Η κατάσταση της οικονομίας της Αιγύπτου

Με τα μάτια στραμμένα στις πολιτικές εξελίξεις ελάχιστοι είναι εκείνοι οι οποίοι στέφουν τα μάτια τους στην οικονομική κατάσταση της Αιγύπτου η οποία αποτελεί βασικό παράγοντα των εξελίξεων των τελευταίων χρόνων.
Μετά την ανατροπή του Μουμπάρακ , λόγω κυρίως της πολιτικής αστάθειας οι οικονομικές εξελίξεις χειροτέρευσαν . Συγκεκριμένα ο πληθωρισμός και το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκαν. Ο πληθωρισμός από το 3% πριν 2,5

χρόνια έφθασε στο 8,2% (Μάιος 2013). Το ποσοστό ανεργίας ανέβηκε στο 13,5%. Σχεδόν 13,5 εκατομμύρια άτομα ευρίσκονται εκτός εργασίας. Ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ μειώθηκε στο 2,2%. Το ΑΕΠ της χώρας ανέρχεται σε 257,3 τρέχοντα δολάρια ΗΠΑ. Το κατά κεφαλή ΑΕΠ (σε τρεχ. δολάρια ΗΠΑ) αυξήθηκε από 1641,2 το 2003 σε 3187,3 το 2012 . Η ακαθάριστη εθνική αποταμίευση από 18,5% του ΑΕΠ το 2003 μειώθηκε στο 17,8% το 2012.

Το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας ανέρχεται στο 11,2% του ΑΕΠ , εξαιρετικά υψηλό ποσοστό το οποίο χρειάζεται να περιορισθεί. Η μεγάλη δυσκολία έγκειται στο ότι περισσότερο από το 50% των δημοσίων δαπανών αφορούν σε μισθούς δημοσίων υπαλλήλων και σε επιχορηγήσεις. Σημαντικό μέρος των επιχορηγήσεων κατευθύνεται στο πετρέλαιο. Θα πρέπει να ειπωθεί ότι το 1996 η παραγωγή πετρελαίου της χώρας έφθασε στο ανώτερο σημείο της και ότι από το 2007 η χώρα χρειάζεται να εισάγει μεγαλύτερη ποσότητα από την εξαγόμενη καθιστάμενη καθαρός εισαγωγέας, έστω και μικρής ποσότητας πετρελαίου. Το πετρελαϊκό ισοζύγιο, σύμφωνα ,με την Κεντρική Τράπεζα της Αιγύπτου (ΚΤτΑ) για την περίοδο Ιούλιος /Μάρτιος 2011-2012 ήταν πλεονασματικό +590,9 εκ δολάρια , ενώ την αντίστοιχη περίοδο 2012/2013 ήταν ελλειμματικό -150,2 εκ δολάρια. Η κυβέρνηση επιχείρησε να μειώσει τις επιχορηγήσεις στην κατανάλωση του πετρελαίου προκειμένου να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα (τον Απρίλιο 2013) κάτι όμως που εγκαταλείφθηκε για αργότερα επιτείνοντας τα δημοσιονομικά προβλήματα και αυξάνοντας την ανάγκη της χώρας για χρηματοδότηση των παρουσιαζόμενων κενών.
Η αδυναμία της χώρας να αναχρηματοδοτήσει τις ανάγκες της από την αγορά την εξανάγκασε να στραφεί προς το ΔΝΤ με το οποίο συμφώνησε για δάνειο ύψους 4,8 δις δολαρίων. Όμως η άρνηση της κυβέρνησης Μόρσι να δεχτεί τους όρους του ταμείου (περιοριστικά μέτρα και όλα τα συναφή) δεν οδήγησε στην πραγμάτωση της συμφωνίας. Παράλληλα η κυβέρνηση στράφηκε προς τα φίλια μουσουλμανικά κράτη από τα οποία έλαβε δάνεια ύψους περίπου 6- 7 δις δολάρια (Κατάρ 3 δις δολάρια, Σαουδική Αραβία 2-3 δις δολάρια και Τουρκία 1 δις δολάρια) με τα οποία μπόρεσε να αναχρηματοδοτήσει την οικονομία της. Επίσης οι ΗΠΑ αύξησαν την ετήσια βοήθεια στο 1,3 δις δολάρια αλλά ουσιαστικά πρόκειται για παραδώσεις στρατιωτικού υλικού και όχι για ρευστό χρήμα.

Τα μεγέθη του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών παρουσιάζουν βελτίωση (την περίοδο Ιουλίου / Μαρτίου 2012-2013 σε σχέση με την προηγούμενη αντίστοιχη περίοδο 2011/2012) πάντοτε σύμφωνα με τα στοιχεία της ΚΤτΑ. Συγκεκριμένα το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσιάζει μικρότερο έλλειμμα 3,1 δις δολάρια έναντι ελλείμματος 7,1 δις δολάρια. Αυτό οφείλεται στη βελτίωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου κατά 2,7% (από 24,5 δις δολάρια σε 23,8 δις δολάρια) την αύξηση του τουριστικού συναλλάγματος κατά 1,0 δις δολάρια (από 7,1 δις δολάρια σε 8,1 δις δολάρια)* καθώς και την αύξηση των μεταναστευτικών εμβασμάτων επίσης κατά 1,ο δις δολάρια(από 12,9 σε 13,9 δις δολάρια). Ακόμη αυξήθηκαν τα έσοδα από τη ναυτιλία ενώ τα έσοδα από τις προμήθειες λόγω διέλευσης του καναλιού του Σουέζ παρέμεινα περίπου σταθερά (3,9 δις δολάρια).
Ο λογαριασμός κεφαλαίων και χρηματοοικονομικών στοιχείων δείχνουν μείωση των καθαρών εκροών επενδύσεων χαρτοφυλακίου (790,9 εκατομμύρια δολάρια) έναντι 4,6 δις δολαρίων την αντίστοιχη προηγούμενη περίοδο. Οι καθαρές πωλήσεις των εντόκων γραμματίων της Αιγυπτιακής κυβέρνησης αυτή την περίοδο ήταν ύψους 14,7 εκατομμυρίων δολαρίων έναντι 3,9 δις δολαρίων την προηγούμενη περίοδο.
Οι καθαρές εισροές Άμεσων Ξένων Επενδύσεων ήταν 1,4 δις δολάρια (έναντι 1,2 δις δολάρια την προηγούμενη περίοδο) . Οι greenfield (δημιουργία νέου παραγωγικού ιστού) επενδύσεις ανήλθαν σε 1,7 δις δολάρια.
Το συνολικό εξωτερικό χρέος της χώρας αυξήθηκε τα δύο πρώτα τρίμηνα του 2013 φθάνοντας τα 38,823 δις δολάρια έναντι 33,694 το 2010 και 33,892 το 2008.
Το συνολικό εγχώριο δημόσιο χρέος της χώρας ως % του ΑΕΠ παρουσιάζει την παρακάτω εικόνα: 2008 = 73,5% , 2011/2012 = 80,3% , 2012/2013(α’ εξάμηνο) +77,6%. Η εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους, ως % των εισπράξεων των μεγεθών που ανήκουν στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι η ακόλουθη: 2003: 12,7%, 2010: 6,1% , 2011: 7,1%.
Τα συνολικά συναλλαγματικά διαθέσιμα παρουσιάζουν την παρακάτω εξέλιξη (σε τρεχ. δολάρια ΗΠΑ), 2003: 15,0 δις δολάρια, 2010: 37,0 δις δολάρια , 2012: 11,6 δις δολάρια (World Bank). Η δραματική μείωση από το 2011 των συναλλαγματικών διαθεσίμων αποτελεί ένα από τα κρίσιμα ζητήματα που εντοπίζονται στην παρούσα κατάσταση.

Ο πληθυσμός της Αιγύπτου το τέλος του 2012 ανερχόταν σε 80,72 εκατομμύρια.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια υπήρξε μια βελτίωση των βασικών κοινωνικών δεικτών: μειώθηκε η παιδική θνησιμότητα και η κακή διατροφή των παιδιών κάτω από πέντε έτη. Το προσδόκιμο διαβίωσης αυξήθηκε από 64 στα 73 έτη. Ο δείκτης γονιμότητας έπεσε από 3,1 το 2003 σε 2,7 το 2011 παραμένοντας όμως αρκετά υψηλός. Το 2012 το 26,4% του πληθυσμού ανήκει ηλικιακά στην κατηγορία 0-15 έτη, το 65,8% στην κατηγορία 15-65 έτη και το 7,8% στην κατηγορία πάνω από 65 έτη. Ο νεανικός πληθυσμός αποτελεί παράγοντα δυνητικής ανάπτυξης αλλά και παράγοντα δημιουργίας προβλημάτων όσο δεν καταφέρνει να ενταχθεί στην αγορά εργασίας με συγκεκριμένους όρους που διακηρύσσονται από το παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Ο αναλφαβητισμός μεταξύ των νέων (15-24 έτη) ήταν το 2010 12,5%. Εξ αυτών 15,7% γυναίκες και 9,4% άνδρες. Όμως στις αγροτικές περιοχές της Upper Egypt ο αναλφαβητισμός είναι σε διπλάσιο ποσοστό από τις περιοχές της Lower Egypt. Το Μάιο του 2013 τα Ηνωμένα Έθνη ανακοίνωσαν ότι η φτώχεια και η έλλειψη τροφής αυξήθηκαν τα τελευταία τρία έτη. Εκτιμούν ότι το 17% του πληθυσμού δυσκολεύεται να βρει τροφή έναντι του 14% το 2009. Το ποσοστό του πληθυσμού το οποίο διατρέφεται άσχημα αυξήθηκε στο 31% από το 23% το 2005. Η τροφοδοσία σε ηλεκτρικό και νερό γίνεται όλο και πιο σποραδική και σε μερικές περιοχές βασικά αγαθά όπως το ψωμί βρίσκονται δύσκολα.
Οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες γίνονται περισσότερο δύσκολες με την πολιτική αστάθεια η οποία ήταν παρούσα τα τελευταία δύο έτη και δεν αναμένεται να βελτιωθεί μετά την παρέμβαση του στρατού. Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και οι σύμμαχοί τους είναι σχεδόν βέβαιο ότι αποτελούν την πλειοψηφία στην αιγυπτιακή κοινωνία. Επομένως είναι δύσκολο να επέλθει ηρεμία μέσω ελεύθερων δημοκρατικών εκλογών. Το υπόδειγμα της Αλγερίας φαίνεται ως η πιο πιθανή λύση , χωρίς βεβαίως τις ένοπλες συγκρούσεις που έλαβαν εκεί χώρα, μιας και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι δεν φαίνονται προετοιμασμένοι , ιδεολογικά και πρακτικά να διεκδικήσουν την εξουσία μέσω ένοπλης σύρραξης.

* Οι εισπράξεις από τις τουριστικές δραστηριότητες φαίνεται να παρουσιάζουν μείωση την περίοδο Απριλίου –Ιουνίου ως αποτέλεσμα της έντονης πολιτικής αποσταθεροποίησης η οποία παρατηρούταν τη συγκεκριμένη περίοδο.

Blogger Κώστας Μελάς