Ζωή – πατίνι στην Αθήνα

Οσο παράξενο κι αν ακούγεται, ηλεκτρικά πατίνια υπήρχαν και πριν από έναν αιώνα. Η μόδα τους πέρασε, για να επανέλθει ξανά και να ανοίξει η συζήτηση για την αντιμετώπιση της άναρχης παρουσίας τους στις μεγαλουπόλεις. Τι σχέση είχαν με τις συμμορίες στην Αμερική και τι εξετάζει σήμερα ο Δήμος Αθηναίων μετά και τον Δήμο Θεσσαλονίκης για τους κανόνες λειτουργίας τους;

Μόνο στην Αθήνα υπολογίζεται ότι είναι διάσπαρτα

περί τα 4.000 πατίνια. Τα περισσότερα φυσικά βρίσκονται σταθμευμένα ή «πεταμένα» στους δρόμους και τα πεζοδρόμια του κέντρου. Και δεν είναι μόνο η Αθήνα. Το 2020 σε έναν καθαρισμό του Θερμαϊκού στη Θεσσαλονίκη οι υπηρεσίες του Δήμου είχαν ανασύρει για πρώτη φορά από τον βυθό 60 τέτοια πατίνια, ενώ σήμερα υπολογίζεται ότι στον ίδιο βυθό βρίσκονται δεκάδες άλλα. Υπεύθυνοι των εταιρειών τα εντοπίζουν μέσα σε κάδους σκουπιδιών ή και παρκαρισμένα μέσα σε πιλοτές πολυκατοικιών, ενώ η νέα μόδα θέλει τα πατίνια να τοποθετούνται και έξω από πολυκατοικίες με πολλά διαμερίσματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, ώστε να γίνει πιο δελεαστική η χρήση τους. Πολύ συχνό είναι και το φαινόμενο των κλοπών, παρότι έχουν ενσωματωμένα GPS για τον εντοπισμό τους.

Τα μέτρα που εξετάζονται από τον Δήμο Αθηναίων

Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, η κίνηση των πατινιών έτσι κι αλλιώς απαγορεύεται στους αστικούς δρόμους ταχείας κυκλοφορίας και γενικά σε όποιο δρόμο έχει όριο ταχύτητας άνω των 50 km/h. Υπάρχει ανάγκη όμως να μπει ένα πιο αυστηρό πλαίσιο στην εντελώς άναρχη σήμερα κυκλοφορία τους. Τα μέτρα που εξετάζονται σε συζητήσεις με τις εταιρείες διαχείρισής τους είναι η δημιουργία συγκεκριμένων θέσεων στάθμευσης, η απαγόρευσή τους σε συγκεκριμένα σημεία όπως οι εμπορικοί πεζόδρομοι του κέντρου και η Διονυσίου Αρεοπαγίτου, διαβάσεις και στάσεις λεωφορείων, η μη χρήση τους σε αρχαιολογικούς χώρους και άλλες δημόσιες εγκαταστάσεις και άλλοι τέτοιου είδους περιορισμοί, αλλά και πρόστιμα. Ενα από τα σημαντικότερα μέτρα θα είναι και η επιβολή ορίου ταχύτητας που θα γίνεται αυτόματα.

Τα ηλεκτρικά πατίνια πριν από έναν αιώνα

Μπορεί σήμερα να εξυπηρετούν τις μετακινήσεις και την καλύτερη γνωριμία με την πόλη, κυρίως για τους τουρίστες, αλλά δεν είναι μια καινούργια μόδα. Υπήρχαν και πριν από έναν αιώνα, αλλά η ιστορία τους τότε είχε λήξει άδοξα. Η αρχική τους κατασκευή δεν είχε τίποτα ηλεκτρικό. Ηταν μια ξύλινη κατασκευή που χρησίμευε περισσότερο ως παιδικό παιχνίδι και όχι ως μεταφορικό μέσο. Εγινε μόδα στις αρχές του 20ού αιώνα όταν πέρασε τα παιδικά σύνορα και έγινε διασκεδαστικό και για τους ενηλίκους. Το παιδικό παιχνίδι έγινε «χρήσιμο εργαλείο», αφού επανασχεδιάστηκε, τοποθετήθηκε σε αυτό ηλεκτρικό μοτέρ, χειροκίνητο φρένο, στέκα και πιο μεγάλες και ανθεκτικές στους χωμάτινους δρόμους της εποχής ρόδες. Στη δεκαετία του 1920 προστέθηκαν φως, κάθισμα, προστατευτικά για τα πόδια, καλύμματα στις ρόδες κ.ά., με αποτέλεσμα μέσα στα χρόνια να μετεξελιχθεί σε ένα ηλεκτροκίνητο και αργότερα βενζινοκίνητο σκούτερ!

Η πιο γνωστή φωτογραφία που μαρτυράει την ύπαρξη των αυτόματων πατινιών πριν από 100 χρόνια είναι αυτή της αγγλίδας κοινωνιολόγου και ακτιβίστριας Florence Norman, που το έλαβε ως δώρο γενεθλίων από τον σύζυγό της Sir Henry Norman. Εκείνη ως σκληροπυρηνική φεμινίστρια το χρησιμοποιούσε για να πηγαίνει καθημερινά στο γραφείο της, στο κέντρο του Λονδίνου, τραβώντας τα βλέμματα των περαστικών. Αυτό ήταν η αφορμή να ακολουθήσουν και άλλες γυναίκες το παράδειγμά της και να γίνει ένα φεμινιστικό σύμβολο και «εργαλείο ανεξαρτησίας» για εκείνα τα χρόνια, που μια γυναίκα θα έμπαινε σε άμαξα ή στο αυτοκίνητο του συζύγου…

Ταχυδρόμοι και συμμορίτες στην Αμερική

Της διάδοσής του στην Αγγλία είχε προηγηθεί εκείνη στην Αμερική, όταν από το 1915 έως το 1921 χρησιμοποιούνταν τα Autoped από την εταιρεία Krupp (για αυτό και στις αρχές ονομαζόταν και Krupproller) στην υπηρεσία των ταχυδρομείων για γρηγορότερη παράδοση της αλληλογραφίας εντός των πόλεων. Το ίδιο πατίνι στην αναδιπλούμενή του εκδοχή, σαφώς πιο εύχρηστη, χρησιμοποιήθηκε από τους συμμορίτες της Νέας Υόρκης για να προλαβαίνουν να ξεφεύγουν από την αστυνομία που τους καταδίωκε, αφού μπορούσαν να κινηθούν γρήγορα μέσα σε σοκάκια όπου τα αυτοκίνητα της αστυνομίας αδυνατούσαν να περάσουν. Ηταν θέμα χρόνου να χρησιμοποιηθούν και από την αστυνομία, αλλά και την τροχαία της Νέας Υόρκης. Το Krupproller κατασκευαζόταν και στη Γερμανία από το 1919 έως το 1922.

Η εξάπλωσή τους στη δεκαετία του ’30

Οπως γίνεται με τα περισσότερα πράγματα που πηγαίνουν εμπορικά καλά, έτσι και με το αυτόματο πατίνι. Μετά την εταιρεία Krupp ακολούθησαν και άλλοι κατασκευαστές. Η ABC Motorcycles κατασκεύαζε το Skootamota, το οποίο είχε μέγιστη ταχύτητα 24 km/h, και η εταιρεία Gloster Aircraft έριξε στην αγορά το Reynolds Runabout το 1919. Ακολούθησε το Unibus το 1920. Το Unibus προωθήθηκε ως «αυτοκίνητο με δύο τροχούς» και γνώρισε επίσης μεγάλη επιτυχία σε πωλήσεις. Λίγα χρόνια αργότερα, τη δεκαετία του ’30, τα αυτόματα πατίνια χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον σε αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις ως μέσο εσωτερικής μεταφοράς, αφού οι αποστάσεις ήταν μεγάλες.

Πολλά από αυτά τα μοντέλα κατασκευάζονταν κατά χιλιάδες εκείνη την εποχή. Δεν ήταν όμως όλα τόσο βολικά στην οδήγηση ή τόσο ευσταθή. Αλλα πάλι είχαν μεγάλο κόστος και δεν μακροημέρευσαν. Με τον καιρό τα μοντέλα βελτιώθηκαν και κατέληξαν να είναι σχεδόν μηχανάκια με τη μορφή που τα ξέρουμε σήμερα, οπότε η λογική του πατινιού ξαναπήγε πίσω στα παιδιά. Τα αυτόματα πατίνια με το πέρασμα των χρόνων αντικαταστάθηκαν από τα μηχανάκια ή και τα ποδήλατα καθώς άρχισαν να γίνονται ατυχήματα μέσα στις πόλεις και πολλοί άνθρωποι να τραυματίζονται ή και να σκοτώνονται, αφού και ο αριθμός των αυτοκινήτων πια ήταν μεγάλος. Ετσι παρήκμασαν ως μέσο και αντικαταστάθηκαν από τα μηχανάκια, που ήταν πιο ασφαλή.