Οταν ο Υπέροχος Γκάτσμπι έγινε... βρικόλακας

Μία μόλις ημέρα μετά την Πρωτοχρονιά του 2021, στις 2 Ιανουαρίου, και μία μόλις ημέρα μετά την απαλλαγή καταβολής δικαιωμάτων για το μυθιστόρημα «Ο υπέροχος Γκάτσμπι», δημοσιεύτηκε στο Amazon «O απέθαντος υπέροχος Γκάτσμπι». Αφηγητής στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα, όπως και σε εκείνο του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, είναι ο Νικ Κάραγουεϊ, αλλά σύμφωνα με την

Περισσότερα από 25 εκατομμύρια αντίτυπα του «Υπέροχου Γκάτσμπι» έχουν πουληθεί από την πρώτη του έκδοση το 1925. Η απαλλαγή του έργου από την καταβολή πνευματικών δικαιωμάτων, 95 χρόνια αργότερα, ανοίγει την πόρτα στους θαυμαστές του να δουν τον αγαπημένο τους ήρωα σε πολλές διαφορετικές εκδοχές, ακόμη και στις πιο απίθανες που μπορεί να είχαν φανταστεί. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι, εκτός από τον βαμπίρ Γκάτσμπι, με την αλλαγή του χρόνου έκανε την εμφάνισή του και «Ο γκέι Γκάτσμπι», όπως και ο «Τζέι ο υπέροχος», μια μοντέρνα εκδοχή της ιστορίας. Στην ιστοσελίδα με ιστορίες θαυμαστών που βασίζονται σε ήδη υπάρχοντες φανταστικούς χαρακτήρες Archive of Our Own αναρτήθηκε μια έκδοση του μυθιστορήματος στην οποία έχει αντικατασταθεί το όνομα του Γκάτσμπι από εκείνο του Γκρίτι, που είναι το όνομα της λούτρινης μασκότ της ομάδας χόκεϊ επί πάγου Φιλαδέλφεια Φλάιερς. Κι όπως τιτίβισε κάποιος στο Twitter, «"O υπέροχος Γκάτσμπι" ελεύθερος πνευματικών δικαιωμάτων; Ακούγεται σαν να μας δόθηκε το πράσινο φως».

«Πιθανόν μερικές από αυτές τις προσπάθειες θα μπορούσαν να είναι πραγματικά ενδιαφέρουσες. Σίγουρα ο Φιτζέραλντ θα κάθεται σε ένα σύννεφο, με ένα υπέροχο χαμόγελο και αυτά τα λαμπερά πράσινα μάτια του, και θα γελάει σχετικά με τις αναρίθμητες δημιουργίες που πρόκειται να γεννηθούν με αφορμή τον "Γκάτσμπι"» σχολιάζει την εξέλιξη αυτή στην «Γκάρντιαν» η ειδική στο έργο του Φιτζέραλντ, Αν Μάργκαρετ Ντάνιελ.

Εκτός από τις πολλές εκδοχές του μυθιστορήματος και την προσαρμογή του σε graphic novel, οι φανατικοί αναγνώστες του βιβλίου ζητούν να δουν τον αγαπημένο τους ήρωα και στη σκηνή του διασημότερου κουκλοθεάτρου του 20ού αιώνα, του «Μάπετ Σόου», με τον Κέρμιτ να υποδύεται φυσικά τον Γκάτσμπι και τη Μις Πίγκι ως Ντέιζι Μπιουκάναν.

Βάθος σε έναν ομιλητικό μεν, αλλά άγνωστο επί της ουσίας χαρακτήρα, τον αφηγητή του Φιτζέραλντ, τον Νικ Κάραγουεϊ, αποφάσισε να δώσει ο αμερικανός συγγραφέας Μάικλ Φάρις Σμιθ, του οποίου προηγούμενα έργα υπήρξαν υποψήφια για βραβεία στη Βρετανία και τη Γαλλία. Ο Σμιθ ξαναδιάβασε το 2014 τον «Υπέροχο Γκάτσμπι» έπειτα από χρόνια κι ενώ είχε εγκατασταθεί στην Ευρώπη και, όπως παραδέχεται, δεν τον εντυπωσίασαν «η λάμψη και η αίγλη» αλλά «η αποξένωση και η μοναξιά». Υποστηρίζει ότι ένιωσε ακριβώς όπως ο Κάραγουεϊ, ο οποίος αναφέρει σε κάποιο σημείο πως είναι 30 ετών - μπροστά σε μια νέα δεκαετία, την οποία αντιμετώπιζε ως απειλή. «Αυτό ακριβώς αισθάνθηκα κι εγώ» λέει ο Σμιθ. «Ημουν 29 ή 30 ετών όταν επέστρεψα στις Ηνωμένες Πολιτείες και αποφάσισα ότι ήθελα να γράψω. Ενιωσα σαν ξένος. Οι φίλοι μου είτε είχαν όλοι παιδιά είτε είχαν τουλάχιστον παντρευτεί» και κάπως έτσι εντόπισε το αόρατο νήμα που τον συνέδεε με τον Νικ, μια προσωπικότητα «πανούργα», όπως τη χαρακτηρίζει, που «δεν μας λέει σχεδόν τίποτα για τον εαυτό του». Το μυστήριο του κρυψίνου Νικ, που δεν μιλάει για τον εαυτό του, αλλά και η ταύτιση της φάσης που ζούσε ο Σμιθ με εκείνη που περιγράφεται ότι περνούσε ο Νικ στο μυθιστόρημα του Φιτζέραλντ ήταν αρκετά για να πυροδοτήσουν την ιδέα στο μυαλό του νέου Αμερικανού να διηγηθεί την ιστορία του Κάραγουεϊ.

Το μυθιστόρημα, που θα κυκλοφορήσει εντός του μηνός στην Αγγλία, εστιάζει στη ζωή του Νικ Κάραγουεϊ πριν μπει στον κόσμο του Γκάτσμπι. Τον παρακολουθεί από τα μολυσμένα από τους αρουραίους χαρακώματα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου στη Νέα Ορλεάνη. «Μου φάνηκε πολύ λογικό να τον τοποθετήσω στα χαρακώματα κι από εκεί να ξεδιπλώσω την ιστορία του», λέει ο συγγραφέας που δηλώνει έκπληκτος από τη φειδώ των δεδομένων που υπάρχουν στο πρωτότυπο για τον αφηγητή: γίνεται 30 ετών, κατάγεται από τις μεσοδυτικές πολιτείες και συμμετείχε στον πόλεμο.

Οταν ο Σμιθ έγραφε το βιβλίο του - το 2014 και 2015 -, δεν ασχολήθηκε με το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων. Οταν όμως έφτασε στον εκδοτικό οίκο, οι δικηγόροι εντόπισαν την εμπλοκή και του πρότειναν να περιμένει έως ότου απελευθερωθούν τα δικαιώματα, με αποτέλεσμα να βάλει το χειρόγραφό του στον πάγο για μία πενταετία. Το εγχείρημά του, ωστόσο, φαίνεται πως άξιζε τον κόπο καθώς έτυχε θερμής υποδοχής, παρά το γεγονός ότι «Ο υπέροχος Γκάτσμπι» θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα της αμερικανικής λογοτεχνίας, με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό για όσους τολμούν να το προσεγγίσουν από μια διαφορετική οπτική.

Οι «New York Times» έγραψαν ότι πρόκειται για «υποδειγματικό μυθιστόρημα» και μεταξύ άλλων αναφέρουν ότι ο Σμιθ παραδίδει τον συγκινητικό και πλήρη χαρακτήρα ενός άνδρα που έχει χτυπηθεί από τη μοίρα, έχει χάσει τα αγκυροβόλιά του και προσπαθεί να ξανακερδίσει τη ζωή του.

Ο συγγραφέας λέει ότι εξαρχής δεν ήταν στις προθέσεις του να μιμηθεί τον Φιτζέραλντ με οποιονδήποτε τρόπο και επέλεξε να γράψει για τον Νικ σε τρίτο πρόσωπο ώστε να μπορεί να είναι ο εαυτός του. «Προφανώς και υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν ότι κάνω κάποιου είδους λογοτεχνική ιεροσυλία, αλλά αν με ανησυχούσαν δεν θα έμπαινα στη διαδικασία να γράψω. Δεν ξέρω πώς θα μπορούσα να τιμήσω με καλύτερο τρόπο τη μνήμη του Γκάτσμπι, του Φιτζέραλντ και της Χαμένης Γενιάς», καταλήγει.