Εχει σταθμάρχη η περιοχή;

Ο γεωπολιτικός παράγοντας θα είναι καθοριστικός όπως δείχνουν οι εξελίξεις που τον τελευταίο μήνα δημιούργησαν ένα ασταθές περιβάλλον σε σχέση με την Τουρκία. Ενα περιβάλλον που εγκυμονεί κινδύνους για την ελληνική πλευρά, καθώς μια ανατροπή της συμφωνίας του Προσφυγικού θα επιδεινώσει εκ νέου τις ροές, που τόσο φάνηκε ότι κόστισαν μόνο στον τουρισμό του ανατολικού Αιγαίου. Σε κάθε περίπτωση, ο απρόβλεπτος Ερντογάν είναι μια υπόθεση για την οποία οι προβλέψεις περιττεύουν.

Σε ανάλυσή της, γερμανική εφημερίδα την εβδομάδα που πέρασε σημείωνε ότι οι σχέσεις Γερμανίας - Τουρκίας είναι

τόσο περιπεπλεγμένες που καλό θα είναι να μην τις σκαλίζει κανείς παραπάνω απ’ ό,τι πρέπει. Λίγο ως πολύ, όμως, και η δήλωση Σόιμπλε για την Τουρκία («μπορεί να διαφωνούμε αλλά πρέπει να συνεργαστούμε») παραπέμπει στο ότι οι Γερμανοί είναι εκ των πραγμάτων υποχρεωμένοι να κάνουν τα στραβά μάτια στις κινήσεις του Ερντογάν.

Την ίδια στιγμή, Αμερικανοί αναλυτές θεωρούν ότι η σχέση του Τούρκου προέδρου είναι η χειρότερη των τελευταίων δεκαετιών με την Ουάσινγκτον, καθώς αυτός κινείται για να βρει υποστήριξη από τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Οι κινήσεις που έγιναν την τελευταία εβδομάδα από τον Ρώσο πρόεδρο δείχνουν ότι επιχειρεί να συνασπίσει γύρω του δυνάμεις με ενεργειακή σημασία, όπως το Αζερμπαϊτζάν, προσφέροντας ταυτόχρονα ασφάλεια απέναντι στους κινδύνους που ο ISIS εγκυμονεί γι’ αυτές. Η συνάντηση στο Μπακού των ηγετών Ρωσίας, Αζερμπαϊτζάν και Ιράν που έγινε την πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου είχε δύο στόχους: αφενός οικονομικό για την ανάπτυξη του εμπορίου από την Ινδία και μέσω του Ιράν από τον διάδρομο του Καυκάσου προς Ρωσία και Ευρώπη και αφετέρου την ενίσχυση της ασφάλειας που αφορά την ισλαμική απειλή που αρχίζει να αποτελεί φόβητρο για την πολιτική ευστάθεια της περιοχής. Το νέο στοιχείο έχει να κάνει με την επαναπροσέγγιση των Αζέρων με τους Ρώσους, καθώς οι πρώτοι μέχρι τώρα ήταν χρεωμένοι αποκλειστικά στους Αμερικανούς.

Ο πυρήνας Πούτιν αρχίζει να ενισχύει τον ρόλο του ευρύτερα σε μια περιοχή όπου ο ανταγωνισμός με τους Αμερικανούς, που στοχεύουν στη δημιουργία ενός ισχυρού κουρδικού κράτους, θα κριθεί και από το ποιος θα καταστεί ο εγγυητής της ασφάλειας στην περιοχή. Εκεί πάει να ακουμπήσει ο Ερντογάν «εκβιάζοντας» τους πάντες και εκμεταλλευόμενος το γεγονός ότι τίποτε δεν έχει ξεκαθαρίσει ούτε στα ενεργειακά συμφέροντα ούτε στην ασφάλεια της περιοχής. Και όλα αυτά μέσα σε έναν μήνα και κάτι από τότε που έγινε το πραξικόπημα.

Ο Αλέξης Τσίπρας δέχτηκε κριτική από την αμερικανική πλευρά, αλλά και από το ΝΑΤΟ, για την επιχειρούμενη σύσφιγξη των σχέσεων με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Tώρα τα δεδομένα γίνονται ακόμα πιο απαιτητικά, καθώς ο Ρώσος πρόεδρος με τον έναν ή τον άλλο τρόπο θα επηρεάζει με το μακρύ χέρι του τις εξελίξεις. Καταλαβαίνει κανείς ότι οι αιτιάσεις Τουσκ για τα θέματα της Ουκρανίας δεν μπορούν να αποκτήσουν το ειδικό βάρος που θα έπρεπε και ότι η ευρωπαϊκή πλευρά διαθέτει ανάστημα που υπολείπεται του εκτοπίσματός της σε ένα περιβάλλον που κοχλάζει.

Για τον λόγο αυτό και οι αμερικανικές εκλογές, που θα αναδείξουν και τη νέα αμερικανική στάση, έχουν μεγάλη σημασία ως προς το πώς θα συγκροτηθούν οι συμμαχίες για την επιτήρηση της ευρύτερης περιοχής. Το ερώτημα είναι αν η ελληνική πλευρά θα καταφέρει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων ή θα βρεθούμε τελικά ουραγοί πίσω από τα κόλπα του Ερντογάν.