Βλαντίμιρ Μεντίνσκι: Ο άνθρωπος πίσω από το αφήγημα της Ρωσίας που δικαιολογεί τον πόλεμο

Στο προσκήνιο των ρωσοουκρανικών ειρηνευτικών συνομιλιών, ένας άνθρωπος ξεχωρίζει για τον ιδεολογικό και πολιτικό του ρόλο: ο επικεφαλής διαπραγματευτής της Μόσχας Βλαντίμιρ Μεντίνσκι. Με όπλο του την Ιστορία – όχι ως ουδέτερη αφήγηση, αλλά ως εργαλείο επιρροής – επιχειρεί να διαμορφώσει τους όρους της ειρήνης σύμφωνα με το ρωσικό αφήγημα.

Πίσω από τοποθετήσεις περί «αδελφών λαών» και ιστορικών δεσμών, κρύβεται μια βαθιά σύγκρουση ταυτότητας, κυριαρχίας και γεωπολιτικών επιδιώξεων που δεν επιλύεται εύκολα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Ο Βλαντίμιρ Μεντίνσκι

αποτελεί κεντρικό πρόσωπο της ρωσικής πολιτικής και ιδεολογικής προσέγγισης στον πόλεμο, «αρχιτέκτονας του ιστορικού αναθεωρητισμού που οδήγησε τη Ρωσία να εισβάλει στην Ουκρανία», όπως ανέφερε ο Μάθιου Λούξμουρ στη «Wall Street Journal».

Πρώην υπουργός Πολιτισμού και στενός συνεργάτης του Πούτιν, ο Μεντίνσκι έχει διαμορφώσει το δημόσιο ιστορικό αφήγημα της Ρωσίας μέσω βιβλίων, εκπαιδευτικού υλικού και κινηματογραφικών παραγωγών, προωθώντας μια πατριωτική, αναθεωρητική προσέγγιση και προσπαθεί να πείσει την Ουκρανία ότι θα ήταν προς το συμφέρον της να αναιρέσει σχετικά με την ενσωμάτωσή της στη Δύση και να αποδεχτεί τους ρωσικούς όρους για ειρήνη.

«Με τη Ρωσία είναι αδύνατο να διεξάγεις έναν μακρύ πόλεμο», δήλωσε ο Μεντίνσκι σε συνέντευξή του στη «Wall Street Journal», επικαλούμενος τον 21ετή πόλεμο της Ρωσίας με τη Σουηδία τον 18ο αιώνα ως απόδειξη ότι η χώρα νικά σε μακροχρόνιες συγκρούσεις.

Ο Μεντίνσκι, ο οποίος μίλησε στην εφημερίδα μετά τον τελευταίο γύρο διαπραγματεύσεων στην Κωνσταντινούπολη, υποβάθμισε τη σημασία της πρόσφατης ουκρανικής επίθεσης με drones, η οποία κατέστρεψε τουλάχιστον 12 ρωσικά βομβαρδιστικά, λέγοντας ότι το περιστατικό δεν επηρέασε αρνητικά τις συνομιλίες.

Οι συνομιλίες δεν κατέληξαν σε κάποια πρόοδο, αν και τα δύο μέρη συμφώνησαν σε μια σειρά ανταλλαγής αιχμαλώτων.

Ο Μεντίνσκι προειδοποίησε ότι η έλλειψη συμβιβασμού από πλευράς Κιέβου θα οδηγήσει μόνο σε περαιτέρω απώλεια εδαφών. «Θέλουμε ειρήνη», είπε. «Αλλά αν η Ουκρανία συνεχίσει να καθοδηγείται από τα εθνικά συμφέροντα άλλων, τότε θα εξαναγκαστούμε απλώς να απαντήσουμε».

Η Ουκρανία πάντως εδώ και καιρό υποστηρίζει ότι είναι ακριβώς αυτού του είδους η ρητορική – που επαναλαμβάνεται τακτικά και από τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν – η οποία εμποδίζει κάθε ουσιαστική πρόοδο στις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Κιέβου και Μόσχας.

«Οι Ρώσοι δεν θέλουν ειρήνη», δήλωσε ο πρώην υπουργός Αμυνας της Ουκρανίας, Αντρίι Ζαχορόντνιουκ, που είναι σήμερα σύμβουλος της ουκρανικής κυβέρνησης. «Και δεν χρειαζόμαστε τον Μεντίνσκι για να μας το αποδείξει».

Ουκρανοί αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι ο Μεντίνσκι, κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη, στρέφεται συχνά σε αμφιλεγόμενες ερμηνείες συγκρούσεων προηγούμενων αιώνων για να στηρίξει τα επιχειρήματά του απέναντι στην ουκρανική αντιπροσωπεία.

Αλλωστε ο ίδιος ανέβηκε πολιτικά μέσω τέτοιων ιστορικών ερμηνειών, επισημαίνει το δημοσίευμα της «WSJ».

Τη δεκαετία του 2000, έγραψε μια δημοφιλή σειρά βιβλίων με τίτλο «Μύθοι για τη Ρωσία», στα οποία επιτίθεται σε στερεότυπα που αφορούν τους Ρώσους, εξετάζει την έννοια της «ρωσικής ψυχής» και αντικρούει τον ισχυρισμό ότι οι Ρώσοι είναι εκ φύσεως αυταρχικοί.

Ως υπουργός Πολιτισμού του Πούτιν από το 2012 έως το 2020, προώθησε μια πιο θετική εικόνα του ρωσικού παρελθόντος. Θεωρείται επίσης συγγραφέας-φάντασμα πολλών ιστορικών κειμένων του Πούτιν όπως ένα δοκίμιο του 2021 που αμφισβητεί την κρατική υπόσταση της Ουκρανίας και αποτέλεσε ιδεολογικό υπόβαθρο για την εισβολή.