Υβρις

Εάν χαρακτηρίζαμε με μία λέξη την τελετή ορκωμοσίας στο Καπιτώλιο, η λέξη θα ήταν ύβρις. Οχι υπέρβαση, λόγω ενθουσιασμού, του μέτρου που οφείλει να χαρακτηρίζει τα ανθρώπινα. Αλλά συνειδητή, εκκωφαντική περιφρόνησή του. Ψευδαίσθηση παντοδυναμίας. Εκείνος που στεκόταν στο κέντρο είχε την πεποίθηση πως κυβερνά με σιδηρά πυγμή τον κόσμο όλο. Κι όσοι τον περιστοίχιζαν και τον χειροκροτούσαν ότι αποτελούν μια κάστα εκλεκτών που ίπταται πάνω από τους κοινούς θνητούς.

Από πότε είχαμε να αντικρύσουμε κάτι

παρόμοιο; Οι εκλεγμένοι ηγέτες μα και οι δυνάστες στο όνομα κάποιας απελευθερωτικής ιδεολογίας πάντα προσπαθούσαν να δείχνουν ταπεινοί, καθημερινοί. Και στους θριάμβους τους διατηρούσαν μιαν επίφαση σεμνότητας. Ως και ο Χίτλερ παρίστανε τον σοσιαλιστή, μιλούσε στο όνομα των απλών Γερμανών, αντανακλούσε τάχα το δικό τους μεγαλείο. Ο Φιντέλ Κάστρο εμφανιζόταν με στολή αντάρτη, ο Μάο με απέριττο χιτώνιο, πρόεδροι και πρωθυπουργοί των δημοκρατικών χωρών φωτογραφίζονταν στο μικροαστικό σαλόνι ή στην κουζίνα του σπιτιού τους, από όπου είχε αφαιρεθεί κάθε αντικείμενο που θα μπορούσε να προκαλέσει, να εκληφθεί ως τρόπαιο της εξουσίας, σύμβολο χλιδής. Κανείς δεν πόζαρε ξετσίπωτα, μέσα στο ιδιωτικό, μαλαματένιο του παλάτι. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει την πρωτιά.

Ακόμα και οι «ελέω Θεού» ηγεμόνες έθεταν εαυτούς υπό τη σκέπη του υπέρτατου όντος. Στέφονταν από τον Πάπα, από τον Πατριάρχη. Ο Ναπολέων – θα μου πείτε – έβαλε μόνος την κορώνα στο κεφάλι του. «Εγώ με την αξία μου» εννοούσε «κι όχι με ξένες πλάτες…». Παρέμεινε μέχρι τέλους ο «μικρός δεκανέας», που στο πεδίο της μάχης γινόταν ένα με τους στρατιώτες του.

Στη ρωμαϊκή εποχή πρέπει να ανατρέξουμε για να βρούμε την οίηση που εκπέμπει από προχθές ο Λευκός Οίκος. Τότε που ο αυτοκράτορας παράγγελνε να στηθούν αγάλματά του, βωμοί με το όνομά του για να τελεί ο λαός θυσίες. Θα διανοούνταν ο Τραμπ να ανακηρύξει ως άλλος Καλιγούλας το άλογό του Υπατο; Εχει προς το παρόν διορίσει σε θέσεις-κλειδιά ένα μάτσο άλογους ανθρώπους, που αποδεικνύονται συνάμα και οσφυοκάμπτες. Κόπτονταν μέχρι πρόσφατα για την πολιτική ορθότητα, υποκλίνονταν στις διαφορετικότητες. Εν μια νυκτί έκαναν κωλοτούμπα και μεταμορφώθηκαν σε φανατικούς των «παραδοσιακών αξιών», δηλαδή του ωμού σεξισμού. Τι ανάγκη είχαν να γλείφουν εκεί που έφτυναν; Να μην κρατάνε ούτε τα προσχήματα; Μακάρι να έχει ο Τραμπ ράμματα για τη γούνα τους, να τους εκβίασε κάπως να συμπορευτούν μαζί του. Ειδάλλως πρόκειται για κοινούς σαλιάρηδες, για κόλακες της εξουσίας.

Σε πόσο χρόνο ακολουθεί την Υβρι και την Ατη η Νέμεσις; Δεν αργεί. Το έγκλημα εγκυμονεί την τιμωρία του, η έπαρση την ανώμαλη προσγείωση.

Οταν για να βρεθείς στην κορυφή δεν ορρωδείς προ ουδενός, ψεύδεσαι ασύστολα, τάζεις στους πάντες τα πάντα, τότε υποθηκεύεις τον εαυτό σου. Μόλις αντιληφθούν οι ψηφοφόροι σου ότι ο χρυσός αιώνας που εξήγγειλες αφορά αποκλειστικά την πάρτη σου και την αυλή σου, θα το γυρίσουν από το «ωσανά!» στο «σταύρωσον αυτόν!» Κι όποιες δικαιολογίες κι αν ψελλίζεις τότε, θα ηχούν πιο κάλπικες κι από τις υποσχέσεις σου.

Προσφέρει η κούφια δόξα του Τραμπ μια ευκαιρία στην προοδευτική Αμερική να ξαναβρεί τον εαυτό της. Να επιστρέψει στο αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης, των ίσων ευκαιριών, της ανοιχτής κοινωνίας. Να αντιληφθεί ότι το «γουόκ» και η συμπερίληψη δεν μπορεί να εξαλλάσσεται σε αδιαφορία, έως και εχθροπάθεια, απέναντι στους ετεροφυλόφιλους εργαζόμενους με τις συμβατικές δήθεν ιδέες και τα πεζά όνειρα που αποτελούν τη ραχοκοκκαλιά του έθνους. Κάθε έθνους.

Είμαι σε βάθος χρόνου αισιόδοξος. Φοβάμαι μόνο μην τυχόν συμβεί κατά τη δεύτερη θητεία Τραμπ κάποιο ανεπανόρθωτο κακό. Μη βγει η κλιματική αλλαγή εκτός κάθε ελέγχου. Μη μας χτυπήσει καμιά νέα πανδημία που θα έχει απέναντί της συνωμοσιολόγους αντιεμβολιαστές. Τότε την κάτσαμε τη βάρκα, τον πλανήτη μας. Ας σφίξουμε τα δόντια, ας ελπίσουμε να μας λυπηθεί η μόνη αληθινά πανίσχυρη βασίλισσα: η τύχη.