Πώς και γιατί τα blackout μπορούν να συμβούν οπουδήποτε

Η μεγαλύτερη διακοπή ρεύματος στην Ευρώπη των τελευταίων 20 ετών προκάλεσε χάος για τους κατοίκους της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και σε περιοχές της Γαλλίας. Ωστόσο, μετά το συμβάν, προέκυψε ένα κοινό ερώτημα για τις κυβερνήσεις σε ολόκληρη τη Γηραιά Ήπειρο: θα μπορούσε να συμβεί το ίδιο και σε άλλες χώρες;Οι ηγέτες της Ευρώπης και οι διαχειριστές των ενεργειακών συστημάτων έχουν διαβεβαιώσει ότι τέτοιες διακοπές ρεύματος είναι εξαιρετικά σπάνιες και ότι τα ευρωπαϊκά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας είναι από τα πιο σταθερά στον κόσμο.Ωστόσο, οι ειδικοί στον τομέα της ενέργειας προειδοποιούν ότι, αν και οι διακοπές ρεύματος μεγάλης κλίμακας είναι σπάνιες, κανένα δίκτυο δεν είναι απρόσβλητο. Ο καθηγητής Τζιανζόνγκ Γου, διευθυντής της σχολής μηχανικών του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ, δήλωσε στον Guardian ότι οι διακοπές ρεύματος «μπορούν να συμβούν οπουδήποτε».Η Σαρμαλί Τζαγιαμάχα, ανώτερη διευθύντρια της Energy Systems Catapult, που υποστηρίζεται από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε: «Κανένα σύστημα δεν μπορεί να είναι 100% ανθεκτικό», επομένως οι κίνδυνοι «πρέπει να εξισορροπούνται με την προθυμία μας να πληρώσουμε για τη μείωση τους».Εάν κανένα σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας δεν είναι απόλυτα ασφαλές, τότε ποιοι είναι οι κίνδυνοι που θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια καταστροφική διακοπή ρεύματος σε οποιαδήποτε χώρα;«Το χέρι του Θεού»Οι μεγάλες καταρρεύσεις του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας οφείλονται συχνά σε παράγοντες που είναι δύσκολο να προβλεφθούν ή να ελεγχθούν. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι φυσικές καταστροφές αποτελούν σαφή κίνδυνο, καθώς οι καταιγίδες, οι καύσωνες και οι σεισμοί μπορούν να προκαλέσουν καταστροφικές ζημιές σε κρίσιμες εθνικές υποδομές. Οι κεραυνοί και οι ηλιακές εκλάμψεις είναι επίσης γνωστό ότι προκαλούν ζημιές σε ζωτικό εξοπλισμό, όπως υποσταθμούς και ηλεκτροφόρα καλώδια, που είναι κρίσιμης σημασίας για τη διατήρηση της σταθερότητας του δικτύου.Οι πρώτες αναφορές έδειχναν ότι η διακοπή ρεύματος στην Ισπανία προκλήθηκε από ένα «σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο» λόγω μιας ξαφνικής αλλαγής της θερμοκρασίας, η οποία ενδέχεται να αποσταθεροποίησε το δίκτυο. Ωστόσο, η διαχειριστής του δικτύου, Red Eléctrica, απέρριψε αργότερα αυτή τη θεωρία.Οι περισσότερες διακοπές ρεύματος λόγω φυσικών καταστροφών είναι ευκολότερο να εντοπιστούν. Στην πολιτεία του Τέξας των ΗΠΑ, μια σειρά από τρεις χειμερινές καταιγίδες στις αρχές του 2021 προκάλεσαν το πάγωμα αιολικών πάρκων και σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο, αφήνοντας 4,5 εκατομμύρια νοικοκυριά και επιχειρήσεις χωρίς ρεύμα. Ο κίνδυνος τέτοιων φαινομένων αυξάνεται καθώς η κλιματική αλλαγή επιτείνει τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων.Ανθρώπινη καταστροφήΟρισμένες διακοπές ρεύματος είναι εξ ολοκλήρου ανθρωπογενείς. Η Τζαγιαμάχα δήλωσε ότι γεωπολιτικοί παράγοντες και κυβερνοεπιθέσεις έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν «σημαντικές διακοπές» στο δίκτυο. Το ανθρώπινο λάθος μπορεί επίσης να διαδραματίσει κάποιο ρόλο.Μετά τη διακοπή ρεύματος στην Ιβηρική χερσόνησο, πολλοί αναρωτήθηκαν εάν κακόβουλοι κρατικοί παράγοντες είχαν στοχεύσει το δίκτυο. Ωστόσο, η Red Eléctrica έσπευσε να επισημάνει ότι δεν υπήρχαν ενδείξεις επίθεσης και αργότερα απέρριψε τη θεωρία.Ωστόσο, ο κίνδυνος κυβερνοεπίθεσης στην υποδομή του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας «δεν είναι επιστημονική φαντασία», σύμφωνα με τον ολλανδό εμπειρογνώμονα σε θέματα κυβερνοασφάλειας Ντέιβ Μάσλαντ. Ο ίδιος δήλωσε στον ολλανδικό Τύπο ότι «οι επιθέσεις στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος είναι πιθανές και έχουν ήδη προκαλέσει διακοπές στο παρελθόν». Αναφέρθηκε στις επιθέσεις της Ρωσίας στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας το 2015 και το 2016, καθώς και σε μια αποτυχημένη απόπειρα μετά την εισβολή της το 2022.Διαταραχές στο δίκτυοΜε απλά λόγια, μια διακοπή ρεύματος προκαλείται όταν το σύστημα ηλεκτροδότησης σταματά να λειτουργεί: αυτό μπορεί να οφείλεται σε μια απροσδόκητη μηχανική βλάβη που αφορά τις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, τους υποσταθμούς ή άλλες υποδομές του δικτύου – ή σε ένα πιο σύνθετο πρόβλημα με τον τρόπο λειτουργίας του συστήματος.Ένα βασικό ζήτημα που προέκυψε μετά τη διακοπή ρεύματος στην Ισπανία είναι ο ρόλος που ενδέχεται να διαδραμάτισαν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην κατάρρευση του συστήματος.Αυτό που γνωρίζουμε μέχρι στιγμής είναι ότι το ηλεκτρικό σύστημα της Ισπανίας υπέστη δύο σημαντικές απώλειες παραγωγής στην ηλιόλουστη νοτιοδυτική περιοχή της χώρας μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, οι οποίες ενδέχεται να αποσταθεροποίησαν τη σύνδεση του δικτύου μεταξύ Ισπανίας και Γαλλίας και τελικά οδήγησαν σε πλήρη απώλεια ισχύος σε όλο το ενεργειακό σύστημα.Ένα δίκτυο πλούσιο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι πιο δύσκολο να λειτουργήσει από ένα δίκτυο που τροφοδοτείται από ορυκτά καύσιμα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το δίκτυο σχεδιάστηκε αρχικά με βάση μεγάλους σταθμούς παραγωγής ενέργειας από άνθρακα, φυσικό αέριο και πυρηνική ενέργεια. Οι σταθμοί αυτοί διαθέτουν περιστρεφόμενες τουρμπίνες που δημιουργούν αδράνεια στο σύστημα, η οποία βοηθά στη διατήρηση της συχνότητας του δικτύου στα 50Hz περίπου.Οι αιολικοί και οι ηλιακοί σταθμοί δε δημιουργούν αδράνεια στο δίκτυο, πράγμα που σημαίνει ότι σε περιόδους υψηλής παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μπορεί να είναι πιο δύσκολο να διατηρηθεί σταθερή η συχνότητα σε περίπτωση ξαφνικής διακοπής της παροχής ρεύματος. Μια σημαντική διακύμανση στη συχνότητα μπορεί να προκαλέσει την αυτόματη αποσύνδεση των γεννητριών, οδηγώντας σε κατάρρευση του συστήματος. Η Τζαγιαμάχα δήλωσε ότι η μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα απαιτήσει από τις εταιρείες δικτύου να επενδύσουν σε τεχνολογίες σταθεροποίησης του δικτύου. «Τέλεια καταιγίδα»Σε πολλές περιπτώσεις, οι παράγοντες κινδύνου που περιγράφονται παραπάνω μπορούν να συμπέσουν, πράγμα που σημαίνει ότι σχετικά συνηθισμένα ή αβλαβή γεγονότα μπορούν να συνδυαστούν και να προκαλέσουν μια αλυσιδωτή βλάβη που οδηγεί σε καταστροφή. Αυτά τα γεγονότα είναι σχεδόν αδύνατο να προβλεφθούν, πράγμα που σημαίνει ότι οι διαχειριστές του δικτύου βρίσκονται υπό πίεση να προετοιμαστούν για το απρόβλεπτο.Τον Αύγουστο του 2019, το Ηνωμένο Βασίλειο υπέστη τη μεγαλύτερη διακοπή ρεύματος της τελευταίας δεκαετίας, αφήνοντας σχεδόν 1 εκατομμύριο ανθρώπους στην Αγγλία και την Ουαλία χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και εκατοντάδες ανθρώπους εγκλωβισμένους σε τρένα για έως και εννέα ώρες.Η διακοπή ρεύματος σημειώθηκε μετά από κεραυνό που χτύπησε ένα κύκλωμα μεταφοράς βόρεια του Λονδίνου και προκάλεσε τη διακοπή λειτουργίας δύο γεννητριών ηλεκτρικού ρεύματος που απέχουν μεταξύ τους περισσότερα από 100 μίλια, με διαφορά λίγων δευτερολέπτων. Το περιστατικό περιγράφηκε ως «εξαιρετικά σπάνιο και απρόβλεπτο» από τον διαχειριστή του ενεργειακού συστήματος.Οι κεραυνοί που χτυπούν τις ενεργειακές υποδομές είναι σχετικά συνηθισμένοι, όπως και οι διακοπές ρεύματος σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά ο αντίκτυπος της μεγάλης διπλής διακοπής στο δίκτυο ήταν τόσο σοβαρός που προκάλεσε τη διακοπή λειτουργίας δεκάδων μικρών γεννητριών και μπαταριών που χρησιμοποιούσαν λανθασμένες ρυθμίσεις ασφαλείας, καθιστώντας αδύνατη για τον διαχειριστή την αποφυγή της διακοπής ρεύματος. Κανένα από τα στοιχεία του συμβάντος δεν θα μπορούσε από μόνο του να προκαλέσει μια μεγάλης κλίμακας διακοπή ρεύματος, αλλά ο συνδυασμός τους αποδείχθηκε καταστροφικός.Διαβάστε ακόμη

Αυξάνονται τα 5άστερα (και) στη Θεσσαλονίκη- Οι όμιλοι και τα brands που επενδύουν

«Kαμπανάκι» από την ΤτΕ μέσα στο «ράλι» της οικονομίας

Ακίνητα, τόκοι, σκάφη και… οφειλές: Τι δήλωσαν 6,7 εκατ. Έλληνες στην εφορία

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα