόητη συνάντηση του Γ. Βαρουφάκη με την Κρ. Λαγκάρντ, το Πάσχα, η δεύτερη προειδοποίησε ότι η μη πληρωμή της δόσης στο ΔΝΤ θα προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις. Επί της ουσίας, η αθέτηση ενεργοποιεί την... αντίστροφη μέτρηση, αφού η χώρα θα έχει περιθώριο 15 ημερών για να αποκαταστήσει την τάξη. Εάν παρέλθει χωρίς αποτέλεσμα και αυτό το χρονικό διάστημα, τότε η Κρ. Λαγκάρντ θα ενημερώσει αρμοδίως το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Ταμείου.

Η αθέτηση πληρωμής προς το ΔΝΤ θεωρείται αυτομάτως χρεοκοπία;
Σύμφωνα με τους τρεις οίκους αξιολόγησης, ομοφώνως, η αθέτηση πληρωμής προς το ΔΝΤ δεν συνιστά πιστωτικό γεγονός, ήτοι δεν χαρακτηρίζεται αυτομάτως χρεοκοπία (default). Κατά τη Fitch και την S&P, δεν συνιστά πιστωτικό γεγονός ούτε καν η αθέτηση πληρωμής προς την ΕΚΤ. Ωστόσο, όλοι οι διεθνείς αναλυτές επισημαίνουν ότι μια τέτοια ενέργεια θα προκαλέσει ντόμινο εξελίξεων, κατ’ αρχάς στο εσωτερικό της Ελλάδας, κυρίως άτακτη φυγή καταθέσεων (bank run).

Μπορεί η Ελλάδα να χρεοκοπήσει εντός του ευρώ;
Θεωρητικά, μπορεί. Ωστόσο, η επιτακτική ανάγκη να «αναπνεύσει» η οικονομία καθιστά μονόδρομο την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα, μια διαδικασία εξαιρετικά σύνθετη. Γι’ αυτόν, άλλωστε, τον λόγο πολλοί οικονομολόγοι και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θεωρούν ότι η έξοδος από το ευρώ συνεπάγεται αυτομάτως και έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οσον αφορά στο τι θα συμβεί σε αυτό το μεταβατικό χρονικό διάστημα, η έκδοση υποσχετικών -τα περιβόητα IOUs (από τα αγγλικά αρχικά Εγώ Σου Χρωστάω)- θεωρείται μονόδρομος για την «πληρωμή» κατ’ αρχάς των δημοσίων υπαλλήλων. Αυτές οι υποσχετικές θα λειτουργήσουν στην πραγματικότητα ως παράλληλο νόμισμα, το οποίο θα υποστεί πολλαπλές υποτιμήσεις, με αποτέλεσμα να εκτιναχθεί ο πληθωρισμός στα ύψη.

Μπορούν να διαχειριστούν η Τράπεζα της Ελλάδος και το υπουργείο Οικονομικών ένα bank run;
Από την αρχή του έτους έχουν κάνει... φτερά από τις ελληνικές τράπεζες περίπου 22 δισ. ευρώ, ενώ άλλα 4 δισ. ευρώ «πέταξαν» το τελευταίο δίμηνο του 2014, ενόψει εκλογών. Τις κρίσιμες ημέρες των διαπραγματεύσεων, οι εκροές άγγιζαν ή ξεπερνούσαν το 1 δισ. ευρώ σε ημερήσια βάση. Ως αντίδοτο στην αβεβαιότητα και τη νευρικότητα που αυτή προκαλεί, η ΕΚΤ έχει ξεκινήσει «ενέσεις» ρευστότητας μέσω του ELA και ήδη ο «κουμπαράς» έχει αγγίξει τα 79 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, η ατμόσφαιρα είναι τόσο ηλεκτρισμένη ώστε αρκεί έστω μία σπίθα για να γίνει... χαμός. Αυτή μπορεί να είναι ένα πιο... γενναίο «κούρεμα» στα ενέχυρα των ελληνικών τραπεζών, κάτι που θα κριθεί τη Δευτέρα και ακολούθως την Τετάρτη, στη συνεδρίαση της ΕΚΤ. Μια τέτοια εξέλιξη -όποτε κι αν συμβεί- θα θεωρηθεί σαφής ένδειξη ρήξης και τότε οι έλεγχοι κεφαλαίων (capital controls) θα είναι το επόμενο βήμα.

Τι σημαίνει έλεγχος κεφαλαίων; Υπάρχει κίνδυνος «κουρέματος» των καταθέσεων;
Η εμπειρία της Κύπρου δεν είναι πολύ μακρινή. Μετά την εκπνοή του τελεσιγράφου που είχε δώσει η ΕΚΤ, τα υποκαταστήματα έκλεισαν και μπήκε «απαγορευτικό» στις αναλήψεις και στα εμβάσματα. Το «τραύμα» για μια οικονομία σε μια τέτοια περίπτωση είναι βαθύ και είναι ενδεικτικό ότι η Κύπρος, που έχει πάρει τόσα... εύσημα για τις επιδόσεις της στην τήρηση του προγράμματός της, αναίρεσε μόλις πρόσφατα τους ελέγχους στις κινήσεις κεφαλαίων. Παρά το ότι στην Ελλάδα πολλές από τις καταθέσεις έχουν βρει «καταφύγιο» στα... στρώματα, είναι προφανές ότι τα αποθέματα αυτά δεν αρκούν για πολύ. Η μεγαλύτερη ζημιά θα γίνει στις επιχειρήσεις, οι οποίες ήδη υποχρεούνται να συναλλάσσονται -κυρίως με το εξωτερικό- με ρευστό. Ετσι, μετά τον πρώτο κύκλο κρατικής χρεοκοπίας, θα ανοίξουν πολλοί μικρότεροι, επιχειρηματικών χρεοκοπιών. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, με βάση τους νέους κανόνες διάσωσης των τραπεζών, το «κούρεμα» καταθέσεων άνω των 100.000 ευρώ είναι μέσα στο πρόγραμμα. Το... πείραμα έγινε στην Κύπρο και ήταν απολύτως επιτυχημένο, όπως αναφέρουν κυνικά στελέχη των δανειστών.