Από τον αιώνα των ιδεολογιών στην εποχή της χρηστής διαχείρισης

Η Ιστορία χαρακτηρίζει τους αιώνες και τις μεγάλες περιόδους ανάλογα με τα γενικά χαρακτηριστικά του πολιτισμού, της εξέλιξης, των εφευρέσεων, των πολέμων. Ετσι μάθαμε ότι ο 20ός αιώνας, και ιδιαίτερα το πρώτο του μισό, υπήρξε η εποχή της σύγκρουσης των ιδεολογιών με συνέπεια δύο Παγκοσμίους Πολέμους.
Στον αιώνα αυτό δημιουργήθηκαν και κρίθηκαν πολλά πολιτικά συστήματα, ακραία φαινόμενα, οικονομικές κρίσεις, επαναστάσεις. Αιώνας του κομμουνισμού, του φασισμού, αλλά και της σύγχρονης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Και φτάσαμε στο τέλος της περιόδου, με τις πολλές ταλαντεύσεις και την αρχή

του ελπιδοφόρου 21ου, του πιο πολιτισμένου και εμπλουτισμένου από τις τεχνολογικές προόδους.

Από την εποχή της σύγκρουσης και του φανατισμού στην εποχή της συνεννόησης, της σύγκλισης, των ομαδικών αποφάσεων, της συνεργασίας. Από τα χρόνια της διχασμένης Ευρώπης στα κοινά ευρωπαϊκά κονδύλια, στο ενιαίο νόμισμα, στην κατά βάση ίδια νομισματική πολιτική. Αραγε τι περιθώρια αφήνει στις επιμέρους κυβερνήσεις για εντελώς διαφορετικές αποφάσεις η πολιτική του σκληρού νομίσματος όταν ισχύει για όλους;

Οι σύγχρονοι πολιτικοί φαίνεται ότι έχουν γαλουχηθεί και εκπαιδευτεί από την εποχή των ιδεολογικών συγκρούσεων. Οι αγώνες μεταφέρθηκαν από τα πεδία της μάχης και τα ιδεολογικά συγγράμματα στα μέσα επικοινωνίας και ιδιαίτερα στην τηλεόραση. Και επειδή η συνήθεια είναι δεύτερη φύση, επικρατεί το φαινόμενο της αντιπαράθεσης σαν αυτοσκοπός. Για τη μάχη των εντυπώσεων και όχι για το αποτέλεσμα. Τι έχουν για παράδειγμα να χωρίσουν δύο κόμματα όταν πιστεύουν
■ στον κοινοβουλευτισμό και τη δημοκρατία,
■ στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, επιθυμώντας την παραμονή σε αυτή, ■ στο ίδιο Σύνταγμα χωρίς την πραγματική πρόταση αλλαγής του και
■ στον ίδιο περίπου τρόπο διακυβέρνησης;
Μήπως η σύγχρονη συγκυβέρνηση των δύο μνημονιακών κομμάτων αποδεικνύει στην πράξη αυτό που ίσχυε από την αρχή της Μεταπολίτευσης; Οτι ιδεολογικά δεν διαφέρουν απολύτως σε τίποτε; Η αντιπαλότητά τους ήταν «αγώνας συμφερόντων μεταμφιεσμένος σε σύγκρουση ιδεολογιών». Και όταν τα συμφέροντα ταυτίστηκαν, δημιούργησαν τη συγκυβέρνηση αποδεικνύοντας στην πράξη το προφανές.

Οι συνήθειες, όμως, από τον αιώνα των ιδεολογικών αντιπαραθέσεων είναι δύσκολο να κοπούν. Οι εμμονές αυτές δημιούργησαν έναν τύπο πολιτικού που πρόκειται να εκλείψει πολύ σύντομα: ο πρωταθλητής των λόγων, της εικόνας, της επικοινωνίας, της χωρίς λόγο αντιπαράθεσης, της ασυνέπειας, του «φαίνεσθαι», του λαϊκισμού. Ο πολιτικός που ξέρει να χειρίζεται τον προφορικό λόγο, που λέει εξυπνάδες και συνθήματα, εύκολα λόγια, έξυπνες ατάκες, o σταρ της τηλεόρασης και της πλατείας, ο πετυχημένος σόουμαν. Ικανότητες εκτός εποχής και σύγχρονου παιχνιδιού.
Γι’ αυτό προοδεύουν στον κλάδο αυτό οι επαγγελματίες της επικοινωνίας: δικηγόροι, καλλιτέχνες, διαφημιστές, δημοσιογράφοι, συνδικαλιστές, ηθοποιοί και γενικά εκπρόσωποι κάθε ασχολίας που δημιουργεί αναγνωρισιμότητα και μεγάλη ικανότητα στις λεγόμενες «δημόσιες σχέσεις». Ωστόσο όταν οι μεγάλες αποφάσεις παίρνονται από τους ινστρούχτορες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προς τι όλο αυτό το θέατρο; Για τις εντυπώσεις ή για τις διαδικασίες της κυβερνητικής που οι Ευρωπαίοι άφηναν για το προς εξαφάνιση είδος; «Ασχοληθείτε με κάποιες λεπτομέρειες προκειμένου να έχετε λόγο ύπαρξης» είναι σαν να φωνάζει η νέα τάξη πραγμάτων. Αλλοι αποφασίζουν για το κεντρικό ταμείο, εσείς ασχοληθείτε μόνο με το «petty cash» και κάποιες γραφειοκρατίες που χρειάζονται για την εφαρμογή των δικών μας αποφάσεων.

Και ο άσκοπος αγώνας συνεχίζεται πάνω σε λεπτομέρειες. Διαφωνίες στις οποίες δεν θα έδιναν καμία σημασία αν ήταν θέμα αρχών και ιδεολογίας. Ομως είναι μάχη μικροσυμφερόντων με μοναδικό σκοπό την επανεκλογή και τη διατήρηση της ιδιότητας. Μεγάλη έλξη η εξουσία! Πάθος που δεν σβήνει ακόμα και όταν η κατάκτησή της είναι χωρίς αντίκρισμα.

Φαίνεται λοιπόν ότι τελικά η εποχή της παγκοσμιοποίησης και της ευρωπαϊκής ενότητας δεν είναι εποχή ιδεολογιών, αλλά περίοδος που απαιτεί «καλή διαχείριση». Οι πολιτικοί θα έκαναν λιγότερα λάθη αν λειτουργούσαν σαν επιχειρηματίες και οι περισσότερες σύγχρονες πολιτείες θα είχαν πολύ καλύτερη πορεία αν είχαν στην πολιτική επιχειρηματικές διαδικασίες διοίκησης, αντί συναγωνισμού στην εφήμερη επιτυχία του επικοινωνιακού τεχνάσματος. Ικανότητα στην κατασκευή του προϊόντος, γνώση της αγοράς, επιτυχία στις πωλήσεις, πετυχημένες επενδύσεις, λογική στις δαπάνες, σωστή διοίκηση κ.τ.λ. Οι ψηφοφόροι κουράστηκαν από τους κλασικούς τύπους πολιτικών ηγετών γιατί γνωρίζουν ότι η σύγχρονη ζωή κινείται ανεξάρτητα από τις ιδεολογίες και τις υποσχέσεις «επικοινωνιακού τύπου». Κουράστηκαν να ακούνε για ιδέες συγκρουόμενες, επίκαιρες ή όχι, αντιπαθείς ή όχι, που στο παρελθόν απέτυχαν και προκάλεσαν ανεπανόρθωτες ζημιές κατά συρροή. Ο σύγχρονος κυβερνήτης πρέπει να μοιάζει περισσότερο με τον εργατικό και έντιμο διαχειριστή μιας επιχείρησης παρά με την κακή έκδοση ηθοποιού του παρελθόντος.

Καιρός είναι να ασχοληθούν στα σοβαρά και με κάτι δύσκολο. Μεγάλος ο κορεσμός από τα εύκολα και τα συνηθισμένα. Ας εγκαταλείψουν τα μαθήματα επικοινωνίας, τις επιδόσεις σε αυτό το σπορ και ας εξασκηθούν στο μάθημα της χρηστής διαχείρισης εμπλουτισμένο με μερικά απλά μαθήματα οικονομικής των επιχειρήσεων. Επρεπε να το έχουν κάνει από καιρό, θα είναι το μόνο μάθημα που θα χρειάζεται επιτυχείς εξετάσεις στο κοντινό μέλλον. Αν θέλουν να διατηρήσουν τα πτυχία τους.

Blogger Γεώργιος Ιω. Πατσόπουλος