Δημοψήφισμα για δυο, Ζάεφ και Τσίπρα

ΗΠΑ και Ε.Ε. τα έδωσαν όλα για το «Ναι» - Τι θα σημάνει το αποτέλεσμα
Κριτήριο η προσέλευση στις κάλπες - Αν η συμμετοχή υπερβεί τις 700.000, σημαίνει ότι ένα μειονοτικό αλλά σημαντικό ποσοστό όσων αντιτίθενται στη Συμφωνία των Πρεσπών θα πάει στις κάλπες για να ψηφίσει «Οχι».

Επειδή, όμως, ένα άλλο τμήμα των αντιτιθέμενων δεν θα πάει στις κάλπες, οι εκτιμήσεις είναι ότι το «Ναι» θα επικρατήσει με υψηλό ποσοστό στο σύνολο

των ψηφισάντων. Μάλιστα όσο λιγότεροι από τους αντιτιθέμενους ψηφίσουν τόσο μεγαλύτερο θα είναι το ποσοστό του «Ναι» - Πώς οι Δυτικοί έπεισαν τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Μίτσκοφσκι να μην εγείρει εμπόδια και το VMRO υιοθέτησε επισήμως τη θέση για στάση κατά συνείδηση - Τι γίνεται με τη συνταγματική αναθεώρηση

Ο,τι μπορούσε να κάνει η Δύση για να κερδίσει το «Ναι» στο σημερινό δημοψήφισμα στην ΠΓΔΜ το έκανε. Βομβάρδισε τους Σλαβομακεδόνες με ένα μείγμα υποσχέσεων και απειλών. Πιο ωμός ήταν ο εκβιασμός που άσκησε ο Γάλλος πρεσβευτής στα Σκόπια Κριστιάν Τιμονιέ, ο οποίος έθεσε το εξωφρενικό δίλημμα: «Ή Βόρεια Μακεδονία ή Βόρεια Κορέα»! Κατά τα άλλα, τόσο ο ίδιος ο Ζάεφ όσο και οι δυτικές κυβερνήσεις υπερτόνισαν σε αντιαισθητικό βαθμό όλα όσα παραπέμπουν στον Μακεδονισμό προκειμένου να χαϊδέψουν τον εθνικισμό των ψηφοφόρων.

Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, όμως, όταν συνάπτεται μία συμφωνία, ακόμα και αν δεν έχει ολοκληρωθεί η κύρωσή της ώστε να τεθεί σε εφαρμογή, οι δύο κυβερνήσεις κινούνται στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας. Ο Ζάεφ την παραβίασε συστηματικά όλο το προηγούμενο διάστημα. Οχι μόνο δεν χρησιμοποίησε τον όρο «Βόρεια Μακεδονία», αλλά έφτασε να δηλώσει ότι υπάρχει μία «Μακεδονία», η δική του χώρα!

Σύμφωνα με πληροφορίες, η ελληνική κυβέρνηση διαμαρτυρήθηκε και στον Σλαβομακεδόνα πρωθυπουργό και στην Ουάσινγκτον και σε ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Ο Ζάεφ απέδωσε τη ρητορική του στην ανάγκη να κερδίσει το δημοψήφισμα, ενώ οι Δυτικοί συνέστησαν στην Αθήνα να μην αντιδράσει και προκαλέσει αντιδράσεις στην ΠΓΔΜ εν όψει δημοψηφίσματος. Ετσι κι έγινε. Τσίπρας και Κοτζιάς απέφυγαν να σχολιάσουν τις άκρως προκλητικές αναφορές και από την πλευρά του Ζάεφ και από την πλευρά των Δυτικών.
Και βεβαίως Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έπιασαν από τον λαιμό τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Μίτσκοφσκι για να μην εγείρει εμπόδια. Ετσι φτάσαμε το VMRO να υιοθετήσει επισήμως τη θέση για στάση κατά συνείδηση. Στους κόλπους του, άλλωστε, αντιμάχονται δύο γραμμές όσον αφορά τη στάση στο δημοψήφισμα. Η μία που υποστηρίζει τη συμμετοχή και η άλλη που υποστηρίζει το μποϊκοτάζ. Είναι ενδεικτικό ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Ιβανόφ δήλωσε ξεκάθαρα πως δεν θα πάει στην κάλπη. Σύμφωνα με αξιόπιστες εκτιμήσεις, την ίδια στάση θα τηρήσει η πλειοψηφία της εκλογικής βάσης του VMRO.

Η θέση του αρχηγού του είναι ότι θα ψηφίσει την προβλεπόμενη από τη Συμφωνία των Πρεσπών συνταγματική αναθεώρηση εάν η συμμετοχή στο δημοψήφισμα υπερβεί το 50%, όπως προβλέπει το Σύνταγμα, και βεβαίως εάν η πλειοψηφία ταχθεί υπέρ του «Ναι». Ο ίδιος εκτίμησε πως το άθροισμα όσων θα επιλέξουν την αποχή και όσων θα ψηφίσουν «Οχι» θα είναι πολύ μεγαλύτερο από τον αριθμό όσων θα ψηφίσουν «Ναι». Ανακοίνωσε, μάλιστα, πως εάν η συμμετοχή κινηθεί κάτω από το 50%, όπως είναι πολύ πιθανό, θα θεωρήσει το δημοψήφισμα άκυρο και θα ζητήσει άμεση προσφυγή στις κάλπες.

Σύμφωνα με ανεξάρτητους πολιτικούς παρατηρητές, η εκτίμηση του Μίτσκοφσκι για το άθροισμα όσων θα επιλέξουν το μποϊκοτάζ και όσων ψηφίσουν «Οχι» είναι βάσιμη. Θεσμικά, όμως, η άθροιση αυτή δεν έχει αξία. Από την πλευρά του, μάλιστα, ο Ζάεφ φρόντισε να ακυρώσει και το κριτήριο της συμμετοχής. Για την ακρίβεια, δήλωσε ότι η αποχή δεν υπολογίζεται και πως το αποτέλεσμα θα προκύψει από όσους ψηφίσουν. Με τον τρόπο αυτό παρακάμπτει τη συνταγματική διάταξη για συμμετοχή πάνω από 50%. Εδώ και αρκετό καιρό, άλλωστε, από το κυβερνητικό στρατόπεδο στα Σκόπια διακινείται η ερμηνεία ότι το συνταγματικό όριο δεν ισχύει γι’ αυτό το δημοψήφισμα επειδή είναι συμβουλευτικού και όχι δεσμευτικού χαρακτήρα.
Στο σημείο αυτό, πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι ο υπουργός Εξωτερικών Ντιμιτρόφ απέκλινε από τη γραμμή Ζάεφ. Δήλωσε ότι «εάν δεν επιτευχθεί το κατώτατο όριο συμμετοχής στο δημοψήφισμα, τότε αυτό θα ληφθεί υπόψη και η όλη διαδικασία θα επιστρέψει στη Βουλή, υπό την προϋπόθεση ότι θα επικρατήσει το “Ναι”. Σε περίπτωση που κερδίσει το “Οχι” έστω και κατά μία ψήφο, θα υποκλιθούμε και θα πούμε ότι η υπόθεση αυτή δεν προχωράει».

Η ανωτέρω δήλωση ηχεί περίεργα επειδή είναι σχεδόν αδύνατον ο αριθμός όσων ψηφίσουν να υπερβεί τις 900.000 (ο αριθμός των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους στη γειτονική χώρα είναι περίπου 1.800.000). Ας σημειωθεί ότι στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές είχαν ψηφίσει περίπου 1.100.000. Πρώτον, λόγω της αναμενόμενης αποχής. Δεύτερον, επειδή οι εκλογικοί κατάλογοι δεν έχουν προσφάτως εκκαθαριστεί. Τρίτον, επειδή περίπου 330.000 πολίτες της ΠΓΔΜ έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό και ως εκ τούτου δεν είναι σε θέση να ψηφίσουν.
Επικαλούμενοι τους πραγματικούς αυτούς λόγους, κυβερνητικοί κύκλοι στα Σκόπια κατεβάζουν το όριο συμμετοχής. Από πολιτικής απόψεως το επιχείρημά τους είναι βάσιμο, αλλά από συνταγματικής όχι. Ωστόσο, αυτό δεν φαίνεται να πτοεί ούτε τον Ζάεφ ούτε τους Δυτικούς. Εάν η συμμετοχή κινηθεί πάνω από 700.000 ψηφοφόρους η κυβέρνηση Ζάεφ θα σπεύσει να θεωρήσει έγκυρο το δημοψήφισμα. Το ίδιο θα πράξουν αμέσως και η Ουάσινγκτον και η Ε.Ε., με σκοπό να δημιουργήσουν πολιτικό τετελεσμένο και να αποτρέψουν την αξιωματική αντιπολίτευση του VMRO να δημιουργήσει πρόβλημα στη συνταγματική αναθεώρηση.

Εάν η συμμετοχή υπερβεί τις 700.000 σημαίνει ότι ένα μειονοτικό, αλλά σημαντικό ποσοστό όσων αντιτίθενται στη Συμφωνία των Πρεσπών θα πάει στις κάλπες για να ψηφίσει «Οχι». Επειδή, όμως, ένα άλλο τμήμα των αντιτιθέμενων δεν θα πάει στις κάλπες, οι εκτιμήσεις είναι πως το «Ναι» θα επικρατήσει με υψηλό ποσοστό στο σύνολο των ψηφισάντων. Μάλιστα όσο, λιγότεροι από τους αντιτιθέμενους ψηφίσουν τόσο μεγαλύτερο θα είναι το ποσοστό του «Ναι». Σύμφωνα με την εφημερίδα των Σκοπίων «Nezavisen Vesnik», πάντως, η Δύση, σε συνεννόηση με την κυβέρνηση Ζάεφ, θα σπεύσει να θεωρήσει έγκυρο το δημοψήφισμα εάν το «Ναι» προσεγγίσει τις 600.000 ψήφους, σχεδόν ανεξαρτήτως του ποσοστού της συμμετοχής.

Σύμφωνα με ανεξάρτητους πολιτικούς παρατηρητές, αλλά και με βάση τις δημοσκοπήσεις, το «Οχι» θα είχε βάσιμες ελπίδες να επικρατήσει μόνο αν πήγαιναν στις κάλπες όλοι όσοι στην ΠΓΔΜ είναι εναντίον της Συμφωνίας των Πρεσπών. Αυτό το ενδεχόμενο, ωστόσο, συγκεντρώνει αμελητέες πιθανότητες, επειδή είναι πλέον δεδομένο ότι το ρεύμα υπέρ του μποϊκοτάζ είναι μεγαλύτερο στους κόλπους αυτής της κατηγορίας των ψηφοφόρων.

Κατά συνείδηση

Οπως προαναφέραμε, υπό την πίεση των Δυτικών η ηγεσία του VMRO υιοθέτησε την κατά συνείδηση στάση. Με τον τρόπο αυτό ουσιαστικά διευκόλυνε τη διάσπαση του μετώπου εναντίον της Συμφωνίας των Πρεσπών σε δύο κομμάτια, σε αυτούς που θα πάνε στις κάλπες και στους άλλους που θα μποϊκοτάρουν το δημοψήφισμα. Ετσι, σύμφωνα πάντα με εκτιμήσεις πολιτικών παρατηρητών στα Σκόπια, το ενδεχόμενο επικράτησης του «Οχι» συγκεντρώνει ελάχιστες πιθανότητες. Αυτό, βεβαίως, δεν θα εμποδίσει την αξιωματική αντιπολίτευση να θέσει θέμα μειωμένης συμμετοχής. Θα είναι, όμως, φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Ολα τα διεθνή Μέσα θα δίνουν τα ποσοστά με βάση όσους ψήφισαν.

Ο Ζάεφ και το κόμμα του ποντάρουν στις αλβανικές ψήφους, οι οποίες σε ποσοστό 90%-95% είναι υπέρ του «Ναι». Αν ληφθεί υπόψη ότι οι Αλβανοί στην ΠΓΔΜ είναι πάνω από 25%, το «Ναι» ξεκινάει από πλεονεκτική θέση. Θα μπορούσε να εξισορροπηθεί από το γεγονός ότι η πλειοψηφία των Σλαβομακεδόνων δεν θέλει τη Συμφωνία των Πρεσπών. Οπως προαναφέραμε, όμως, πιθανότατα αυτό δεν θα συμβεί επειδή το μέτωπο έχει διασπαστεί.

Στο σενάριο με τις λιγότερες πιθανότητες, δηλαδή σε αυτό που θέλει το «Οχι» να επικρατεί, η Συμφωνία των Πρεσπών ακυρώνεται. Εάν, αντιθέτως, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο επικρατήσει το «Ναι», το επόμενο βήμα είναι η συμπολίτευση να δρομολογήσει την αναθεώρηση του Συντάγματος. Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, θα κατατεθούν τέσσερις τροπολογίες:

■ Η πρώτη θα αφορά την αλλαγή της κρατικής συνταγματικής ονομασίας από «Δημοκρατία της Μακεδονίας» σε «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας» για όλες τις χρήσεις.
■ Η δεύτερη θα αφορά την προσθήκη διάταξης για το απαραβίαστο των συνόρων και τη δέσμευση ότι το γειτονικό κράτος δεν τρέφει εδαφικές βλέψεις.
■ Η τρίτη θα αλλάξει τη σημερινή διατύπωση του Συντάγματος για προστασία των «μακεδονικών μειονοτήτων» σε γειτονικές χώρες, στη διατύπωση που υπάρχει σε όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά συντάγματα για φροντίδα της Διασποράς σε όλο τον κόσμο.

■ Η τέταρτη και τελευταία τροπολογία θα αφαιρέσει από το προοίμιο την αναφορά στην «Αντιφασιστική Λαϊκή Συνέλευση για την Απελευθέρωση της Μακεδονίας» του 1944, η οποία εμπεριέχει σαφώς αλυτρωτισμό.

Το ενδεχόμενο το VMRO να επικαλεστεί τη χαμηλή συμμετοχή για να χαρακτηρίσει το δημοψήφισμα άκυρο και ως εκ τούτου να μην ψηφίσει τη συνταγματική αναθεώρηση είναι υπαρκτό. Σύμφωνα με πληροφορίες από τα Σκόπια, εάν συμβεί αυτό, ο Ζάεφ τελικώς, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, θα βρει όσους βουλευτές χρειάζονται για να έχει τις αναγκαίες 80 ψήφους στη Βουλή. Φαίνεται πως έχει ήδη εξασφαλίσει τους τρεις βουλευτές του Σοσιαλιστικού Κόμματος, το οποίο είχε συμπορευτεί με το VMRO. Αυτό σημαίνει πως του χρειάζονται ακόμα 5-6 βουλευτές από την αξιωματική αντιπολίτευση. Πηγές στα Σκόπια επιμένουν πως με τη βοήθεια της Δύσης σχεδόν τους έχει εξασφαλίσει. Ας σημειωθεί ότι αρκετοί πρώην υπουργοί και βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι υπόδικοι, ενώ κάποιοι εξ αυτών έχουν καταδίκες. Ειδικά σε αυτούς δίνονται υποσχέσεις και από την κυβέρνηση Ζάεφ και από δυτικές κυβερνήσεις ότι θα απαλλαγούν εάν υπερψηφίσουν τη συνταγματική αναθεώρηση.

Σε ό,τι αφορά τον χρόνο, πριν από καιρό, ο Ζάεφ είχε προσδιορίσει ότι η διαδικασία αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο του 2019. Κυκλοφορούν, ωστόσο, πληροφορίες ότι δυτικές κυβερνήσεις πιέζουν η συνταγματική αναθεώρηση στην ΠΓΔΜ να ξεκινήσει αμέσως και να έχει ολοκληρωθεί εντός του Νοεμβρίου, με σκοπό η σύνοδος του ΝΑΤΟ τον Δεκέμβριο να ανοίξει την πόρτα για την ένταξη της γειτονικής χώρας.

Κυβερνητικές πηγές στην Αθήνα υποστηρίζουν ότι έχουν γίνει σχετικά διαβήματα και στα Σκόπια και στην Ουάσινγκτον για να μη γίνει επίσπευση. Ο Τσίπρας θέλει να παραπέμψει τη Συμφωνία των Πρεσπών προς κύρωση στην ελληνική Βουλή τον Μάρτιο, ανακοινώνοντας ότι οι βουλευτικές εκλογές θα γίνουν τον Μάιο μαζί με τις αυτοδιοικητικές και τις ευρωεκλογές.