Η κυβέρνηση που έβλεπε τις επενδύσεις να χάνονται

Του Δημήτρη Μαρκόπουλου

Επενδυμένο κεφάλαιο 2 δισ. ευρώ χάθηκε μέσα στην προηγούμενη εβδομάδα, ως αποτέλεσμα της τραγικής για τη χώρα ανικανότητας της κυβέρνησης. Για την ακρίβεια, το κεφάλαιο αυτό χάθηκε εντός μόλις τεσσάρων ημερών αν αναλογιστούμε ότι από τις 11 έως τις 14 Ιανουαρίου ανακοινώθηκαν λουκέτα σε Bacardi Hellas και Softex και το πέρασμα της ελληνικής Chiquita στην ολλανδική θυγατρική.

Είναι όμως δυνατόν να χάνονται τόσα κεφάλαια και περί τις 5.000 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας όταν η Ελλάδα αναζητά μια σταγόνα βροχής μέσα στην επενδυτική έρημο; Ολοι θυμούνται τις δηλώσεις του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα για την ανάγκη προσέλκυσης ξένων κεφαλαίων. Ο αριστερός πρωθυπουργός σε ξένα fora δηλώνει ότι η χώρα μας είναι ανοιχτή σε διεθνείς επενδύσεις.

Ομως πόση εμπιστοσύνη μπορούν να δείξουν άραγε σημαντικοί επενδυτικοί όμιλοι, με διεθνή ακτινοβολία που ανά πάσα στιγμή έχουν την επιλογή μετακίνησης των κεφαλαίων τους σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη θέλουν, σε έναν πολιτικό που φλερτάρει με τις μισές αλήθειες και τον λαϊκισμό; Για ποιον λόγο διεθνείς κολοσσοί να κάτσουν να ταλαιπωρούνται σε μια χώρα εχθρική, με γραφειοκρατία που δεν μειώνεται και με βαριά φορολογία;Σε μια Ελλάδα όπου αντί να συζητά τη μείωση των κάθε είδους επιβαρύνσεων για να αντλήσει κεφάλαια επιλέγει την αύξηση των εργοδοτικών εισφορών - και μάλιστα με τη συναίνεση του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών;

Το «business stories», λοιπόν, παρουσιάζει τις επενδυτικές προσπάθειες που μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα «κάηκαν» από την πρωτοφανή κυβερνητική επιθετικότητα και τα capital controls του καλοκαιριού. Από την εμφανή πλέον εχθρότητα της κυβέρνησης σε οτιδήποτε αναπτυξιακό και ιδιωτικό. Και είναι πραγματικά περίεργο να επιλέγεται στην Ελλάδα της φτώχειας και της ανεργίας η λύση των αθρόων διορισμών κομματικών στελεχών στο κράτος την ώρα που χιλιάδες εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα λόγω λαθών και παραλείψεων οδηγούνται στην ανεργία.

«Σκούριασε» η επένδυση στη Χαλκιδική

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Πάνος Σκουρλέτης, με επαγγελματική πείρα από δύο προσωπικά λουκέτα (έκλεισε μια καφετέρια-σαντουιτσάδικο που διατηρούσε και μια εταιρεία αδυνατίσματος) φαίνεται ότι δεν κατανόησε την αξία μιας επένδυσης 1,5 δισ. ευρώ στα μεταλλεία της Χαλκιδικής. Επιλέγοντας να «αντιπολιτευτεί» τους Καναδούς επενδυτές της Eldorado Gold, ακολούθησε τον δρόμο της πόλωσης ξεχνώντας ότι η χώρα μας δίνει κακό διεθνές μήνυμα με την επίθεση κατά ενός μεγάλου παγκόσμιας εμβέλειας γκρουπ.

Οταν ο κ. Πολ Ράιτ μάλιστα, ο Καναδός διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, φτάνει να μιλά για «αρρωστημένα πολιτικά παιχνίδια», εύκολα καταλαβαίνει κανείς πού έχει φτάσει η αντιπαράθεση. Βέβαια η καναδική επένδυση συνάντησε από την αρχή προβλήματα. Η Eldorado ήρθε σε επαφή με τη χώρα μας το 2011 όταν ενδιαφέρθηκε για την Ελληνικός Χρυσός.

Μια σειρά τεχνικών ζητημάτων πάγωνε κάθε σκέψη εισόδου τους, όμως τελικά η επένδυση έγινε. Το πρόβλημα με τις Σκουριές και τις εκεί δραστηριότητες όμως ξεκίνησε από τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ τούς είχε υποσχεθεί ανεμπόδιστη ανάπτυξη και των δύο μεταλλευτικών πεδίων (στη Χαλκιδική και στο Πέραμα της Θράκης), όμως οι αρμόδιοι υπουργοί αρνούνταν να πάρουν την ευθύνη. Για να είμαστε ακριβείς, το κλίμα χάλασαν οι επιθέσεις πολιτικά οργανωμένων κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι ενταγμένοι στο κλίμα «αγανάκτησης», και προφανώς υποβοηθούμενοι από συγκεκριμένο πολιτικό χώρο, έστησαν ένα πρωτόγνωρο «αντάρτικο» στη Χαλκιδική απειλώντας θεούς, δαίμονες και στελέχη της πολυεθνικής.

Με την ανάληψη της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ τα πράγματα έγιναν ακόμα χειρότερα, αν αναλογιστεί κανείς πως υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης τότε ήταν ο κ. Παναγιώτης Λαφαζάνης, ενώ ο κ. Γιώργος Σταθάκης ως συμμετέχων υπουργός δεν έπαιρνε την ευθύνη ή δεν φρόντιζε για επαφές με τους επενδυτές.

Κύκλοι της εταιρείας ωστόσο ανέφεραν ότι ο κ. Λαφαζάνης, αν και γενικότερα εχθρικός προς τους επενδυτές, δεν ήταν τόσο κάθετος όσο εμφανίζεται σήμερα ο κ. Σκουρλέτης. Κι αυτό διότι κατανοούσε το πρόβλημα που θα δημιουργούνταν στην εικόνα της κυβέρνησης από την «επίθεση» σε 1.500 θέσεις εργασίας. Με επιβολή προστίμων, αδιαφορία και συνεχείς εμπλοκές στην έκδοση των απαιτούμενων αδειών, η νυν ηγεσία του υπουργείου αποφάσισε να στείλει αρνητικό μήνυμα στους επενδυτές και να ικανοποιήσει το κομματικό - οικολογικό της ακροατήριο.

Μέχρι και η Αρχαιολογική Υπηρεσία αναμείχθηκε στο θέμα επειδή βρέθηκε ένα αρχαίο μακεδονικό καμίνι για να μπλοκαριστεί η πορεία εργασιών της καναδικής επιχείρησης. Τότε ήταν που οι μεγάλοι επενδυτικοί όμιλοι που έχουν τοποθετήσει σημαντικά κεφάλαια στην Eldorado Gold απαίτησαν παρέμβαση από τον κ. Ράιτ. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι Fidelity, BlackRock και καναδικά funds, τα οποία υποτίθεται ότι η Ελλάδα θέλει να έρθουν να επενδύσουν, έχουν τοποθετηθεί στην εταιρεία.

Πάντως η πρεσβεία του Καναδά στη χώρα μας έχει εξοργιστεί με τη στάση Σκουρλέτη σε τέτοιον βαθμό ώστε να απειλεί ακόμα και με πλήρες πάγωμα των διμερών οικονομικών σχέσεων. Χαρακτηριστική έξαλλου είναι η αδιαφορία της κυβέρνησης και του υπουργού Οικονομίας Γιώργου Σταθάκη για μία ακόμη καναδική επένδυση, αυτή του Ελληνοκαναδού Πίτερ Ηλιόπουλου στη Σπάρτη, ο οποίος επιδιώκει να φτιάξει ξενοδοχειακό συγκρότημα εφάμιλλο με το «Costa Navarino». Μάλιστα ο νέος πρέσβης του Καναδά διαμήνυσε την προηγούμενη εβδομάδα ότι το ποτήρι έχει ξεχειλίσει και πως αν δεν προωθηθεί η επένδυση Ηλιόπουλου «οι ελληνοκαναδικές σχέσεις θα κλονιστούν σοβαρά». Πώς όμως μπορεί να αισιοδοξεί ο πρέσβης όταν ο Ελληνας πρωθυπουργός δέχεται στο Μέγαρο Μαξίμου τους οικολόγους της περιοχής της Ιερισσού και όχι τους επενδυτές;

Το πικρό ποτήρι της Bacardi

Σαν βόμβα έσκασε την περασμένη εβδομάδα η απόφαση παράδοσης του χαρτοφυλακίου των προϊόντων της Bacardi Hellas στην ελληνική ΑΜΒΥΞ. Τερματίζεται έτσι η αυτόνομη παρουσία της πολυεθνικής, αφήνοντας πικρή γεύση στην αγορά. Κάπως έτσι, ισχυρά σήματα όπως Bacardi Rums, House of Dewar's, Martini, Bombay Sapphire Gin, Grey Goose Vodka θα περιοριστούν σε απλή αντιπροσώπευση και όχι στη λειτουργία μιας κανονικής θυγατρικής εταιρείας. Η απόφαση αυτή για την Bacardi Hellas δεν θα είναι ανώδυνη.

Η εταιρεία διαθέτει γραφεία στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη απασχολώντας 75 εργαζομένους, με πωλήσεις 41,2 εκατ. ευρώ, και κέρδη 609.000 ευρώ. Η Bacardi Hellas ιδρύθηκε επισήμως την 1η Ιουλίου 1998 και είναι θυγατρική εταιρεία της Bacardi Ltd. Διευθύνων σύμβουλός της είναι o κ. Αγγελος Αγγελής. Αυτός υπήρξε ο άνθρωπος που την έτρεξε στα πρώτα χρόνια της ακμής, όταν η Ελλάδα βρισκόταν στον αστερισμό του καλού χρηματιστηρίου και της προ-ολυμπιακής και προ ΟΝΕ ευημερίας.

Πάντως η ανάπτυξη των σημάτων της εταιρείας είχε ξεκινήσει με τη λογική της απλής αντιπροσωπίας από το 1992, όταν τα προϊόντα Bacardi και Martini & Rossi εντάχθηκαν στην ίδια επιχειρηματική δύναμη. Πολύ περισσότερο όταν το 1998 προστέθηκαν στο δυναμικό της εταιρείας το ουίσκι Dewar's και το τζιν Bombay Sapphire. Η Ελλάδα στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας έφτασε να αποτελεί μια παγκόσμια δύναμη στην κατανάλωση αλκοόλ, μια αγορά αναδυόμενη που έφτανε σε όγκους πωλήσεων όση ήταν η δυναμική δύο ή τριών άλλων χωρών της Ε.Ε.

Σύντομα η εταιρεία από την Αθήνα επεκτάθηκε και στη Βόρεια Ελλάδα, ενώ τα γραφεία της στα βόρεια προάστια έδιναν την αίσθηση κυριαρχίας και ευμάρειας. Ο κ. Αγγελής, πάντοτε δραστήριος, επέκτεινε την Bacardi στην αγορά των bars και night clubs με γενναίες συμφωνίες και κάπως έτσι τα events με χορηγό την Bacardi έδιναν και έπαιρναν. Ολα αυτά όμως μέχρι τα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 2000. Εκεί άρχισε και η καθίζηση της νύχτας, με αποτέλεσμα την επιδείνωση των αριθμών του ομίλου. Από το 2010, όμως, η πτώση των τζίρων ήταν αλματώδης.

Εβαλε λουκέτο η Softex

Θυμάστε τον Θανάση Βέγγο που στην ταινία με τις ανύπαντρες αδελφές του φώναζε κρατώντας ένα χαρτί υγείας Softex «τι σόφτεξα»; Τόσο παλιά και παραπάνω ήταν η εταιρεία που πλέον έβαλε λουκέτο στα χρόνια της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛ.

Κι όσο κι αν κάποιοι αποδίδουν στην πυρκαγιά του περασμένου Ιουλίου το κλείσιμό της, η βιομηχανία που ανήκε στην ιταλική Bolton ήδη είχε πάρει αυτόν τον δρόμο εδώ και καιρό. Οσοι γνωρίζουν πρόσωπα και καταστάσεις ήξεραν ότι οι απανωτές εκλογές και οι κεφαλαιακές εμπλοκές που ακολούθησαν αποτέλεσαν την πραγματική αιτία φυγής της εταιρείας. Η διοίκηση της Bolton, μετά από ένα μπαράζ κακών αποτελεσμάτων, είχε αποφασίσει να δώσει μια τελευταία ευκαιρία στην ελληνική θυγατρική.

Ομως οι καλοκαιρινές δυσκολίες συν την πυρκαγιά στη μονάδα της πολυεθνικής έκαμψαν το ηθικό των μετόχων. Κι όσο κι αν το υπουργείο Εργασίας με «τσαμπουκά» απειλεί ότι οι απολύσεις του προσωπικού δεν θα περάσουν, όλοι γνωρίζουν ότι η αποτροπή φυγής μιας πολυεθνικής από μια χώρα δεν μπορεί να ανακοπεί με τον τρόπο αυτόν. Αυτά είναι για λαϊκή-εργατική κατανάλωση.

Κι αν κάποιος αμφισβητεί την επίδραση των κυβερνητικών επιλογών στην πορεία της Softex, τα οικονομικά μεγέθη είναι συγκεκριμένα. Η εταιρεία μέχρι το 2014 εμφάνιζε σημαντικό κύκλο εργασιών: ο τζίρος της στη χρήση του 2014 ήταν 44,3 εκατ. ευρώ, το 2013 49,29 εκατ. ευρώ και το 2012 39,47 εκατ. ευρώ (το 2015 τα μεγέθη της αναμένεται να είναι σαφώς χειρότερα λόγω της καλοκαιρινής πυρκαγιάς της μονάδας του Βοτανικού).

Εκεί που δεν παρατηρούνται αυξομειώσεις είναι στα τελικά αποτελέσματα της εταιρείας, η οποία επί χρόνια εμφανίζει σταθερά ζημίες: το 2014 4,98 εκατ. ευρώ και το 2013 1,4 εκατ. ευρώ, ενώ με δεδομένη την πυρκαγιά του καλοκαιριού και την αναστολή της παραγωγής το 2015 οι ζημίες αναμένεται να είναι ακόμη πιο μεγάλες.

Να επισημανθεί, δε, ότι οι μεγάλοι ανταγωνιστές της πολυεθνικής, οι εταιρείες Diana του Πάνου Ζερίτη και η θυγατρική της SCA, έκλεισαν. Πηγές πάντως αναφέρουν ότι ενδεχομένως η ιταλική πολυεθνική Bolton Group, που είναι ιδιοκτήτης της ελληνικής χαρτοποιίας, μελετά να μεταφέρει την παραγωγή της στη Βουλγαρία. Σε κάθε περίπτωση, η πορεία της Softex ήταν επεισοδιακή. Το 1995 το εργοστάσιο της εταιρείας είχε καταστραφεί ξανά από φωτιά.

Η Softex ιδρύθηκε το 1937 από τον Κωνσταντίνο Κεφάλα και το 1984 πέρασε στο Δημόσιο ως προβληματική μετά από μια θυελλώδη και ταραχώδη ιστορία, στην οποία πρωταγωνιστούν όχι μόνο η Αθηναϊκή Χαρτοποιία αλλά και η πολιτική και εκδοτική ελίτ της εποχής. Στον ΟΑΕ η Αθηναϊκή Χαρτοποιία ακολούθησε τη μοίρα των προβληματικών, ώσπου οι πολυάριθμες εξυπηρετήσεις και τα πολιτικά - συνδικαλιστικά ρουσφέτια έφεραν την εταιρεία προ νέου αδιεξόδου.

Ακολούθησε το 1999 η μεταβίβαση του ελέγχου της σε επενδυτικό σχήμα με τη συμμετοχή επενδυτών όπως οι Bolton Group, Goldman Sachs, Lochridge, Bain και Forlin, με την Bolton να αποκτά στη συνέχεια τον πλήρη έλεγχό της. Με σημαντικές επενδύσεις στην πορεία κάτι έδειξε να αλλάζει, όμως τα προβλήματα επανεμφανίστηκαν το 2008 λόγω της κρίσης.

Η Chiquita έφυγε για Ολλανδία

Χάρη στον πατριωτισμό του Ελληνα μάνατζερ Θανάση Γκλίνου, η διοίκηση της Chiquita αποφάσισε στις αρχές του 2004 να δημιουργήσει μια δυναμική θυγατρική στην Αθήνα. Μέχρι τότε η χώρα μας δεν βρισκόταν στον χάρτη της πολυεθνικής. Την προηγούμενη εβδομάδα όμως μπήκαν τίτλοι τέλους στην αυτόνομη παρουσία της εταιρείας στην Ελλάδα, καθώς η εδώ θυγατρική απορροφήθηκε από την Chiquita Banana Company BV, μια ολλανδική εταιρεία περιορισμένης ευθύνης.

Κι αυτό διότι ο εξαγωγικός χαρακτήρας της εδώ εταιρείας είχε θιγεί από τα καλοκαιρινά capital controls. Οι νέοι ιδιοκτήτες της πολυεθνικής Tζόζεφ Σάφρα και Xοσέ Λούις Kουρτάλε, παρά την κερδοφορία της ελληνικής θυγατρικής, φαίνεται ότι φοβήθηκαν τη συνεχιζόμενη αστάθεια στη χώρα μας και τις διαρκείς πολιτικές εξελίξεις.

Ανάλογη ήταν όμως και η τύχη θυγατρικών σε άλλες χώρες, με παρόμοιες αρνητικές πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις, όπως δηλαδή συνέβη στην Πολωνία όπου πρόσφατα υπήρξε πολιτική άνοδος των λαϊκιστών, στην Ιταλία που αντιμετωπίζει προβλήματα ή την Πορτογαλία.

Βέβαια, η κερδοφόρος Chiquita Hellas πέρυσι κατέγραψε μείωση πωλήσεων κατά 3,15%, στα 149,3 εκατ. ευρώ. Πέτυχε όμως μεγαλύτερη κερδοφορία, με τα κέρδη να διαμορφώνονται στο 1,27 εκατ. ευρώ. Πάντως επί των ημερών Γκλίνου η εταιρεία είχε καταφέρει απίστευτη ανάπτυξη σε όλη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη -μέχρι και την Κασπία- καθιστώντας τη χώρα μας αξιοπρόσεκτο -παγκόσμιας εμβέλειας- διαμετακομιστικό κέντρο μπανάνας.

Η Ελλάδα έλεγχε πάνω από 20 χώρες - ακόμα και αυτές της κεντρικής Ασίας. Τώρα σταματά η λειτουργία της ελληνικής θυγατρικής και η χώρα μας υποβαθμίζεται σε μια απλή αγορά που θα τροφοδοτείται από άλλη θυγατρική. Στην ακμή της η Chiquita Hellas δραστηριοποιούνταν σε Κύπρο, Αλβανία, Σκόπια, Βουλγαρία, Ρουμανία, Σερβία, Κροατία, Τουρκία, Μολδαβία, Ουκρανία, Γεωργία, Ρωσία, Αζερμπαϊτζάν, Τυνησία, Συρία και Λιβύη. «Γιατί δηλαδή η Ελλάδα να μη γίνει ένα τοπικό κέντρο και άλλες χώρες με μικρότερες υποδομές να εξελίσσονται;» αναρωτιόταν ο κ. Γκλίνος.

Να όμως που τώρα, λόγω πολιτικών λόγων που οδήγησαν σε οικονομικά αδιέξοδα, η εταιρεία αποχώρησε.

Οι μπανάνες Chiquita έχουν παρουσία στην ελληνική αγορά από τη δεκαετία του '70, όταν εισάγονταν από ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Από το 1990 και μέχρι την ίδρυση της ελληνικής θυγατρικής η εισαγωγή των προϊόντων γινόταν από την Chiquita International μέσω της εταιρείας παροχής υπηρεσιών Alpha Fruit Hellas S.A.

Όπως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ στις 24 Ιανουαρίου 2016