Αφιέρωμα: Η Σοφία Κοκοσαλάκη μέσα από τις δημιουργίες της

Κέρδισε με το σπαθί και τη ραπτική της μια θέση στο τόσο ρευστό βασίλειο της ευρωπαϊκής μόδας, όσο και στην καθημαγμένη από την κρίση ελληνική πραγματικότητα. Το στιλ της Σοφίας Κοκοσαλάκη λιτό, απέριττο, με κοσμοπολίτικη αύρα και διαχρονική φινέτσα, ξεχώρισε και αγαπήθηκε. Η πρώτη συλλογή κοσμημάτων που είχε παρουσιάσει ήταν ένα ευχάριστο, εντυπωσιακό ξαφνιασμα στον δύσκολο και απαιτητικό κόσμο της μόδας.

Από τον Άρη Βασιλειάδη 

Τότε μάλιστα πολλοί είχαν πει, ότι αν οι Ελληνίδες θεές σεργιάνιζαν στο σήμερα, με κοσμήματα της Κοκοσαλάκη θα στόλιζαν τα ποδήρη ενδύματά τους.

Έχοντας

στις αποσκευές τα στιλιστικά γονίδια της αρχαιοελληνικής αισθητικής, τα οποία διαρκώς εξέλισσε, κατάφερε να καθιερωθεί ως μια αεικίνητη σχεδιάστρια με αναγνωρίσιμη ταυτότητα και σφραγίδα σε κάθε ρούχο της.

Πριν από τρία χρόνια και συμπληρώνοντας είκοσι χρόνια στη βρετανική πρωτεύουσα, την οποία διατηρούσε ως επαγγελματική βάση της είχε αποφασίσει να το γιορτάσει με κάτι εμβληματικό…

Όσοι πόνταραν, στο ξεκίνημά της, ότι ήταν θέμα χρόνου να τη δουν στο Heathrow να επιστρέφει στην Ελλάδα ουσιαστικά άπραγη απέτυχαν παταγωδώς. Προκλήσεις, στόχοι και προσδοκίες έγιναν ένα σε μια πορεία χωρίς ράβε-ξήλωνε, με καλαισθησία και γούστο. Ξεκίνησε με βραβεία ως εξαιρετικό ταλέντο, κέρδισε το στοίχημα της Ολυμπιάδας της Αθήνας, ανέλαβε παράλληλα με τη φίρμα της το γαλλικό οίκο μόδας Vionnet, συνεργάστηκε με τον δαιμόνιο επιχειρηματία Renzo Rosso και τον κολοσσό του Only the Brave, σχεδίασε τις στολές της Aegean και αυτά τα 20 χρόνια παραγωγικής δουλειάς, τα είχε γιορτάσει στο Παρίσι με την πρώτη της συλλογή κοσμημάτων.

Ήταν ένα διάστημα, στο οποίο η σχεδιάστρια είχε ελάχιστο ελεύθερο χρόνο και φρόντιζε να τον διοχετεύει όλο στην οικογένειά της και στη μικρή της κόρη, Στέλλη.

Ας δούμε όσα έγραφε το People τότε για τη σημαντική κίνηση της Ελληνίδας σχεδιάστριας που έφυγε από τη ζωή χθες, αλλά και όσα δήλωνε εκείνη για το ξεκίνημά της, που άφησε πίσω σημαντικά σχέδια και καινοτομίες στον χώρο του ελληνικού κοσμήματος.

Με μια βαλίτσα στο χέρι

Η συλλογή κοσμημάτων της πρόσθεσε μια νότα κομψότητας στην πολύπλευρη δραστηριότητά της και αντιμετωπίστηκε θετικά στο βροχερό Παρίσι, όπου τα παρουσίασε στις 3-10 Μαρτίου στο Valery Demure Showroom. «Η υποδοχή ήταν ενθουσιώδης» μας λέει. «Πραγματικά πολύ καλή για μια σειρά κοσμημάτων. Με πολλά κολακευτικά δημοσιεύματα. Το γεγονός αυτό μου έδωσε χαρά, καθώς το κόσμημα είναι μια άλλη τέχνη, εντελώς διαφορετική από εκείνη των ρούχων, στην οποία δεν έχω την ίδια εμπειρία ούτε τις ίδιες γνώσεις». Θα περίμενε κανείς να παρουσιάσει τη συλλογή της στο Λονδίνο, όπου βρίσκεται και η επαγγελματική της βάση. «Προτίμησα το Παρίσι γιατί εκεί έρχονται οπωσδήποτε όλοι οι αγοραστές. Μπορεί να μην πάνε στο Λονδίνο ή στη Νέα Υόρκη, αλλά στο Παρίσι θα έρθουν σίγουρα». Όπως και στα ρούχα, έτσι και στα κοσμήματά της η πηγή έμπνευσης είναι τα κλασικά σχέδια της ελληνιστικής περιόδου. «Το να ανανεώσεις κάτι κλασικό θέλει ιδιαίτερο άγγιγμα, που ίσως φαίνεται εύκολο αλλά δεν είναι. Πρέπει να έχεις μεγάλη οικειότητα με το αντικείμενο για να απορρίψεις το μπανάλ και να κρατήσεις το καίριο και το κομψό».

Δεν είναι η πρώτη φορά που δραστηριοποιήθηκε επαγγελματικά στο Παρίσι. Πριν από μερικά χρόνια είχε αναλάβει τη διεύθυνση του οίκου μόδας Vionnet, προκειμένου να του δώσει νέα ώθηση. «Ήταν ένα κοιμώμενο brand που κουβαλούσε τη μισή ιστορία της μόδας και έπρεπε να το επαναφέρω στη ζωή. Αυτή ήταν μια πολύ ακριβή κίνηση, που απαιτούσε τρομερή χρηματοδότηση, επενδυτές, αλλά και καίριους συμμάχους στο χώρο. Τότε, αρχικά, κατάφερα και τους έκλεισα συμφωνία για χρηματοδότηση με το νεοϋορκέζικο οίκο μόδαςBarneys, που ήταν φανταστική αφετηρία, αλλά οι ίδιοι δεν είχαν εξασφαλίσει άλλη χρηματοδότηση και έτσι τελικά αποχώρησα, όπως και ο επόμενος καλλιτεχνικός διευθυντής μετά από μένα, για τον ίδιο ακριβώς λόγο». Τελικά το Λονδίνο ή το Παρίσι τής ταιριάζει περισσότερο; «Το Λονδίνο είναι πιο “αυθόρμητο”, μπορείς να κάνεις πράγματα με μικρότερο προγραμματισμό και λιγότερα χρήματα από ό,τι στο Παρίσι».

Πολλοί φοβούνται τις συνεργασίες και προτιμούν τις μοναχικές πορείες. «Όταν είσαι δημιουργικός, οργανωμένος και εργατικός, μπορείς να δουλέψεις και για άλλους οίκους. Βέβαια, τώρα όλοι παραπονιούνται για τις πιέσεις που δέχονται από το σύστημα, αλλά όλα είναι σχετικά. Αν πιέζεσαι, ζητάς βοήθεια. Αν θέλεις υποστήριξη, μεγαλώνεις την ομάδα σου».

Το 2006 έδωσε το 51% της εταιρείας της στον Renzo Rosso και τον όμιλο Onlythe Brave, αλλά στη συνέχεια πήρε πίσω το ποσοστό της. Δεν ήταν παράδοξο; «Όχι, γιατί ήταν η εποχή της μεγάλης κρίσης του 2008 και έπρεπε να το κάνω αυτό, καθώς δεν μπορούσε να προχωρήσει η επένδυση που είχε προβλεφθεί και συμφωνηθεί. Βρήκαμε μια ωραία, πολιτισμένη λύση, που άρεσε και στους δύο, και εξαγόρασα το ποσοστό μου. Φυσικά δεν μπορούσα να συνεχίσω μόνη μου την επένδυση στις διαστάσεις που θέλαμε, αλλά τουλάχιστον τώρα είναι σε μια κλίμακα προσιτή, που μου ταιριάζει και μπορώ να τη διαχειριστώ χωρίς υπερβολικό άγχος ‒ τουλάχιστον όχι όσο αυτό που είχα παλιότερα» εξηγεί. Το ότι ήταν Ελληνίδα έπαιξε ρόλο στη δουλειά της; «Τα πρώτα χρόνια ήταν λίγο δύσπιστοι μαζί μου. Πλέον δεν ισχύει αυτό. Αλλά δεν με ενδιέφερε πώς με έβλεπαν. Ίσα ίσα που ήταν και ένα επιπλέον κίνητρο για μένα να τους δείξω ότι υπάρχει καλή αισθητική και στη σύγχρονη Ελλάδα».

Μεταξύ αρχαίας και σύγχρονης Ελλάδας

Σε μια εποχή που οι τάσεις της μόδας αλλάζουν ταχύτατα, εκείνη επιμένει στις αρχαιοελληνικές αναφορές με τις οποίες έγινε γνωστή. «Το στιλ μου δεν έχει μόνο αρχαιοελληνικά στοιχεία. Συνδυάζει επίσης πολλές αρχιτεκτονικές, καθώς και πολλά αστικά στοιχεία. Θεωρώ πως, όταν δημιουργείς κάτι με άρτιο τρόπο, τότε δεν παλιώνει ποτέ. Αντιθέτως, μένει ως σημείο αναφοράς για τους άλλους». Η Σοφία σπούδασε αγγλική φιλολογία, πριν φοιτήσει στο Central Saint MartinsCollege of Art and Design. Με την αρχαιολογία ποια μπορεί να είναι η σχέση της; «Με συγκινεί. Αρκετές φορές επισκέπτομαι το Βρετανικό Μουσείο για ευνόητους λόγους. Το αγαπημένο μου, όμως, έκθεμα είναι ο μηχανισμός των Αντικυθήρων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο».

Το 2004 επιμελήθηκε τα κοστούμια για την Τελετή Έναρξης της Ολυμπιάδας στη  Αθήνα. Τι έχει κρατήσει ως ανάμνηση; «Η Ολυμπιάδα μού έδειξε την αξία της συλλογικής δουλειάς και πόσο σημαντικό είναι να είναι ικανό και εργατικό και το τελευταίο άτομο σε μια ομάδα. Αλλά και τη σημασία τού να έχει καθαρό όραμα ένας σκηνοθέτης, όπως ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, που είχε ξεκάθαρη εικόνα για το τι ήθελε και πώς το ήθελε. Γι’ αυτό το αποτέλεσμα ήταν και τόσο καλό». Η συμμετοχή της στην Ολυμπιάδα βοήθησε την καριέρα της; «Δεν είμαι σίγουρη πόσο ρόλο έπαιξε η Ολυμπιάδα για την καριέρα μου στο εξωτερικό. Το 2004 είχα ήδη προχωρήσει πολύ και στο Παρίσι και στο Λονδίνο. Με έκανε, όμως, πολύ περήφανη η συμμετοχή μου σε μια τέτοια ομάδα με το αποτέλεσμα που είχαμε».

Ένα χρόνο μετά επιμελήθηκε τα κοστούμια της θεατρικής παράστασης Αντιγόνη του Σοφοκλή, που σκηνοθέτησε η Ειρήνη Παππά στο αμφιθέατρο Συρακουσών. «Στο θέατρο το ένδυμα είναι εργαλείο. Πρέπει να υπάρχει τέλεια συνεργασία με το σκηνοθέτη. Η Ειρήνη ήταν φοβερή στο πώς δούλεψε σε αυτή την παράσταση. Πολύ ζωντανός, πνευματώδης και ιδιαίτερος άνθρωπος – η οποία στην Ιταλία είναι “θρύλος”. Ακόμη θυμάμαι το χειροκρότημα που της επιφύλαξαν ως σκηνοθέτρια της παράστασης. Μας φέρθηκε καταπληκτικά και την αγαπώ πολύ. Είναι μια γυναίκα που έχει πολύ χιούμορ. Καμιά φορά το χιούμορ σώζει καταστάσεις ακόμα σε αντίξοες συνθήκες. Ειδικά όταν έχεις να συντονίσεις πολλούς ανθρώπους».

Τα τελευταία χρόνια τα νυφικά μπήκαν στη συλλογή της Κοκοσαλάκη. Σε αντίθεση με τα νυφικά-υπερπαραγωγή που έχουμε συνηθίσει, τα δικά της έχουν «δωρική», λιτή γραμμή, όπως και τα ρούχα της. «Η αλήθεια είναι πως μου τα ζητούσαν πολλές γυναίκες. Βέβαια όταν είσαι γνωστή για ασυνήθιστα φορέματα, με άρτια αισθητική, είναι και λίγο αναμενόμενο να σου ζητήσουν να κάνεις κάποια στιγμή ένα νυφικό φόρεμα. Τα νυφικά που σχεδιάζω έχουν πολύ καλή αποδοχή, αν και δεν απευθύνονται σε “παραδοσιακές” νύφες. Οι περισσότερες που τα ζητούν είναι νέες κοπέλες, που θέλουν κάτι κομψό, το οποίο ίσως μπορέσουν να το φορέσουν και κάποια άλλη στιγμή».

Τα δαιμόνια των σχεδιαστών

Όταν είσαι σχεδιάστρια μόδας, είσαι πάντα αντιμέτωπη με τάσεις που συνεχώς μεταλλάσσονται και απρόοπτες καταστάσεις. «Αν είσαι ισορροπημένη και λίγο αποστασιοποιημένη, μπορείς να περάσεις από αυτόν το χώρο δίχως να σου αφήσει σημάδια. Προσωπικά, με σώζει το ότι έχω πάθος για τη δουλειά μου και τη ζωή και μου αρέσει όσο γίνεται και μια σχετική ρουτίνα. Προσπαθώ, όσο μπορώ, να δείχνω κατανόηση στους συνεργάτες μου, να τους στηρίζω και έτσι να δημιουργώ ένα πιο ήπιο εργασιακό περιβάλλον, για να μην υποφέρει και τρελαίνεται κανείς. Είμαι αισιόδοξη και από τη φύση μου, ενθουσιώδης και πάντα θέλω να δίνω αυτό τον τόνο στο στούντιο. Δεν μπορώ την γκρίνια, την τεμπελιά, τα κακόβουλα σχόλια και το παρασκήνιο». Μια από τις καθημερινές της συνήθειες είναι να διαβάζει τρεις-τέσσερις εφημερίδες το πρωί. «Διαβάζω φανατικά εφημερίδες, πιο πολύ διαδικτυακά πια, το οποίο μου έμεινε από τότε που ήθελα να γίνω δημοσιογράφος. Αλλά για πρώτη φορά μετά από τόσα χρόνια διστάζω να διαβάσω, γιατί οι καιροί που ζούμε είναι περίεργοι και άθλιοι και σε κάποιες περιστάσεις με επηρεάζουν αφάνταστα».

Η ίδια προστατεύει την προσωπική της ζωή, σε αντίθεση με άλλους σχεδιαστές που αγαπούν τη δημοσιότητα. «Προτιμώ την ιδιωτικότητα, να μην ποζάρω πολύ σε κοσμικές εκδηλώσεις, να είμαι απλή και προσιτή και να κάνω τη ζωή που θέλω. Θεωρώ ότι το να πλασάρεις τον εαυτό σου ως απόμακρη θεότητα είναι λίγο άκυρο στην εποχή μας». Είναι εύκολο, ειδικά όταν στο ατελιέ σου συχνάζουν διάσημοι ηθοποιοί; «Μόνο η Tilda Swinton και η Julie Christie έχουν έρθει στο στούντιό μου. Για τις άλλες συνήθως έρχεται ο στιλίστας τους, διαλέγει τα ρούχα τους και απλώς τα στέλνουμε. Πολλές φορές δεν έχω ιδέα ή δεν θυμάμαι καν ποιος πήρε τι. Απλώς είναι μια ευχάριστη έκπληξη το να βλέπεις το φόρεμά σου σε μια ωραία γυναίκα, όταν δεν το περιμένεις».