Δυο μηχανές, δυο κατευθύνσεις

Η νέα χρονιά θα μπει για την Ευρωπαϊκή Ένωση με τη Γαλλία στο τιμόνι της και τη Γερμανία υπό νέα κυβέρνηση.

Οι δυο χώρες-ατμομηχανές της Ένωσης διατυμπανίζουν με κάθε τρόπο τη διάθεση συνεργασίας τους –ο φρέσκος Καγκελάριος Σολτς συνάντησε τον Γάλλο ομόλογό του αμέσως μόλις ανέλαβε επίσημα καθήκοντα- αλλά δεν μπορούν να κρύψουν τις διαφορετικές οπτικές τους: η Γαλλία

(του Μακρόν) υπηρετεί ένα «όραμα» για την Ευρώπη και έχει τα μάτια στραμμένα στον Νότο, η Γερμανία (του Σολτς, ακριβώς όπως και της Μέρκελ) προτιμά τα βήματα, και μάλιστα χωρίς βιασύνη, και κοιτά προς Ανατολή και Βορρά.

Τίποτα δεν εγγυάται τη σύνθεση, αλλά και τίποτα δεν θα μπορέσει να προχωρήσει χωρίς αυτήν.

Σε μια μεγαλοπρεπή συνέντευξη Τύπου μέσα σε μια μεγαλοπρεπή αίθουσα του μεγαλοπρεπούς Μεγάρου των Ηλυσίων, ο Γάλλος Πρόεδρος, με μεγαλοπρέπεια στις κινήσεις και στα λόγια, ξετύλιξε το όραμά του ενόψει της προεδρίας της Ένωσης από τη χώρα του κατά το πρώτο εξάμηνο του 2022 -που γι’ αυτόν θα είναι κάτι σαν τρίμηνο, αφού κατά τη διάρκειά του θα διεξαχθούν οι εκλογές στις οποίες ελπίζει να διαδεχθεί, ακόμα και μη μεγαλοπρεπώς, τον εαυτό του.

Χώρεσαν, ούτε λίγο ούτε πολύ, σε μία ώρα ξετυλίγματος και για τρεις μήνες πολιτικής πράξης: η εγκαθίδρυση μιας «κοινής αμυντικής πολιτικής», η αναμόρφωση της Συνθήκης του Σένγκεν, η ολοκλήρωση της νέας μεταναστευτικής πολιτικής, η σε βάθος διεύρυνση της συνεργασίας με την Αφρική (Γαλλία χωρίς Αφρική είναι σουφλέ χωρίς τυρί), η συγκρότηση ενός άλλου είδους προϋπολογισμού για την Ένωση, και, εντός των ήδη καθορισμένων «οριζόντιων πολιτικών», ένα «νέο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης», η «σύζευξη οικονομικής βελτίωσης και κλιματικής αλλαγής», η «ρύθμιση του ψηφιακού κόσμου».

Ακόμα και να προσπερνούσαμε ότι πολλές από αυτές τις εξαγγελίες είτε δεν αποτελούν αρμοδιότητα της προεδρεύουσας χώρας (όπως η κοινή αμυντική πολιτική, για την οποία δεν υπάρχει ούτε συναίνεση στο Συμβούλιο, ούτε έχει εκδηλωθεί πρωτοβουλία από την Επιτροπή), είτε έχουν ήδη αναγγελθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (π.χ. ρυθμίσεις για τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρίες, στοχευμένες αλλαγές στο Σένγκεν), και πάλι το εύρος της φιλοδοξίας είναι εντυπωσιακό. Χωρίς να μένει πάντα σε επίπεδα απόλυτης γενικότητας: ο Πρόεδρος Μακρόν έκανε λόγο, και μάλιστα όχι για πρώτη φορά, για σε βάθος αλλαγή του Συμφώνου Σταθερότητας, εύρεση τρόπου μονιμοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης, προώθηση ενός ευρωπαϊκού φόρου άνθρακα και ενός ελάχιστου κατώτατου ευρωπαϊκού μισθού, ενώ δεν τον φοβίζουν –το αντίθετο- λέξεις, και έννοιες, όπως η ευρωπαϊκή «ισχυροποίηση», «κυριαρχία», «ενοποίηση» και, φυσικά, «πολιτισμός».

Δύσκολα θα μπορούσε να ανταγωνιστεί άλλη χώρα αυτές τις φιλοδοξίες, αλλά και δύσκολα μια μεγάλη χώρα θα μπορούσε να δείξει μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση από αυτή που περιέχεται στο επίσημο πρόγραμμα της νέας γερμανικής κυβέρνησης. Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, φυσικά, αλλά όχι «αλλαγή μοντέλου»: περισσότερα –για την (γερμανική) ακρίβεια: 15 εκατομμύρια- ηλεκτρικά αυτοκίνητα ως το 2030, με παράλληλη προώθηση της γερμανικής βιομηχανίας και τακτικές συνεννοήσεις σε διεθνές επίπεδο. Μεγαλύτερη ανάπτυξη, ποιος θα μπορούσε να έχει αντίρρηση, αλλά χωρίς «επαναστάσεις»: ούτε μόνιμο Ταμείο Ανάκαμψης χρειάζεται, ούτε ο στόχος της Τραπεζικής Ένωσης απαιτεί ανάληψη κοινού χρέους (άρα auf wiedersehen Κοινό Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων), ούτε βέβαια η Κίνα και η Ρωσία μπορούν να αντιμετωπιστούν με μέτρα για τα οποία δεν θα έχει την τελευταία κουβέντα (το μαντέψατε) η Γερμανία.

Οι καλές προθέσεις και οι δύσκολες συγκλίσεις φάνηκαν ήδη από την πρώτη συνάντηση Μακρόν-Σολτς την περασμένη Παρασκευή: γενικότητες περί ανάπτυξης, συμφωνία για την ανάγκη αλλά όχι για την κατεύθυνση αλλαγής του Συμφώνου Σταθερότητας, άλλος βαθμός αυστηρότητας έναντι Πολωνίας – Ουγγαρίας, υπενθύμιση της σημασίας (πάλι μαντέψατε από ποιον) του έργου Nord stream 2 για μεταφορά φυσικού αερίου. Η αλήθεια είναι ότι εξαρχής ταύτιση δεν νοείται ούτως ή άλλως, λόγω διαφορετικών, και αμφίπλευρα θεμιτών, συμφερόντων, αλλά και ότι επιπλέον, λόγω του εκλογικού κύκλου, οι δυο χώρες και οι ηγέτες τους έχουν εντελώς διαφορετικές προτεραιότητες: να επανεκλεγεί ο Γάλλος Πρόεδρος, να δώσει εξαρχής σήμα μόνο εκείνων των αλλαγών που θα οδηγήσουν σε επιστροφή στη σταθερότητα ο Γερμανός Καγκελάριος.

Έτσι θα πορευθεί η Ένωση τους επόμενους μήνες: με πολλά λόγια και, ας ελπίσουμε, και κάποια βήματα πολιτικής ενότητας λόγω των απαιτήσεων των δύσκολων καιρών αλλά και του γοήτρου των δυο μεγάλων χωρών.