Αδύναμη κουλτούρα πληρωμών
Η «αδύναμη κουλτούρα πληρωμών» είναι μια δηλητηριώδης φράση που αναφέρεται στην ελληνική οικονομία και είναι διάσπαρτη στην Πρώτη Μεταπρογραμματική Εκθεση του IMF για την ελληνική οικονομία. Το ΔΝΤ δεν μας έχει συνηθίσει να επικαλείται συμπεριφορικές έννοιες στις αξιολογήσεις του.
Η χρησιμοποίησή τους απαιτεί μια εναλλακτική προσέγγιση στην οικονομική ανάλυση την οποία συνήθως, ακόμα κι αν τη διαθέτουν, δεν την
Οι συμπεριφορές αυτές μπορεί να αποτελέσουν ευρύτερη τροχοπέδη της ανάπτυξης, εάν αρνητικά χαρακτηριστικά, όπως αυτό της αδύναμης κουλτούρας πληρωμών, γίνουν διεθνώς αποδεκτά ως μόνιμα χαρακτηριστικά της οικονομίας. Οι ξένοι επενδυτές γίνονται πολύ περισσότερο σκεπτικοί.
Γενικότερα, πάντως, είναι γνωστό ότι η ελληνική κοινωνία χαρακτηρίζεται από την έλλειψη εμπιστοσύνης, την έμφαση στην ενδοομαδική συλλογικότητα και ιδιαίτερα τον σημαντικό ρόλο της οικογένειας, την αποφυγή της αβεβαιότητας, την άρνηση της απώλειας, τον έντονο ρόλο της θρησκείας, τον προσανατολισμό προς την απόδοση και τη μη αποδοχή των ανισοτήτων.
Μια αρνητική πλευρά αυτών των χαρακτηριστικών (γιατί υπάρχουν και θετικές) είναι η καθήλωση σε ό,τι είναι οικείο, η έλλειψη διάθεσης ανταγωνισμού και ελέγχου, η επικράτηση της παραλυσίας από την αβεβαιότητα, άρα και του άγχους για την ανάληψη επικίνδυνων (κατά τη γνώμη τους) επενδυτικών θέσεων και, τέλος, η έλλειψη εμπιστοσύνης.
Ετσι μια οικονομία όπως η ελληνική, η οποία συνήθως τις αποταμιεύσεις τις διατηρεί σε ρευστό ή σε ακίνητα, δύσκολα μπορεί να αναπτύξει κουλτούρα διακινδύνευσης και συμμετοχής στην επιχειρηματικότητα μέσω της πραγματοποίησης επενδύσεων σε μετοχές. Ετσι όμως δεν αναπτύσσεται ούτε το χρηματιστήριο. Ως αποτέλεσμα στηριζόμαστε μόνο στις τράπεζες και έτσι συνεχίζεται το γαϊτανάκι της ιδιομορφίας συμπεριφοράς και θεσμών. Οταν μάλιστα οι τράπεζες υποφέρουν, τίποτα δεν μπορεί να πάει καλά.
Εάν δεν έχουμε κοινωνικές, φιλικές συμπεριφορές προς την ανάπτυξη, δύσκολα θα τη δούμε. Αντιθέτως μπορεί να δίνεται πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη του λαϊκισμού ως ιδεολογίας, που αγνοεί ταξικές και παραγωγικές οργανώσεις και επενδυτικές προτεραιότητες. Εδώ επίσης γίνεται αισθητή η ευθύνη των πολιτικών ηγεσιών, ως κοινωνική πρωτοπορία, γιατί έχει μεγάλη σημασία για το πώς γαλουχούμε τους πολίτες απέναντι στην ανάπτυξη και τη μεγέθυνση! Μήπως στην περίοδο της κρίσης καλλιεργήσαμε και την κουλτούρα της μη πληρωμής; Ενδεχομένως, ναι σε κάποιον βαθμό. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι το υψηλό αφορολόγητο και η μεγάλη σκιώδης οικονομία σχετίζονται με το θέμα αυτό και αυτές υπήρχαν πάντοτε. Εξάλλου, η κρίση δημιουργεί πραγματικά κόκκινα δάνεια!
Εάν πάντως υπήρχαν πολιτικές απόψεις που για μεγάλο χρονικό διάστημα καλλιεργούσαν την άποψη ότι οι πολίτες προστατεύονται από κάποιον μεγάλο αδελφό ή θα έρθει μια μεγάλη «σεισάχθεια» για τις υποχρεώσεις προς τις τράπεζες ή την Εφορία, τότε είναι φυσικό ότι θα πρέπει να περιμένουμε από τους πολίτες να αναμένουν στο μέλλον να προστατευτούν ξανά και ξανά. Η καλλιέργεια των αντιλήψεων αυτών, από την άλλη μεριά, χαρίζει εύκολες πολιτικές νίκες δημιουργώντας κύματα απαιτήσεων για διαγραφή πάσης φύσεως υποχρεώσεων. Σιγά-σιγά, όμως, η αντίληψη παγιώνεται και η οικονομία αδυνατεί να ενεργοποιηθεί και να εκκαθαριστεί.
Συνήθως οι πολιτισμικές συμπεριφορές για μια κοινωνία δεν είναι γραμμένες σε πέτρα. Εγκαθιδρύονται και διατηρούνται όμως σε όρους δεκαετιών και ενδεχομένως εκατονταετιών, αλλά δεν μένουν ακινητοποιημένες.
Μεταβάλλονται είτε πολύ αργά ή απλώς αργά. Μεταβάλλονται δε περισσότερο σε περιόδους κρίσεων. Ετσι πολύ εύκολα μπορεί να δημιουργηθεί το παράδοξο: πολιτικά κόμματα που έχουν συμβάλει στο να δημιουργηθούν, παρά τη «μετάνοιά τους», να επωμίζονται και τις συνέπειες των πολιτικών αυτών που τις καλλιέργησαν. Το χειρότερο όμως είναι ότι τις τελικές πραγματικές συνέπειες τις επωμίζεται η ελληνική οικονομία. Και αυτό είναι εξαιρετικά ανησυχητικό.
*Ο Παναγιώτης Πετράκης είναι καθηγητής στο ΕΚΠΑ
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Οικονομία
- Δύο σενάρια παράτασης του Brexit ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
- Ολυμπιακός... για λύπηση
- Εμφατικό ξεκίνημα από Ολλανδία
- Ο χάρτης της αγοράς επαγγελματικών ακινήτων στη Θεσσαλονικη
- Μέρκελ: Είμαστε έτοιμοι για άτακτο Brexit
- ΕΕ: Έχετε προθεσμία μέχρι τις 22 Μαΐου για το Brexit
- Οι δύο ημερομηνίες που θα κρίνουν την τύχη του Brexit
- ΠΑΕ Ξάνθη: Από την ΒΙΑΜΑΡ στην INSPORTS IKΕ των Πανόπουλου-Συγγελίδη
- Έως την Τρίτη οι αιτήσεις Α21 για το Επίδομα Παιδιού 201
- Adidas: Η ομάδα TWENTY: ONE ξεπέρασε κάθε προσδοκία στο φετινό Ημιμαραθώνιο της Αθήνας
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις New Money
- Τελευταία Νέα New Money
- Αδύναμη κουλτούρα πληρωμών
- Ένα (ακόμη) επίπεδο γραφειοκρατίας
- Κίνα: Αυτοκίνητο έπεσε πάνω στο πλήθος - Έξι νεκροί
- Οι δύο ημερομηνίες που θα κρίνουν την τύχη του Brexit
- Εξερράγη χειροβομβίδα στο ρωσικό προξενείο στο Χαλάνδρι
- Wall Street: Κέρδη στις «πλάτες» της Apple
- Βρήκε αντίσταση το πετρέλαιο στα 60 δολάρια
- Facebook: Εκατομμύρια κωδικοί χρηστών εκτεθειμένοι σε υπαλλήλους της εταιρείας
- Συνεχίζει ανοδικά ο χρυσός στα $1.307
- Τσίπρας: Παράταση στο Brexit έως 22 Μαΐου χωρίς όρους
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Οικονομία
- Νεφώσεις για σήμερα στη χώρα με τον υδράργυρο στους 18 βαθμούς
- Πολύνεκρη παράσυρση πεζών από αυτοκίνητο στην Κίνα - 6 νεκροί
- Μικροπροβλήματα στις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες λόγω ισχυρών ανέμων
- Χειροβομβίδα βρέθηκε στο ρωσικό προξενείο στο Χαλάνδρι
- Μέτρα Τροχαίας από σήμερα για το τριήμερο της 25ης Μαρτίου
- Πέταξαν χειροβομβίδα στο ρωσικό προξενείο στο Χαλάνδρι
- Χειροβομβίδα στο ρωσικό προξενείο στο Χαλάνδρι
- Βροχή υπογραφών των Βρετανών: Να μείνουμε στην ΕΕ!
- Υπομονή ή έκπληξη;