Πούλιτζερ για τη φαιντανύλη

Εχει πάντα ενδιαφέρον να ανακαλύπτεις τις ιστορίες πίσω από τα βραβεία, τα οποία ως θεσμός μοιάζουν πολύ μακρινά σε σχέση με τη δική μας κουλτούρα (παρά τις θορυβώδεις προσπάθειες να βαφτίσουμε ερευνητικούς τους πηχυαίους τίτλους και τα πάσης φύσεως ντοκουμέντα). Και το ενδιαφέρον πλέον στις ΗΠΑ αφορά τις «ρωγμές» της ενδοχώρας και όχι τον θόρυβο της MAGA φυλής. Το Πούλιτζερ του Τοπικού Ρεπορτάζ ακριβώς αυτό προσφέρει: την ανάδειξη των αθέατων όψεων από την Αμερική των μικρών πόλεων και της άγνωστης επαρχίας.

Στις 22 Μαΐου 2024 οι αναγνώστες της «Baltimore Banner» διάβαζαν το πρώτο από μια σειρά άρθρα των Alissa Zhu, Nick Thieme και Jessica Gallagher, με τίτλο «Περίπου 6.000 νεκροί σε 6 χρόνια: πώς η Βαλτιμόρη έγινε η πρωτεύουσα της υπερβολικής δόσης στις ΗΠΑ». Ο τίτλος ήταν περιγραφικός επειδή η δύναμή του βρισκόταν στα στοιχεία της έρευνας. Τι έδειχναν, λοιπόν; Οτι κατάχρηση ναρκωτικών γινόταν στο ένα τρίτο των συνοικιών της πόλης. Οτι πτώματα βρίσκονταν σε χώρους αστικού κενού, πανδοχεία, πάρκα, ακόμη και στο γήπεδο ποδοσφαίρου. Οτι μόνο σε έναν μήνα είχαν υποκύψει 114 άνθρωποι. «Τα τελευταία έξι χρόνια χάθηκαν περίπου 6.000 ανθρώπινες ζωές. Ο δείκτης θνησιμότητας από το 2018 έως το 2022 ήταν περίπου διπλάσιος από οποιαδήποτε άλλη μεγαλούπολη και… υψηλότερος από τη Νέα Υόρκη στην περίοδο της “επιδημίας” του κρακ» έγραφαν οι τρεις ανταποκριτές, οι οποίοι πραγματοποίησαν την έρευνά τους στο πλαίσιο υποτροφίας των «New York Times».

Ο εφιάλτης άκουγε στο όνομα «φαιντανύλη», το συνθετικό οπιοειδές που είχε σαρώσει τις πιάτσες της Βαλτιμόρης ήδη το 2014 οδηγώντας, ωστόσο, εκείνη την περίοδο σε μεγάλη κινητοποίηση των τοπικών Αρχών, με καμπάνιες που κατέληξαν να προβάλουν την πόλη ως υπόδειγμα στην αντιμετώπιση παρόμοιων κρίσεων. Στη συνέχεια, ωστόσο, οι προτεραιότητες άλλαξαν. Ο Νο1 κίνδυνος ήταν πλέον η οπλοχρησία και, φυσικά, η πανδημία του κορωνοϊού.

Για να συγκεντρώσουν επαρκείς αποδείξεις σχετικά με το πώς οι Αρχές αντέδρασαν απέναντι στη συνεχιζόμενη απειλή, οι δημοσιογράφοι των «New York Times» και της «Banner» ανέτρεξαν σε χιλιάδες έγγραφα κυβερνητικών υπηρεσιών, ενώ πήραν συνεντεύξεις από 100 στελέχη των δομών Δημόσιας Υγείας, θεραπευτές, αλλά και ανθρώπους που είχαν εθιστεί στη φαιντανύλη. Ως σύνολο πλέον το σώμα των ντοκουμέντων υποδείκνυε γιατί και πού απέτυχε η δημοτική Αρχή. Οπως αποκάλυψαν πρώην εργαζόμενοι και κοινωνικοί λειτουργοί, η κάθε Πολιτεία και τα δημοτικά γραφεία καταγράφουν παγίως τους θανάτους και μεταβιβάζουν το συγκεντρωτικό αποτέλεσμα στα Κέντρα για τον Ελεγχο και την Πρόληψη των Ασθενειών (την πρώτη βαθμίδα, δηλαδή, ιατρικής περίθαλψης, η οποία κατά τεκμήριο πιέστηκε υπερβολικά στην πανδημική περίοδο και, κατά μία άποψη, απέτυχε). Οι αξιωματούχοι του Μέριλαντ, ωστόσο, και της Βαλτιμόρης, επικαλούνταν συχνά τον παράγοντα των ευαίσθητων δεδομένων αποφεύγοντας να δημοσιοποιήσουν λεπτομερείς πληροφορίες για τις υπερβολικές δόσεις φαιντανύλης. Η αφάνεια οδήγησε με τη σειρά της στην άγνοια και υπονόμευσε οποιαδήποτε προσπάθεια να προκληθεί «συναγερμός» για το κοινωνικό φαινόμενο.

Η έρευνα υπέδειξε και μια άλλη κρίσιμη διάσταση: την ταξική και φυλετική. Στις 10 πόλεις που εξετάστηκαν συγκριτικά – ανάμεσά τους, η Βαλτιμόρη, το Σικάγο, το Σαν Φρανσίσκο, το Νιούαρκ, η Ουάσιγκτον, και η Φιλαδέλφεια – οι μαύροι άντρες, ηλικίας 54 έως 73 ετών, πέθαιναν από υπερβολική δόση φαιντανύλης με ρυθμό τέσσερις φορές μεγαλύτερο από άλλες φυλετικές ομάδες.

Η μάστιγα πάντως απέφερε και δεύτερο Πούλιτζερ – για την ερευνητική δημοσιογραφία του πρακτορείου Reuters σχετικά με τις χαλαρές ρυθμίσεις των ΗΠΑ που καθιστούσαν το οπιοειδές φτηνό και απολύτως προσβάσιμο στους υποψήφιους χρήστες. Το πρώτο άρθρο, στις 24 Ιουλίου 2024, ξεκινούσε περιγράφοντας το «ταξίδι» ενός κιλού βενζυλ-πιπεριδόνης, βασικού συστατικού για την παρασκευή φαιντανύλης. Το κουτί που παρέλαβε ο συντάκτης του Reuters στην Πόλη του Μεξικού είχε έρθει από την Κίνα και με την ποσότητα εκείνη μπορούσαν να παραχθούν 750.000 χαπάκια.