Τι να (μην) αναμένουμε από τη σύνοδο ειρήνης για την Ουκρανία στην Τζέντα

Ενόσω η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία συνεχίζεται για 17ο μήνα, τα βλέμματα όλων στρέφονται αυτό το Σαββατοκύριακο πολύ νοτιότερα για τις όποιες προοπτικές ειρήνευσης: στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας.

Έως και τριάντα χώρες από τη Δύση, σύμμαχοι και εχθροί της, καθώς από τον -ουδέτερο απέναντι στην ευρύτερη γεωπολιτική κρίση- Παγκόσμιο Νότο έχουν προσκληθεί να συμμετάσχουν σε μια ειρηνευτική διάσκεψη για το ουκρανικό, που έχει εξ αρχής χαμηλά τον «πήχη».

Μέχρι και τις παραμονές της διεξαγωγής της, η ακριβής λίστα των συμμετεχόντων παρέμενε ασαφής.

Αυτός που σίγουρα θα… λάμψει δια της απουσίας του είναι ο «πρωταγωνιστής» της κρίσης: η Ρωσία, που δεν έχει καν προσκληθεί.

Στο «τραπέζι» βρίσκεται το προτεινόμενο ειρηνευτικό σχέδιο 10 σημείων του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Περιλαμβάνει την αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας, την απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων, την απελευθέρωση όλων αιχμαλώτων πολέμου, δίκη για τους υπεύθυνους της εισβολής και εγγυήσεις ασφαλείας για το Κίεβο.

Ζητούμενο είναι να λάβει ευρύτερη στήριξη, ως μοχλός πιέσεων στη Μόσχα και «μπούσουλας» για την επίλυση της κρίσης.

Στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται για νέα πρωτοβουλία.

Η σύνοδος στη Τζέντα αποτελεί συνέχεια ενός εγχειρήματος, που έχει ως αφετηρία την Κοπεγχάγη.

Εκεί όπου μόλις στα τέλη Ιουνίου διεξήχθησαν συζητήσεις για την Ουκρανία μεταξύ δυτικών συμμάχων και μη, υπό άκρα μυστικότητα και χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία.

Όπως και τότε, έτσι και τώρα η πρωτοβουλία της διοργάνωσης της συνόδου φέρεται να ανήκει στο Κίεβο.

Γίνεται με την υποστήριξη των ΗΠΑ και της Δύσης.

Η ειδοποιός διαφορά είναι στην χώρα-«οικοδέσποινα».

Η Σαουδική Αραβία δεν επιλέχθηκε τυχαία.

Τα δυτικά κράτη συμφώνησαν να διεξαχθούν εκεί οι συνομιλίες, «εν μέρει με την ελπίδα η Κίνα, που διατηρεί στενούς δεσμούς με τη Μόσχα, να πειστεί να συμμετάσχει», γράφει η Wall Street Journal, που αποκάλυψε πρώτη τα περί της συνόδου.

Ως κατά το δοκούν αντίβαρο στα πολλά μείον της Σαουδικής Αραβίας λειτουργεί εν προκειμένω η εν εξελίξει σύσφιξη των σχέσεών της με την Κίνα, διπλωματικών και εμπορικών.

Διαρροές ωστόσο ανέφεραν ότι το Πεκίνο -που έχει καταθέσει εδώ και καιρό το δικό του ειρηνευτικό σχέδιο για το ουκρανικό– δεν θα στείλει εκπρόσωπο στη Τζέντα, όπως είχε κάνει άλλωστε και στην Κοπεγχάγη.

Ουδόλως τυχαία εν τω μεταξύ στη σύνοδο έχουν προσκληθεί η Ινδία, η Βραζιλία και η Νότια Αφρική.

Ήτοι οι υπόλοιπες τρεις (μαζί με την Κίνα και τη Ρωσία) χώρες της ομάδας BRICS, που στα τέλη Αυγούστου προγραμματίζει σύνοδο με βασικό θέμα την αμφισβήτηση της κυριαρχίας του δολαρίου.

Επικαλούμενος αξιωματούχους «που συμμετείχαν στην οργάνωση της συνάντησης» στη Τζέντα, ο Guardian αναφέρει ως «πρωταρχικό στόχο την απομάκρυνση των ουδέτερων χωρών -όπως της Βραζιλίας και της Ινδίας- από την έως τώρα προσέγγισή τους στο θέμα της ρωσικής εισβολής».

Από τον προηγούμενο γύρο συνομιλιών στην Κοπεγχάγη ωστόσο «η ομάδα των αναπτυσσόμενων χωρών κατέστησε σαφές ότι ήταν μεν ανοιχτή στη συζήτηση κοινών αρχών, αλλά δεν θα προσυπογράψει το σχέδιο της Ουκρανίας», επισημαίνει η WSJ.

Ήδη η Νότια Αφρική ανακοίνωσε ότι θα στείλει στη Τζέντα μόνο ένα εκπρόσωπο και όχι πολυμελή αντιπροσωπεία.

Από το προεδρικό γραφείο της Βραζιλίας ανακοινώθηκε ότι η Μπραζίλια υπογράμμισε στους διοργανωτές την αναγκαιότητα συμμετοχής της Ρωσίας σε οποιεσδήποτε συνομιλίες για το ουκρανικό.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η Τουρκία, σύμφωνα με την Daily Sabah, ενόσω η Άγκυρα επιχειρεί περαιτέρω ενίσχυση του δικού της μεσολαβητικού ρόλου στην κρίση, με τις προσπάθειες αναβίωσης της συμφωνίας για τα ουκρανικά σιτηρά.

Για τον Σαουδάραβα πρίγκιπα διάδοχο και επί της ουσίας de facto ηγεμόνα, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, η σύνοδος για το ουκρανικό αποτελεί άλλο ένα δείγμα των προσπαθειών διεθνούς αναβάθμισης της αραβικής μοναρχίας του Κόλπου.

Η υπόσχεση άλλωστε του Αμερικανού προέδρου Μπάιτεν ότι θα καθιστούσε το Ριάντ διεθνή «παρία» για την υπόθεση Κασόγκι έχει προ πολλού αθετηθεί στο όνομα του γεωπολιτικού «ρεαλισμού».

Οι σχέσεις του σουνιτικού βασιλείου με την Τουρκία έχουν εξομαλυνθεί, παρά την περιφερειακή αντιπαλότητα μεταξύ τους.

Με τη μεσολάβηση της Κίνας επήλθε η ιστορική αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν, με ανοιχτό το ενδεχόμενο διευθέτησης του πολέμου στην Υεμένη.

Τώρα οι αναφορές πληθαίνουν για κινήσεις -υπό αμερικανική μεσολάβηση- προς εξομάλυνση των σχέσεων με τον έτερο μεγάλο «εχθρό» του Ριάντ: το Ισραήλ.

Ο δε διττός ρόλος του σκληροπυρηνικού αραβικού βασιλείου στην ουκρανική κρίση έχει αρχίσει να εξελίσσεται σε ατού, όπως συμβαίνει και με την Τουρκία.

Η Σαουδική Αραβία διατηρεί στενούς δεσμούς με τη Ρωσία και απέχει από τις δυτικές κυρώσεις σε βάρος της Μόσχας.

Βρίσκεται σε πλήρη συντονισμό μαζί της στον ΟΠΕΚ+, ελέγχοντας την παραγωγή πετρελαίου και τις διακυμάνσεις στην τιμή του «μαύρου χρυσού», εντείνοντας τους κλυδωνισμούς στην αμερικανική οικονομία.

Από τα κέρδη-ρεκόρ σε πετροδολάρια παρέχει εν τω μεταξύ περί τα 400 εκατομμύρια δολάρια σε ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία.

Το Ριάντ έχει μεσολαβήσει στην ανταλλαγή αιχμαλώτων μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, ανάμεσά τους και Δυτικών που απελευθερώθηκαν από τη Ρωσία.

Δίνει επίσης βήμα στον πρόεδρο Ζελένσκι. Τον περασμένο Μάιο για παράδειγμα ήταν προσκεκλημένος στη σύνοδο κορυφής του Αραβικού Συνδέσμου, ψέγοντας τα μέλη του για την ουδέτερη στάση τους στον πόλεμο που έφερε στη χώρα του η εισβολή της Ρωσίας.

«Το βασίλειο επιχειρεί να τοποθετηθεί ως μεσαία δύναμη με επιρροή πέρα από την περιοχή του, εξισορροπώντας παράλληλα τους δεσμούς με τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Κίνα», παρατηρούν οι Financial Times.

Κατά τον Χουσεΐν Ιμπίς, αναλυτή στο αμερικανικό Ινστιτούτο των Αραβικών Κρατών του Κόλπου, το ρευστό γεωπολιτικό τοπίο προσφέρεται για ανάλογα εγχειρήματα.

Οι αλλαγές αντικατοπτρίζουν «την άνοδο της παγκόσμιας πολυπολικότητας και των περιφερειακών δυνάμεων μεσαίου επιπέδου σε διεθνείς ρόλους», εξηγεί στο δίκτυο CNBC, μνημονεύοντας τη Σαουδική Αραβία και την  Τουρκία ως χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Φυσικά, δεν είναι οι μόνες.

Πέραν αυτού της Κίνας, έτερα ειρηνευτικά σχέδια -αμφιλεγόμενα και μη- έχουν κατατεθεί από μη δυτικά κράτη, όπως η Βραζιλία ή αφρικανικές χώρες.

Έτυχαν ωστόσο μέτριας ρωσικής υποστήριξης και απορρίφθηκαν από την Ουκρανία.

Η αφρικανική ειρηνευτική πρωτοβουλία για το ουκρανικό συζητήθηκε εκ νέου στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής Ρωσίας-Αφρικής, στην Αγία Πετρούπολη.

Συνάντηση κατά την οποία πολλοί προσκεκλημένοι ηγέτες ζήτησαν -υπό τον φόβο και επισιτιστικής κρίσης- τον άμεσο τερματισμό του πολέμου, ενώ ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν διαπίστωσε ότι το αφρικανικό σχέδιο «ευθυγραμμίζεται με τις διατάξεις του ειρηνευτικού σχεδίου που παρουσίασε η Κίνα».

«Ποτέ δεν αρνηθήκαμε τις διαπραγματεύσεις. Πάντα λέγαμε δημόσια ότι είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε τον διάλογο», υπογράμμισε, επαναλαμβάνοντας ότι η Ρωσία είχε καταλήξει σε συμφωνία με την Ουκρανία πέρυσι, αλλά την αποκήρυξε το Κίεβο.

Τώρα η ουκρανική πλευρά -κατά δήλωση του επικεφαλής του προεδρικού γραφείου στο Κίεβο, Άντριι Γιέρμακ- ευελπιστεί ότι συνομιλίες σαν αυτές στην Κοπεγχάγη και στην Τζέντα μπορεί να οδηγήσουν τελικά σε ειρηνευτική σύνοδο κορυφής μέχρι το τέλος του έτους.

«Η Ρωσία θα παρακολουθεί αυτή τη συνάντηση» στη Τζέντα, τόνισε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ.

«Είναι αξιέπαινη οποιαδήποτε προσπάθεια διευκόλυνσης, με κάποιο τρόπο, μιας ειρηνικής λύσης», υπογράμμισε.

Όμως αυτή τη στιγμή, ξεκαθάρισε, δεν υπάρχουν προϋποθέσεις για ειρηνική επίλυση της κατάστασης στην Ουκρανία.