Σαντορίνη: Εδαφική παραμόρφωση και ηφαιστειακή δραστηριότητα κατέγραψαν οι δορυφόροι σύμφωνα με το ΑΠΘ

Λίγες εβδομάδες μετά την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα που επηρέασε τη Σαντορίνη για σχεδόν έναν μήνα, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) εξετάζει τα αίτια που ανάγκασαν πολλούς κατοίκους να εγκαταλείψουν το νησί και τα σχολεία της περιοχής να κλείσουν.

Τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας του ΑΠΘ, με τη χρήση δορυφορικών δεδομένων ραντάρ COSMO-SkyMed, σε συνεργασία με την Ιταλική Διαστημική Υπηρεσία (ASI), αποκαλύπτουν ενδείξεις ηφαιστειακής δραστηριότητας στο βόρειο τμήμα της καλδέρας της Σαντορίνης τον Ιούλιο του 2024.

Επιπλέον, παρατηρήθηκε εδαφική παραμόρφωση που συνεχίστηκε μέχρι τα τέλη του 2024.

Αξιοσημείωτο είναι ότι από τον Φεβρουάριο του 2025, καταγράφηκε νέα εδαφική παραμόρφωση που σχετίζεται με την τεκτονικο-ηφαιστειακή δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή της Ανύδρου.

Στο πλαίσιο της ενίσχυσης της παρακολούθησης της Σαντορίνης, που είναι ένα από τα πιο ενεργά ηφαίστεια της Ευρώπης, το Εργαστήριο Παρατήρησης της Γης και Γεωχωρικών Εφαρμογών (EO.Lab) του ΑΠΘ και η Ιταλική Διαστημική Υπηρεσία (ASI) έχουν συνάψει συμφωνία συνεργασίας.

Όπως επισημαίνεται σε ανακοίνωση του ΑΠΘ, η συνεργασία αυτή αφορά την αξιοποίηση δορυφορικών δεδομένων υψηλής ανάλυσης από τα ραντάρ COSMO-SkyMed για την παρακολούθηση της εδαφικής παραμόρφωσης που συνδέεται με την ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Η συμφωνία προβλέπει τη συστηματική παρακολούθηση του ηφαιστείου της Σαντορίνης για τουλάχιστον δύο χρόνια, μέσω τακτικής λήψης και ανάλυσης των δεδομένων COSMO-SkyMed. Η παρακολούθηση αυτή θα ενισχύσει τις υπάρχουσες προσπάθειες του ΑΠΘ και του Ινστιτούτου Μελέτης και Παρακολούθησης του Ηφαιστείου Σαντορίνης (ΙΜΠΗΣ), το οποίο ήδη χρησιμοποιεί δεδομένα από την αποστολή Copernicus Sentinel-1 για την παρακολούθηση του ηφαιστείου.

Η συνδυασμένη χρήση δεδομένων ραντάρ από διαφορετικές αποστολές αναβαθμίζει την παρακολούθηση του ηφαιστείου σε χρονική και χωρική κλίμακα.

Η αποστολή COSMO-SkyMed παρέχει μεγαλύτερη συχνότητα λήψης, επιτρέποντας πυκνότερη χρονική κάλυψη και βελτιώνοντας την ικανότητα εντοπισμού και ανάλυσης πρώιμων ενδείξεων παραμόρφωσης.

Η ASI συντονίζει τη λήψη νέων δορυφορικών εικόνων και παρέχει πρόσβαση σε αρχειοθετημένα δεδομένα, ενώ το ΑΠΘ ηγείται της επεξεργασίας και ανάλυσης των δεδομένων με τη μέθοδο της Συμβολομετρίας Ραντάρ (InSAR).

Η συνεργασία αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς ενισχύει την παρακολούθηση των «γεωκινδύνων» και συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των γεωλογικών φαινομένων που επηρεάζουν περιοχές με πυκνή κατοίκηση, όπως η Σαντορίνη.

Επιπλέον, η συνδυασμένη χρήση δορυφορικών δεδομένων με τα επίγεια δίκτυα παρακολούθησης του ΙΜΠΗΣ, όπως το σεισμολογικό και το GNSS δίκτυο, συμβάλλει στη δημιουργία ενός πολυπαραμετρικού συστήματος που ενισχύει την ασφάλεια των κατοίκων και την επιστημονική κατανόηση της λειτουργίας του ηφαιστείου.

Οι επιστημονικές ανακοινώσεις και δημοσιεύσεις των αποτελεσμάτων θα συμβάλλουν στην ενημέρωση των αρμόδιων φορέων και της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, διασφαλίζοντας την ασφαλή διαχείριση των γεωλογικών κινδύνων στην περιοχή.