Γιάννης Κούκης: Από τα Ναυπηγεία Περάματος στην αιολική ενέργεια σε 25 χώρες

της Μαριάννας Τζάννε

Το Lake Turkana Wind Power είναι το μεγαλύτερο αιολικό πάρκο της Κένυας, ισχύος 310 MW, το οποίο υπολογίζεται να δώσει πρόσβαση σε φθηνή αιολική ενέργεια σε περίπου 1 εκατομμύρια νοικοκυριά. Πρόκειται για το πιο εμβληματικό έργο υποδομής της αφρικανικής ηπείρου τα τελευταία 50 χρόνια, καθώς θα ηλεκτροδοτήσει μια περιοχή που μέχρι σήμερα βρισκόταν κυριολεκτικά στο σκοτάδι, 600 χιλιόμετρα μακριά από την πρωτεύουσα Ναϊρόμπι. Το διεθνές συμβόλαιο για το αιολικό πάρκο,

που κατάφερε να παντρέψει δημόσια και ιδιωτικά κεφάλαια ύψους περίπου 600 εκατ. ευρώ, υπογράφτηκε με την κορυφαία δανέζικη εταιρεία εξοπλισμού αιολικής ενέργειας Vestas. Ωστόσο, το ενδιαφέρον στοιχείο για τις εγχώριες μπίζνες είναι ότι η Vestas ανέθεσε στην Ανυψωτική, μια ελληνική εταιρεία που εξειδικεύεται στις υπηρεσίες μεταφοράς, συναρμολόγησης και εγκατάστασης ανεμογεννητριών τα τελευταία 25 χρόνια, το μεγάλο πρότζεκτ. Το έργο υλοποιήθηκε με την εγκατάσταση συνολικά 365 ανεμογεννητριών, επισφραγίζοντας έτσι μια σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης και επιτυχούς συνεργασίας στον χώρο των ΑΠΕ.

«Για εμάς το αιολικό πάρκο στη λίμνη Τουρκάνα στην Κένυα είναι η κορωνίδα των έργων που έχουμε υλοποιήσει στο εξωτερικό», εξηγεί στο «business stories» ο κ. Γιάννης Κούκης, διευθύνων σύμβουλος της Ανυψωτικής, περιγράφοντας τις δυσκολίες αλλά και την πολυπλοκότητα του σπουδαίου έργου που αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την αφρικανική χώρα καθώς θα παράγει το 10% της ενέργειας. Οπως περιγράφει ο κ. Κούκης, στην περιοχή υπήρχε ένα υποτυπώδες χωμάτινο οδικό δίκτυο 200 χλμ. που χρειαζόταν μία μέρα για να το διανύσει κάποιος, κι αυτό όταν δεν έβρεχε! Για τις ανάγκες του έργου, ο δρόμος αυτός κατασκευάστηκε, με συνέπεια να μπορεί πλέον να τον διανύσει κάποιος σε 3 ώρες. Επιπλέον, κατασκευάστηκε καλώδιο μεταφοράς ενέργειας 400 KV για να συνδεθεί στο δίκτυο, το οποίο βρισκόταν περίπου 430 χιλιόμετρα μακριά. Tο πάρκο στη λίμνη Τουρκάνα με το εξαιρετικό αιολικό δυναμικό δεν είναι το μοναδικό έργο που βγάζει στο εξωτερικό τη μεσαία ελληνική εταιρεία, η οποία είναι άγνωστη στο ευρύ κοινό.

Αντίστοιχες εγκαταστάσεις στη Νορβηγία και την Ιταλία, μικρότερης κλίμακας, που βρίσκονται στο τελικό στάδιο ολοκλήρωσης, αλλά και τέσσερα έργα δυναμικότητας 240 MW στην Ιορδανία είναι οι συμβάσεις που υλοποιεί το τελευταίο διάστημα η Ανυψωτική, η οποία έχει θυγατρικές σε τρεις χώρες (Κύπρος, Ιορδανία, Κένυα) και η δραστηριότητά της επεκτείνεται σε 25 χώρες.

Για την Ελλάδα ο προγραμματισμός προβλέπει την ολοκλήρωση έργων συνολικής ισχύος έως 300 MW σε συνεργασία με κορυφαίους προμηθευτές ανεμογεννητριών όπως η Vestas, η General Electric, η Siemens Gamesa κ.ά., για αιολικά έργα ιδιοκτησίας κορυφαίων ελληνικών επιχειρήσεων. Επιπλέον, η εταιρεία έχει αρχίσει να διερευνά τη συμμετοχή της και σε έργα ΑΠΕ ως operator, ένα βήμα που έχει ήδη συντελεστεί σε ένα μικρό αιολικό πάρκο στον Νομό Λασιθίου.

Αλλαγή ρότας

Η Ανυψωτική, αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση εταιρείας που άλλαξε επιχειρηματικό προσανατολισμό από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, σε μια περίοδο όπου οι εταιρείες του κλάδου θαμπώνονταν από τον κατασκευαστικό οργασμό των μεγάλων έργων. Είναι η εποχή που οι ιδρυτές της εταιρείας παραχωρούν τη διοίκηση στη δεύτερη γενιά. Η Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη Περάματος, από την οποία ξεκίνησε το ’70 η εταιρεία, είχε αρχίσει να παρακμάζει και τα έργα ΑΠΕ αποτελούσαν ένα όραμα που λίγοι Ελληνες επιχειρηματίες και πρώην κρατικά μονοπώλια, όπως η ΔΕΗ, είχαν να αρχίσει να προσεγγίζουν.

Η Ανυψωτική θα γοητευτεί για λίγο από τη λάμψη των ολυμπιακών έργων, όμως πολύ γρήγορα θα καταλάβει ότι η προστιθέμενη αξία και η σταθερή ανάπτυξη βρίσκονται στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Οι πρώτες εγκαταστάσεις ανεμογεννητριών γίνονται σε έργα της ΔΕΗ, των εταιρειών Ρόκας, Κοπελούζου και Σαμαρά, αρχικά στη μεταφορά εξοπλισμού και από τις αρχές του 2000 και στη συναρμολόγηση ανεμογεννητριών. Ο βηματισμός στις ΑΠΕ στην Ελλάδα γίνεται με αργά βήματα, ωστόσο η Ανυψωτική θα δώσει μεγάλο βάρος στην εξειδίκευση και εκπαίδευση του προσωπικού της, αποκτώντας μεγάλη τεχνογνωσία στα έργα ΑΠΕ. Σήμερα, η εταιρεία αριθμεί 170 άτομα προσωπικό και είναι από τα πιο δραστήρια μέλη της Ελληνικής Επιστημονικής Ενωσης Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) από την οποία απέσπασε πρόσφατα το βραβείο για την ανάπτυξη και τη συνεχή εξωστρέφειά της.

Εφιάλτης η γραφειοκρατία

Εχοντας μεγάλη εμπειρία από έργα του εξωτερικού, ο κ. Κούκης ισχυρίζεται ότι η χώρα μας έχει ένα από τα πιο γραφειοκρατικά και περίπλοκα καθεστώτα αδειοδότησης: «Μεσολαβούν δεκάδες υπηρεσίες για να αδειοδοτηθεί ένα πάρκο (δασαρχεία, ΥΠΑ κ.ά.), φέρνοντας πολλές φορές σε απόγνωση τους επενδυτές αλλά και εμάς τους υπεργολάβους για να υλοποιήσουμε ένα έργο». Οπως εξηγεί, η Ελλάδα έχει μια πρόσθετη δυσκολία που είναι η μορφολογία του εδάφους γι’ αυτό και η Ανυψωτική συμμετέχει ενεργά στον σχεδιασμό ενός έργου ώστε να γίνουν όλες οι αναγκαίες επεμβάσεις για να προχωρήσει χωρίς εμπόδια η εγκατάσταση ανεμογεννητριών.

Ενα από τα θέματα που ο κ. Κούκης χαρακτηρίζει από τα πλέον προβληματικά του κλάδου, είναι η μεταφορά βαρέος εξοπλισμού στο εθνικό δίκτυο. Οπως αποκαλύπτει, μετά την ανάθεση των οδικών έργων σε ιδιώτες, οι αυτοκινητόδρομοι αρνούνται να παραχωρήσουν άδεια στις εταιρείες μεταφοράς εξοπλισμού επιτρέποντας κατά περίπτωση 42 τόνους μεικτού βάρους (και 60 τόνους η Εγνατία Οδός), όταν το βάρος μιας ανεμογεννήτριας μπορεί να φτάσει τους 100 τόνους. «Λειτουργούμε ως κλάδος ειδικών μεταφορών σε ένα καθεστώς ημιπαρανομίας παρά τις συνεχείς οχλήσεις προς το υπουργείο Υποδομών τα τελευταία χρόνια», αναφέρει ο επικεφαλής της Ανυψωτικής. Μεγάλες καθυστερήσεις παρατηρούνται όμως και στην αδειοδότηση, όταν πρόκειται μια εταιρεία να προσεγγίζει φέρι μποτ με καταπέλτη σε αιγιαλό για να ξεφορτώσει εξοπλισμό για τις ΑΠΕ. «Αυτή η αδειοδότηση μπορεί να χρειαστεί έως και 1,5 χρόνο», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Ο κ. Κούκης υποστηρίζει ότι πέρυσι ήταν η χρονιά των ΑΠΕ, εκτιμώντας ότι το επόμενο διάστημα η αγορά θα εμφανίσει σημάδια κόπωσης.

Κατά την κρίση του, η αλλαγή συσχετισμών στις ΑΠΕ, στις οποίες πλέον οι τιμές πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας δεν είναι εγγυημένες αλλά βγαίνουν μέσα από διαγωνιστικές διαδικασίες, δημιουργεί νέες συνθήκες στην αγορά που δεν την καθιστούν ιδιαίτερα δελεαστική.
Οπως σημειώνει, από τους διαγωνισμούς που έχουν διενεργηθεί οι τιμές έχουν υποχωρήσει κατά 50%. Αυτό σε συνδυασμό με το ακριβό κόστος χρηματοδότησης εκτιμάται ότι θα βάλει φρένο στη μεγάλη ανάπτυξη της αγοράς. Το θετικό στοιχείο, όπως επισημαίνει, είναι ότι η Ελλάδα ως αγορά ακολουθεί σταθερή πορεία ανάπτυξης.

Στο τέλος του 2018, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της ΕΛΕΤΑΕΝ, κατασκευάζονταν στη χώρα μας πρόσθετες αιολικές επενδύσεις συνολικής ισχύος άνω των 500 MW, που αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία εντός των επόμενων 18 μηνών. Τo σύνολο της αιολικής ισχύος που βρισκόταν πραγματικά σε εμπορική ή δοκιμαστική λειτουργία ήταν 2.828,5 MW.