Οταν το παραμύθι ανεβαίνει στη σκηνή

Κλεισμένη μέσα σε μια γυάλινη ντουλάπα-κουτί, η Τουραντό ασφυκτιά. Στο βάθος κρεμασμένες νεκροκεφαλές «κοσμούν» το σκηνικό. Κι όμως, πάνω στη σκηνή του θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας εξελίσσεται ένα παραμύθι. Ευφρόσυνο και συγχρόνως σκοτεινό, κωμικό αλλά όχι λιγότερο δραματικό. Το έργο του Κάρλο Γκότσι (1720-1806) «Τουραντό, η γυναίκα που μισούσε τους άνδρες», γραμμένο το 1762, πραγματεύεται τις μηχανορραφίες μιας γυναίκας που διεκδικεί την προσωπική της ελευθερία και βασίζεται σε έναν κινεζικό θρύλο.

Αντιδρώντας στην πίεση του πατέρα της, αυτοκράτορα της Κίνας, να παντρευτεί, η Τουραντό μηχανεύεται ένα τέχνασμα για να απορρίπτει τους υποψήφιους γαμπρούς. Τους προ(σ)καλεί σε μια δοκιμασία με τρία δύσκολα αινίγματα στα οποία, αν δεν απαντήσουν, αποκεφαλίζονται (εξ ου κι οι νεκροκεφαλές). Οι άντρες παίρνουν το ρίσκο και αποτυγχάνουν. Ως τη στιγμή που θα βρεθεί ο ένας, εκείνος που καλούμενος να ανταποκριθεί στη δοκιμασία θα καταφέρει να κερδίσει.

Ανταγωνιστής του Κάρλο Γκολντόνι, ο Γκότσι ανήκει στους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του ιταλικού θεάτρου της εποχής του ροκοκό, ων θαυμαστής της Κομέντια ντελ’ Αρτε. Με έμφαση στο παραμύθι, τα έργα του συνδυάζουν μύθους, θρύλους, συνήθως εξωτικούς, και αισθηματικά δράματα εποχής. Με την «Τουραντό», άλλωστε, ο ιταλός συγγραφέας απέκτησε την παγκόσμια φήμη του, κυρίως λόγω της ομότιτλης, τρίπρακτης, όπερας του Τζιάκομο Πουτσίνι, σε λιμπρέτο των Τζιουζέπε Αντάμι και Ρενάτο Σιμόνι (ο Πουτσίνι πέθανε προτού την ολοκληρώσει, κάτι που ανέλαβε ο Φράνκο Αλφάνο). Η πρεμιέρα δόθηκε στη Σκάλα του Μιλάνου το 1926 υπό τη διεύθυνση του Αρτούρο Τοσκανίνι. Στην παράσταση που υπογράφει σκηνοθετικά ο Στάθης Λιβαθινός κυριαρχεί ο έμμετρος λόγος του Στρατή Πασχάλη (απόδοση και διασκευή) μαζί με την υψηλή σκηνική αισθητική και τις στέρεες ερμηνείες, μπολιασμένες με αυτοσχεδιαστικά στοιχεία, χιούμορ και λαμπερές πινελιές. Ο Λιβαθινός κράτησε ζωντανό το παραμύθι, ανέδειξε το παιγνιώδες της ιστορίας, τόνισε τις αντιθέσεις και φώτισε τις εσωτερικές πτυχές των ηρώων. Το σκηνικό αποτέλεσμα ισορροπεί ανάμεσα στην ποίηση και την αλληγορία, συνδυάζει την απόλαυση με τον προβληματισμό, για να ολοκληρωθεί σκηνικά. Γιατί είναι πραγματικά εντυπωσιακά ο λόγος και η προβληματική μιας γυναίκας που χρονικά τοποθετείται τον 18ο αιώνα – σύγχρονος, διαχρονικός. Πολλά από όσα διεκδικεί συνεχίζουν να αποτελούν ζητούμενα της εποχής μας, τηρουμένων των αναλογιών.

Με έναν θίασο που περιέχει δύο γενιές, η παράσταση αποτελεί κι έναν έμμεσο συμβολικό τρόπο να εορτασθεί η 25χρονη πορεία της θεατρικής ομάδας που ιδρύθηκε στις αρχές του 2000 ως Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου από τον Στάθη Λιβαθινό.

Ο Νίκος Καρδώνης στον ρόλο του κινέζου αυτοκράτορα και πατέρα καταθέτει για άλλη μια φορά στη σκηνή το σχεδόν «σατανικό» του ταλέντο και ταμπεραμέντο. Απολαυστικός. Εξαιρετικό δίδυμο ο Βασίλης Ανδρέου και ο Αρης Τρουπάκης, αυτόνομοι και αλληλοσυμπληρούμενοι. Εξοχη η Μαρία Σαββίδου, με τις εκφράσεις, τις νύξεις και τις χειρονομίες της. Η προαναφερθείσα τετράδα άλλωστε είναι αυτή που επιβεβαιώνει την αξία της ομάδας. Μαζί τους τέσσερις ηθοποιοί της νεότερης γενιάς, με τον Βασίλη Ζαφειρόπουλο να ξεχωρίζει στον ρόλο του Καλάφ, του επίμονου γαμπρού, και την Πολυξένη Παπακωνσταντίνου Τουραντό σε μια ερμηνεία που εξελίσσεται κατά τη διάρκεια της παράστασης και οδηγεί στη σκηνική της μεταμόρφωση.