Περισσότεροι από τους μισούς ψήφισαν από το Ιντερνετ

Οι κοινοβουλευτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν την Κυριακή στην Εσθονία δεν επικύρωσαν μόνο την παραμονή της 45χρονης Κάγια Κάλας, της πρώτης γυναίκας πρωθυπουργού της χώρας, στο πόστο της. Επιβεβαίωσαν και τον τίτλο της Εσθονίας ως πρωταθλήτριας στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Για πρώτη φορά από το 2005, όταν η χώρα εισήγαγε - πρώτη στην Ευρώπη - την ηλεκτρονική ψήφο, περισσότεροι από τους μισούς ψηφοφόρους, ένα

51,15%, προτίμησαν να ψηφίσουν μέσω Ιντερνετ, με την ψηφιακή τους ταυτότητα, παρά με χάρτινο ψηφοδέλτιο σε κάποιο εκλογικό τμήμα. Μεταξύ των ψηφοφόρων του Μεταρρυθμιστικού Κόμματος, μάλιστα, του φιλελεύθερου κόμματος της Κάλας, που ήρθε πρώτο με 31,5% και αναμένεται να σχηματίσει νέο κυβερνητικό συνασπισμό, το ποσοστό αυτό ανήλθε στο 68%.

Πόσο ασφαλής είναι η ηλεκτρονική ψήφος; μπορεί εύλογα να αναρωτηθεί κανείς. Καταρχήν, να σημειωθεί πως στα 18 χρόνια εμπειρίας της Εσθονίας και παρότι οι κυβερνοαπειλές είναι πανταχού παρούσες, δεν έχει γίνει γνωστό κανένα χακάρισμα της εκλογικής της διαδικασίας. Στην πραγματικότητα, η χώρα δεν παύει να εξελίσσει τις τεχνικές της. Πολλές τροποποιήσεις του εκλογικού νόμου τέθηκαν σε ισχύ το 2021. Μεταξύ άλλων, δόθηκε η δυνατότητα στους ψηφοφόρους να ακυρώνουν την ηλεκτρονική τους ψήφο προσερχόμενοι στην κάλπη την ημέρα των εκλογών, σε προκαθορισμένο εκλογικό τμήμα της περιφέρειάς τους. Αυτό σημαίνει πως η καταμέτρηση των ηλεκτρονικών ψήφων ξεκινάει μόνον αφού κλείσουν οι κάλπες και ολοκληρώσουν οι εκλογικές περιφέρειες το έργο τους. Ενας κατάλογος των ψηφισάντων στα εκλογικά κέντρα υποβάλλεται τότε στο κεντρικό ηλεκτρονικό σύστημα ψηφοφορίας της Εσθονίας. Ο κατάλογος αυτός συγκρίνεται με τον κατάλογο των ψηφισάντων με ηλεκτρονική ψήφο και εφόσον υπάρχει διπλή ψήφος, καταμετράται μόνο η χάρτινη.

Η ανωνυμοποίηση της ψήφου

Στη συνέχεια ξεκινάει η διαδικασία της ανωνυμοποίησης της ηλεκτρονικής ψήφου: τα προσωπικά δεδομένα των ψηφοφόρων, για παράδειγμα η ψηφιακή υπογραφή τους, διαχωρίζονται από την ψήφο, αφήνοντας μόνο κρυπτογραφημένες πληροφορίες αναφορικά με την επιλογή τους. Προτού ανοιχτούν, αυτές οι κρυπτογραφημένες ηλεκτρονικές ψήφοι ανακατεύονται, ώστε να καταστεί αδύνατη η αντιστοίχιση των κρυπτογραφημένων ψήφων με τα προσωπικά δεδομένα των ψηφοφόρων. Αφού ανακατευτούν, οι ηλεκτρονικές ψήφοι μπορούν να αποκρυπτογραφηθούν μόνο με ένα μυστικό κλειδί, το οποίο μοιράζεται μεταξύ μελών της Εθνικής Εκλογικής Επιτροπής και της Κρατικής Εκλογικής Υπηρεσίας. Τουλάχιστον πέντε κάτοχοι τμημάτων του κλειδιού πρέπει να είναι παρόντες προκειμένου να ανοιχτούν οι ψήφοι. Απαξ και καταμετρηθούν, εκδίδεται ένα πιστοποιητικό καταμέτρησης που επιβεβαιώνει το ορθό άνοιγμά τους, το οποίο μπορεί να ελεγχθεί μέσω ειδικής εφαρμογής. Το πιστοποιητικό αυτό επιτρέπει να διακριβωθεί κατά πόσο μία μη κρυπτογραφημένη ψήφος και το κρυπτογράφημα συνδέονται.

Οι δύσπιστοι

Οχι ότι δεν υπάρχουν και στην Εσθονία δύσπιστοι. Ο επικεφαλής του ακροδεξιού λαϊκιστικού EKRE, που ήρθε δεύτερο στις εκλογές με 16,1%, ανακοίνωσε πως το κόμμα του σκοπεύει να αμφισβητήσει τα αποτελέσματα, ισχυριζόμενος πως η ηλεκτρονική ψηφοφορία τα διαστρέβλωσε - μόνο ένα 28% των δικών του ψηφοφόρων επέλεξε την ηλεκτρονική ψήφο. Σύμφωνα ωστόσο με τον διευθυντή της Κρατικής Εκλογικής Υπηρεσίας Αρνε Κόιτμαε, η χειραγώγηση της ηλεκτρονικής ψήφου είναι αδύνατη στην Εσθονία. «Αυτό το σύστημα», δήλωσε ο αξιωματούχος στον ιστότοπο της Εσθονικής Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης (ERR), «είναι ειδικά σχεδιασμένο ώστε να επιτρέπει τον έλεγχο όλης της διαδικασίας. Καταρχήν, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη η ηλεκτρονική ψηφοφορία, όλες οι ψήφοι υπογράφονται ψηφιακά από τους ψηφοφόρους και όταν λαμβάνονται οι ψήφοι αυτές από μία, ας πούμε, εικονική κάλπη, καταγράφονται και από ένα τρίτο μέρος, για παράδειγμα μία υπηρεσία καταγραφής. Και όταν ολοκληρωθεί η ψηφοφορία, τα δεδομένα αυτά συγκρίνονται ώστε να διασφαλιστεί πως ούτε έχουν προστεθεί ούτε αφαιρεθεί ψήφοι από αυτή την κάλπη». Η καταμέτρηση και ανακαταμέτρηση (ολοκληρώθηκε τη Δευτέρα) της ηλεκτρονικής ψήφου εποπτεύεται από εκπαιδευμένους παρατηρητές (οποιοσδήποτε μπορεί να εκπαιδευτεί ως παρατηρητής και να συμμετάσχει), ενώ η όλη διαδικασία εποπτεύεται επίσης από διεθνείς ελεγκτές - τις εκλογές της Κυριακής παρακολούθησαν ελεγκτές της KPMG. Οι διαδικασίες καταμέτρησης της ψήφου είναι δημόσιες, επεσήμανε ο Κόιτμαε: «Οποιοσδήποτε μπορεί στην πραγματικότητα να γράψει τη δική του εφαρμογή ελέγχου και να ελέγξει κατά πόσο είναι ακριβή ή όχι τα αποτελέσματα».

Τα προσωπικά δεδομένα

Μπορεί όλα αυτά να ακούγονται πολύ περίπλοκα και προχωρημένα, αλλά στην Εσθονία των 1,33 εκατ. οι πολίτες μπορούν να συνδιαλλαγούν μέσω υπολογιστή με περισσότερες από 1.000 δημόσιες και ιδιωτικές οντότητες. Παρουσιάζοντας το 2020 στο «Forbes» το ηλεκτρονικό σύστημα ψηφοφορίας της χώρας, ο τότε Εθνικός Ψηφιακός Σύμβουλος Μάρτεν Κάεβατς προειδοποιούσε πως «η ηλεκτρονική ψηφοφορία είναι το πλέον περίπλοκο βήμα μιας ευρύτερης ψηφιακής επανάστασης». Η οποία προϋποθέτει, σύμφωνα με τον ίδιο, ότι οι πολίτες εμπιστεύονται την κυβέρνηση να προσέχει τα προσωπικά τους δεδομένα, τα οποία μπορούν να προσπελάσουν στο ηλεκτρονικό τους προφίλ.