Η μοναξιά της Ελλάδας στη βαριά προσαρμογή μετά την κρίση

Του Στέλιου Μορφίδη

Όλες οι χώρες που βρέθηκαν στο επίκεντρο της οικονομικής κρίσης την περίοδο 2010 - 12 έχουν αρχίσει να απολαμβάνουν τους καρπούς των μεταρρυθμίσεων που υιοθέτησαν, σημειώνει στην τελευταία του έκθεση το Lisbon Council. «Ακόμα και η Ελλάδα που έχασε σχεδόν μία διετία σε μία μάταια αντιπαράθεση με τους πιστωτές της το 2015, σταθεροποιείται», σχολιάζει σχετικά το think tank.

Σύμφωνα

με την έκθεση του, «Euro Plus Monitor», που παρουσιάστηκε σήμερα στο συνέδριο της Berenberg για τις ευρωπαϊκές μεταρρυθμίσεις παρουσία του Κλάους Ρέγκλινγκ, η χώρα μας βρίσκεται στην πρώτη θέση σε όλη την Ευρώπη σε ότι αφορά την μεταρρυθμιστική πρόοδο. Στις πρώτες θέσεις επίσης οι υπόλοιπες χώρες που «αναγκάστηκαν» λόγω της κρίσης να προσαρμοστούν (Η Ιρλανδία στο Νο2, η Ισπανία στο Νο4 κοκ)

Η μελέτη εστιάζει σε τέσσερις τομείς: την άνοδο ή πτώση των εξαγωγών έναντι των εισαγωγών, το μέγεθος και την ποιότητα σε ότι αφορά το δημοσιονομικό έλλειμμα, τις αλλαγές στο εργατικό κόστος έναντι του μέσου όρου της ευρωζώνης και τις δομικές μεταρρυθμίσεις.

Ο δείκτης αυτός διαμορφώθηκε, σύμφωνα με την έκθεση, για την Ελλάδα στις 7,6 μονάδες (με άριστα το 10) έναντι 7,7 μονάδων το 2015. Στη δεύτερη θέση της κατάταξης είναι η Ιρλανδία με 6,9 μονάδες (από 7,0 το 2015) και ακολουθούν η Λετονία, η Ισπανία, η Ρουμανία και η Πορτογαλία, ενώ η Κύπρος βρίσκεται στην 9η θέση. Στις τελευταίες θέσεις στην κατάταξη των 28 χωρών είναι κατά σειρά η Σουηδία (28η), η Φινλανδία (27η) η Γερμανία (26η) και η Γαλλία (25η). Η έκθεση σημειώνει, όμως, ότι η χαμηλή επίδοση σε ορισμένες χώρες, όπως τη Γερμανία, αντανακλά το γεγονός ότι δεν έχουν ανάγκη προσαρμογής.

Στην έκθεση σημειώνεται ότι η Ελλάδα αποτελεί μια ειδική περίπτωση. Χάρη στις ηρωϊκές προσπάθειες την περίοδο 2010-2013 εξακολουθεί να διατηρεί την πρωτιά, αφού τα τελευταία δύο χρόνια υπήρξαν τεράστιες αλλαγές στην πολιτική της. Έπειτα από μία δραματική υποχώρηση της θέσης της το 2015, οι επιδόσεις της χώρας υποχώρησαν ελαφρώς το 2016.

«Εκπέμποντας αβεβαιότητα και διώχνοντας Κεφάλαια απ' τη χώρα με ρυθμό ρεκόρ μεταξύ των τελών του 2014 και του Ιουλίου του 2015 η οικονομική και δημοσιονομική θέση της Ελλάδας αποδυναμώθηκε δραματικά. Τα τελευταία στοιχεία, ωστόσο, για την δημοσιονομική προσαρμογή και την προσαρμογή του ισοζυγίου συναλλαγών δείχνουν ότι η Ελλάδα έχει αφήσει τα χειρότερα πίσω της και ότι έχει ξεκινήσει και πάλι να βελτιώνεται».

Η Ελλάδα παραμένει πρώτη στη συνολική δημοσιονομική προσαρμογή για την περίοδο 2009-2016 με 7,7 μονάδες έναντι 7,5 μονάδων το 2015. «Έπειτα απ' την μάταιη αντιπαράθεση με τους πιστωτές της στο α' εξάμηνο του 2015 οι οικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές της Ελλάδας περιορίστηκαν τόσο πολύ που μέχρι τα μέσα του 2015 η Ελλάδα χρειάστηκε ένα νέο και επίπονο πρόγραμμα προσαρμογής. Έτσι την ώρα που άλλες χώρες που επλήγησαν απ' την κρίση χαλάρωσαν την δημοσιονομική τους προσαρμογή σημαντικά (Ισπανία και Κύπρος) ή ελαφρώς (Πορτογαλία και Ιρλανδία) το 2016, η Ελλάδα έπρεπε να επιβάλει επιπρόσθετα μέτρα λιτότητας για να ανακτήσει κάποια απ' την επενδυτική εμπιστοσύνη που χάθηκε υπό τον υπ. Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη στις αρχές του 2015», σημειώνει η έκθεση.

Όσον αφορά στην ποιότητα της δημοσιονομικής προσαρμογής, κατατάσσεται στην έβδομη θέση από την πέμπτη θέση το 2015, με τη βαθμολογία της να παραμένει σταθερή στις 5,6 μονάδες. Η ποιότητα της δημοσιονομικής προσαρμογής αξιολογείται με βάση τρία κριτήρια: Τη μείωση του δημόσιου τομέα, την αύξηση της φορολογίας των επιχειρήσεων αντί των φόρων στην κατανάλωση και την αύξηση των δημόσιων επενδύσεων για υποδομές και την Παιδεία. «Κυρίως λόγω της κατάρρευσης του ΑΕΠ (Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος), η Ελλάδα δεν κατάφερε να μειώσει τον δημόσιο τομέα της», αλλά «με τη βοήθεια των πόρων της ΕΕ για δημόσιες επενδύσεις και επειδή εστίασε στην αύξηση των φόρων στην κατανάλωση και το πετρέλαιο στο πλαίσιο της δημοσιονομικής προσαρμογής της, έχει καλή επίδοση στα δύο άλλα κριτήρια», σημειώνει η έκθεση.

Αξιοσημείωτο ότι η έκθεση σημειώνει πως η χώρα έχει εξαιρετική βαθμολογία σε ότι αφορά το εξωτερικό εμπόριο, αλλά αυτό σε σημαντικό βαθμό οφείλεται στην κατάρρευση των εισαγωγών παρά στην αύξηση των εξαγωγών.

Η Ελλάδα, αναφέρει η έκθεση, «παραμένει μία ειδική περίπτωση». Η Αθήνα συνεχίζει «να έχει εξαιρετικό βαθμό για τη συνολική εξωτερική προσαρμογή της με μία επίδοση 7,3 μονάδων, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της βελτίωσης της εξωτερικής θέσης της Ελλάδα έχει προκύψει από την κατάρρευση των εισαγωγών παρά μία εκτίναξη των εξαγωγών».

Σύμφωνα με την έκθεση «η πολιτική αβεβαιότητα, οι ρυθμιστικοί περιορισμοί και η υπερβολική φορολογία έχουν περιορίσει τις επενδύσεις σε εξαγωγικές δραστηριότητες. Αυτό ίσως εξηγεί γιατί οι ελληνικές εξαγωγές υποαποδίδουν σε σχέση με αυτές των υπολοίπων χωρών της Ευρωπεριφέρειας. Η ισχυρή αύξηση του μεριδίου των εξαγωγών ως προς το ΑΕΠ στο 30,9% το 2015, από 23,4% του ΑΕΠ στο β' εξάμηνο του 2007, αντικατοπτρίζει κυρίως την υποχώρηση του πραγματικού ΑΕΠ παρά την αύξηση των πραγματικών εξαγωγών», επισημαίνουν οι συντάκτες της έρευνας. Προσθέτοντας, ωστόσο, πως «ευτυχώς, η κατάσταση ίσως αλλάζει. Έπειτα απ' την υπαναχώρηση που προκάλεσε το χάος και η περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση στον απόηχο της μάταιης αντιπαράθεσης με τους πιστωτές το 2015, οι ελληνικές εξαγωγές δείχνουν να σημειώνουν ριμπάουντ ξανά, φθάνοντας στο ρεκόρ του 31,7% του ΑΕΠ στο β' τρίμηνο του 2017».

Σύμφωνα με την έκθεση η Ελλάδα καταγράφει το μεγαλύτερο μεταρρυθμιστικό ρυθμό, κυρίως λόγω του προγράμματος προσαρμογής που ακολουθεί. Κάτι, που θα συνεισφέρει στην ανάπτυξη της οικονομίας. Ωστόσο το Lisbon Council κρούει καμπανάκι κινδύνου. Όπως σημειώνει σχετικά: «Η αντίθεση μεταξύ των μεγάλων μεταρρυθμίσεων που υιοθετήθηκαν τα πρώτα χρόνια της κρίσης και τον πιο βραδύ ρυθμό που καταγράφεται τη διετία 2015/16 φαίνεται πιο καθαρά στην Πορτογαλία, όπου η νέα αριστερή κυβέρνηση διατήρησε μεν την δημοσιονομική πειθαρχεία ωστόσο μετέθεσε για αργότερα κάποιες δομικές μεταρρυθμίσεις. Αυτή η υποχώρηση του ρυθμού φαίνεται επίσης στην Ελλάδα, την Ισπανία και - σε μικρότερο βαθμό - στην Ιρλανδία. Για την Ισπανία και την Ιρλανδία δεν ανησυχούμε τόσο για το γεγονός ότι αντιδρούν με περισσότερη βραδύτητα στις συστάσεις για μεταρρυθμίσεις. Αν και χρειάζονται ακόμα πολλά να γίνουν, οι χώρες αυτές έχουν προχωρήσει αρκετά ώστε να μπορούν να ακολουθήσουν πιο αργούς ρυθμούς αλλαγών. Αρκεί βέβαια να μην αντιστρέψουν τις μεταρρυθμίσεις που ήδη έχουν υιοθετήσει. Για την οικονομία της Ελλάδας όμως που έχει να αντιμετωπίσει περισσότερες προκλήσεις - και ως έναν βαθμό της Πορτογαλίας - η χαμηλότερη ταχύτητα στην πρόοδο εφαρμογής δομικών μεταρρυθμίσεων φαίνεται επικίνδυνη, στην περίπτωση της Ελλάδα, ή τουλάχιστον πρώιμη στην περίπτωση της Πορτογαλίας».

Η Ελλάδα διατήρησε πέρυσι την δεύτερη θέση όσον αφορά την προσαρμογή του κόστους εργασίας στην περίοδο 2009-16, με 7,5 μονάδες έναντι 8,2 μονάδων το 2015. Όπως αναφέρει η έκθεση, οι ονομαστικοί και πραγματικοί μισθοί της Ελλάδας ανέκαμψαν ελαφρά το 2016.

Διαβάστε αναλυτικά την έρευνα