Οι μεγάλοι παίκτες επενδύουν στα malls

Της Στεφανίας Σούκη

Οι θετικές επιδόσεις των μεγάλων malls που έχουν δείξει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα, έναντι των χιλιάδων λουκέτων στα μικρότερα καταστήματα εντός και εκτός Αθηνών κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών της κρίσης, που δεν φαίνεται να έχουν... τέλος, κινητοποιούν εκ νέου τους μεγάλους παίκτες της αγοράς.

Η αρχή γίνεται με τον όμιλο της Lamda Development ο οποίος, εκτός από το ανοικτό μέτωπο της αξιοποίησης της πρώην έκτασης του αεροδρομίου του Ελληνικού, επιχειρεί τώρα να ισχυροποιήσει περαιτέρω τη

θέση του στην αγορά των εμπορικών κέντρων, όπου ήδη πρωταγωνιστεί αφού «τρέχει» τα τρία μεγαλύτερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Πλάνα επέκτασης, όμως, διαθέτουν και δύο ακόμη μεγάλα ονόματα του εγχώριου επιχειρείν, οι όμιλοι Ελλάκτωρ και ΒΙΟΧΑΛΚΟ, τη στιγμή που οι τράπεζες επιχειρούν για μία ακόμη φορά να βρουν λύση για το «κουφάρι» του ημιτελούς εμπορικού κέντρου του ομίλου Βωβού στον Ελαιώνα.

Οι κινήσεις της Lamda

Το πρώτο επενδυτικό όχημα στον τομέα των εμπορικών ακινήτων, το οποίο μάλιστα ενδέχεται σε δεύτερο χρόνο να οδεύσει και προς το Χ.Α., επιχειρεί αυτή την περίοδο να δημιουργήσει ο όμιλος της Lamda Development, έχοντας αφήσει πίσω της το σενάριο πώλησης των malls, μετά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων με την Grivalia στις αρχές του 2016.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο όμιλος βρίσκεται αυτή την περίοδο σε συζητήσεις εξετάζοντας δύο εξαγορές μεγάλων εμπορικών ακινήτων, εντός και εκτός Αθηνών. Επιπλέον, επαφές πραγματοποιούνται και για την είσοδο στο εγχείρημα ξένου στρατηγικού επενδυτή προκειμένου να μπουν καινούρια κεφάλαια στη νέα εταιρεία. Στο υπό διαμόρφωση επενδυτικό σχήμα, το οποίο στήνεται αυτή την περίοδο νομικά, θα εισφερθούν και οι συμμετοχές της Lamda Development στα τρία υφιστάμενα εμπορικά κέντρα, «The Mall Athens» και «Golden Hall» στο Μαρούσι καθώς και «Mediterranean Cosmos» στη Θεσσαλονίκη.

Πρώιμη, ωστόσο, σε αυτή τη φάση είναι η λήψη των οριστικών αποφάσεων ως προς το τι μέλλει γενέσθαι με τη σχεδιαζόμενη εμπορική ανάπτυξη, η οποία περιλαμβάνεται στο μεγάλο project της αξιοποίησης του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού. Δεδομένο, πάντως, θεωρείται ότι εφόσον προχωρήσει η επένδυση στο Ελληνικό θα υπάρξουν συνέργειες τόσο με εγχώριους ομίλους (βλ. όμιλο Κουτσολιούτσου - Πολυκαταστήματα attica) όσο και με ξένους παίκτες της αγοράς.

Την ίδια στιγμή, ο όμιλος έχει ολοκληρώσει το κομμάτι των μελετών και αναμένει, βάσει πληροφοριών, τις σχετικές εγκρίσεις από την Περιφέρεια για την επέκταση του «Golden Hall» στο Μαρούσι μετά και τη θετική γνωμοδότηση που δόθηκε για τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) από τον Δήμο Αμαρουσίου τον Αύγουστο, εν μέσω πάντως συνεχιζόμενων αντιδράσεων από μερίδα δημοτικών φορέων. Η συνολική επένδυση για την επέκταση αντιστοιχεί σε 25 εκατ. ευρώ και αφορά συνολικά 22.000 τ.μ. επί του συνόλου των 95.000 τ.μ., εκ των οποίων στα 73.000 ήδη λειτουργεί το εμπορικό κέντρο. Από την ημέρα που θα ληφθούν οι οικοδομικές άδειες υπολογίζεται ότι θα χρειαστούν περίπου 14 μήνες εργασιών, ενώ η επισκεψιμότητα του εμπορικού υπολογίζεται ότι θα αυξηθεί κατά 500.000-700.000 άτομα σε ετήσια βάση.

Με βάση τα στοιχεία της ΜΠΕ, όπως αυτά παρουσιάζονται από τη θυγατρική του ομίλου Λάτση (η οποία έχει αναλάβει μετά και τον σχετικό διαγωνισμό του ΤΑΙΠΕΔ, τη διαχείριση και του υπόλοιπου κτιρίου του πρώην Διεθνούς Κέντρου Ραδιοτηλεόρασης), η επέκταση θα περιλαμβάνει το Ολυμπιακό Μουσείο, επιφάνειας 3.500 τ.μ., ενυδρείο επιφάνειας 800 τ.μ., χώρους διασκέδασης για παιδιά, χώρους καταστημάτων επιφάνειας 2.500 τ.μ., ενώ θα προστεθούν επιπλέον θέσεις εργασίας. Ειδικότερα, με βάση την ενημέρωση από την ίδια την εταιρεία, υπολογίζεται ότι με την επέκταση θα προστεθούν 300 νέες θέσεις (σύμφωνα με στοιχεία του 2015, στο «Golden Hall» απασχολούνται 1.747 εργαζόμενοι, εκ των οποίων 230 στους χώρους γραφείων, 1.297 στο εμπορικό κέντρο και 220 στους χώρους εστίασης), ενώ δευτερογενώς, με βάση τις εκτιμήσεις της Lamda, οι νέες θέσεις που θα δημιουργηθούν είναι 735.

Τα malls της Lamda, πάντως, συνεχίζουν και κατά το τρίτο τρίμηνο του έτους τις θετικές επιδόσεις, με αύξηση στις πωλήσεις των καταστημάτων τους και το δίμηνο Ιουλίου - Αυγούστου, μετά την άνοδο του πρώτου εξαμήνου που ανήλθε σε 3,2% για το «The Mall Αthens» (+1,7% η επισκεψιμότητα) σε σύγκριση με το πρώτο εξάμηνο του 2015, σε 3,5% για το «Mediterranean Cosmos» της Θεσσαλονίκης (+1,5% η επισκεψιμότητα), ενώ για το «Golden Hall» o συνολικός κύκλος εργασιών των καταστημάτων και ο αριθμός των επισκεπτών κινήθηκαν ανοδικά κατά 7,1% και 3,3% αντίστοιχα.

Επέκταση για «Smart Park» και «River West»

Αρκετά επιτυχημένο ώστε επεκτείνεται και παράλληλα... πωλείται. Ο λόγος για το «Smart Park» της REDS, η οποία βρίσκεται σε συζητήσεις εδώ και αρκετό καιρό για την πώληση του εμπορικού πάρκου στα Σπάτα, σχεδιάζοντας παράλληλα και την επέκτασή του σε επιπλέον 18.000 τ.μ. Μεταξύ των ενδιαφερομένων, σύμφωνα με πληροφορίες, ήταν η Grivalia, που συνδέεται με την καναδική Fairfax, διαθέτει αρκετά κεφάλαια για νέες επενδύσεις αυτή την περίοδο στο εγχώριο real estate και έχει συστήσει και εταιρεία για τοποθετήσεις σε εμπορικά ακίνητα, ωστόσο πιο κοντά φαίνεται ότι έχει έρθει η θυγατρική του ομίλου Ελλάκτωρ με την αμερικανική Hines. Η τελευταία έχει φέρει εκπρόσωπο από το Λονδίνο στη χώρα μας ήδη από το 2014, διατηρώντας γραφεία στην οδό Βουκουρεστίου, ωστόσο μέχρι στιγμής δεν έχει πραγματοποιήσει καμία κίνηση στην ελληνική αγορά, έχοντας, πάντως, εξετάσει ουκ ολίγα επαγγελματικά και ξενοδοχειακά ακίνητα.

Τώρα οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο αμερικανικός όμιλος βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο διαπραγματεύσεων με τη διοίκηση της REDS για το παλιό αλλά και το... νέο «Smart Park», δεδομένου ότι ο όμιλος Ελλάκτωρ αναζητεί κεφάλαια για το επόμενο βήμα και τη δεύτερη μεγάλη επένδυση, συνολικού ύψους 230 εκατ. ευρώ που προωθεί στα Μεσόγεια, στην υπό πολεοδόμηση έκταση των 315 στρεμμάτων στα ακίνητα του παλιού οινοποιείου Καμπά. Το project, με επιφάνεια 90.000 τ.μ., θα διαθέτει, με βάση τον μέχρι στιγμής σχεδιασμό, χρήσεις γραφείων, εμπορίου, ψυχαγωγίας και πολιτισμού, ενώ το γεγονός ότι διαμορφώνεται εξαρχής δίνει τώρα αφορμή για σενάρια και φήμες περί προτάσεων μετακόμισης του καζίνο της Πάρνηθας στην περιοχή, δεδομένων των επικείμενων εξελίξεων για τη χωρήγηση δεύτερης άδειας καζίνο στην περιοχή του Ελληνικού.

Το «Smart Park», πάντως, έχει επιτύχει να αυξάνει συνεχώς έσοδά και επισκεψιμότητα, έχοντας σε αναμονή και λίστα ενδιαφερόμενων μισθωτών από τον χώρο του λιανεμπορίου, εξ ου και η σχεδιαζόμενη επένδυση που θα αφορά εμπορικές χρήσεις. Στην άλλη πλευρά της Αθήνας και σε ένα από τα επίσης μεγάλα επιχειρηματικά ονόματα, ο όμιλος BΙΟΧΑΛΚΟ, ιδιοκτήτης του «River West», θέλει και αυτός να προχωρήσει σε επέκταση του εμπορικού κέντρου επί της λεωφόρου Κηφισού, που γειτνιάζει με το ΙΚΕΑ.
Η κίνηση αυτή εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο της ενίσχυσης των δραστηριοτήτων του ομίλου, ο οποίος συνδέεται με την οικογένεια Στασινόπουλου στον τομέα των ακινήτων, που περιλαμβάνει και τη δημιουργία Εταιρείας Επενδύσεων Ακίνητης Περιουσίας (δεδομένου του μεγάλου χαρτοφυλακίου ακινήτων του ομίλου αξίας 156 εκατ. ευρώ).

Για την επέκταση του «River West», το οποίο παρουσιάζει σε ετήσια βάση επισκεψιμότητα περίπου 5 εκατομμυρίων ατόμων, η διοίκηση έχει πραγματοποιήσει συζητήσεις και για την αγορά όμορου ακινήτου. Πάντως, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν φορείς της αγοράς, η επέκταση ενδεχομένως να είχε αποφασιστεί νωρίτερα αν δεν είχε μεσολαβήσει η δύσκολη περίοδος για την εγχώρια αγορά μετά τα capital controls...

Το «κουφάρι» του Βοτανικού και η BlackRock

Στην ευρύτερη περιοχή εξελίξεις τον τελευταίο καιρό υπάρχουν και για το ημιτελές εμπορικό κέντρο πρώην ιδιοκτησίας του ομίλου Βωβού στον Βοτανικό. Οι πληροφορίες θέλουν την αμερικανική Hines να βρίσκεται και σε αυτή την περίπτωση σε προχωρημένες συζητήσεις με τις τράπεζες, στις οποίες έχει περιέλθει το ακίνητο, προκειμένου να «ζωντανέψει» η επένδυση την οποία μπλόκαρε το Συμβούλιο της Επικρατείας το 2008 οδηγώντας, σε μεγάλο βαθμό, στην κατάρρευση του άλλοτε κραταιού ομίλου του Μπάμπη Βωβού. H Hines συζητεί να δημιουργήσει στον Βοτανικό έναν ακόμη εμπορικό πόλο, με βάση ωστόσο τη μειωμένη δόμηση που έχει προβλεφθεί πλέον για το έργο.

Σημειωτέον ότι όταν το mall σταμάτησε, λόγω ΣτΕ το 2008, ήταν κατασκευασμένο σε ποσοστό 80% και, σύμφωνα με τις τότε εκτιμήσεις του ομίλου Βωβού, από τη στιγμή που θα ξεκινούσαν εκ νέου οι εργασίες θα μπορούσαν να ολοκληρωθούν εντός έξι μηνών, με το ανεκτέλεστο των εργασιών να αντιστοιχεί πέριξ των 70 εκατ. ευρώ. Από την πλευρά της, η Hines διαθέτει αυτή την περίοδο μεγάλη ρευστότητα για επενδύσεις στην ευρωπαϊκή αγορά, έχοντας βάλει στο στόχαστρο και την Ελλάδα λόγω των χαμηλών τιμών των ακινήτων. Ο όμιλος, ο οποίος συμπληρώνει το 2017 αισίως 60 χρόνια στις επενδύσεις ακινήτων, έχει παρουσία αυτή τη στιγμή σε 182 πόλεις σε 20 χώρες, με αξία 89,1 δισ. δολαρίων περιουσιακών στοιχείων υπό διαχείριση, ενώ το σημερινό της χαρτοφυλάκιο περιλαμβάνει 457 ακίνητα σε όλο τον κόσμο, εκ των οποίων τα 109 αφορούν νέες αναπτύξεις.

Στον άξονα της λ. Κηφισού ένα ακόμη μεγάλο διεθνές όνομα που ακόμη επιμένει στην Ελλάδα ενώ βρίσκεται... εννιά χρόνια σε αναμονή είναι και η BlackRock, με την πολυσυζητημένη επένδυση Academy Gardens των 300 εκατ. ευρώ για τη δηµιουργία ενός προορισµού για όλη την οικογένεια σε έναν πολυχώρο εμπορίου, πολιτισμού και αναψυχής, ο οποίος θα απευθύνεται και στους τουρίστες της πόλης της Αθήνας.

Μέσω της Artume, ιδιοκτήτριας του πρώην ακινήτου Μουζάκη στην ευρύτερη περιοχή της Ακαδημίας Πλάτωνος, ο όμιλος έχει περάσει διά πυρός και σιδήρου τα τελευταία χρόνια, ακριβώς λόγω της θέσης του ακινήτου με συνεχή «μπλόκα» στο Συμβούλιο της Επικρατείας και όχι μόνο από κατοίκους και φορείς της περιοχής. Μετά την έγκριση, το καλοκαίρι, από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ως προς το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος για το έργο, ο όμιλος αναμένει τις τελικές υπογραφές από τον αρμόδιο υπουργό Πάνο Σκουρλέτη και την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος. Από την πλευρά της η BlackRock θεωρεί ότι το έργο μπορεί να αναδειχθεί σε καταλύτη αστικής ανάπλασης και οικονοµικής δραστηριότητας συνολικά και όχι μόνο για την περιοχή της Ακαδημίας Πλάτωνος, ενώ, σύμφωνα με σχετική μελέτη του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου Αθηνών, αναµένεται να δημιουργήσει 2.000 νέες θέσεις εργασίας κατά την κατασκευή του και 1.600 μόνιµες νέες θέσεις κατά τη λειτουργία του.