Όταν η κλιματική κρίση συναντά το αποτυχημένο κράτος – Ασύλληπτη η τραγωδία στη Λιβύη

Όταν η κλιματική κρίση συναντά ένα αποτυχημένο κράτος, το αποτέλεσμα είναι μια καταστροφή του τεράστιου μεγέθους που βιώνει σήμερα η Λιβύη στη Ντέρνα.

Οποιαδήποτε πόλη στον κόσμο θα είχε δυσκολευτεί με τα πολύ υψηλά επίπεδα βροχοπτώσεων της κακοκαιρίας Daniel στη βόρεια ακτή της Λιβύης, γράφει ο Guardian. Μεγάλες, άλλωστε, ήταν και οι καταστροφές που προκάλεσε το πέρασμα της νωρίτερα

Ωστόσο, η γιγαντιαία καταστροφή, που ακόμα καταγράφεται στη Ντέρνα, όπου το ένα τέταρτο της πόλης παρασύρθηκε στη θάλασσα, με αποτέλεσμα οι νεκροί να ξεπεράσουν τους 5.000 και οι αγνοούμενοι να φτάσουν τα 10.000 άτομα, κάνοντας τα εγχώρια και ξένα μέσα ενημέρωσης να μιλήσουν για την 11η Σεπτεμβρίου της Λιβύης, σχετίζεται επίσης άμεσα με την αποτυχημένη πολιτική της χώρας.

Μετά την αιματηρή εκδίωξη του Μουαμάρ Καντάφι το 2011, με τη στήριξη της Δύσης, η χώρα κυβερνήθηκε από δύο αντίπαλες διοικήσεις, η μία στην Τρίπολη και η άλλη στο Τομπρούκ, η καθεμία τους υποστηριζόμενη από μια συμμαχία αντίπαλων εξωτερικών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων της Τουρκίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Κατάρ, της Αίγυπτου και του μισθοφορικού στρατού Wagner της Ρωσίας.

Πολιτικοί και πόλεμος ρήμαξαν τη Λιβύη

Με την κάλυψη του ψευτοσοσιαλισμού του Καντάφι στα τέλη των δεκαετιών του 1970 και του 1980, ο δικτάτορας διέλυσε τον πλούσιο σε πετρέλαιο ιδιωτικό τομέα της Λιβύης μέσω της διοίκησης των κρατικών εταιρειών, συντρίβοντας την ανεξάρτητη βάση εξουσίας των ανώτερων τάξεων, γράφει η βρετανική εφημερίδα. «Οι κρατικές επιχειρήσεις έγιναν δίκτυα πατρωνίας», εξηγεί ο Βόλφραμ Λάχερ, συν-συγγραφέας της πρόσφατα δημοσιευμένης συλλογής δοκιμίων, «Violence and Social Transformation in Libya».

Libya’s floods are the result of the climate crisis meeting a failed state https://t.co/xpj7soj9p4

— Guardian World (@guardianworld) September 13, 2023

Μετά τον Καντάφι, οι δύο πλευρές αποδείχτηκαν εξίσου συγκεντρωτικές. Οι υπουργοί στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας, που εδρεύει στα δυτικά της χώρας, διορίστηκαν από την πολιτοφυλακή, ενώ στα ανατολικά δεν μετακινήθηκε ούτε πέτρα χωρίς την έγκριση του στρατάρχη, Χαλίφα Χάφταρ, επικεφαλής του Εθνικού Στρατού της Λιβύης, και του στενού του κύκλου.

Οι δύο πλευρές βρίσκονταν σε πόλεμο μόλις το 2020. Οι δυνάμεις του Χάφτερ πολιόρκησαν την Τρίπολη για έναν χρόνο, όσο δηλαδή, κράτησε η αποτυχημένη στρατιωτική εκστρατεία τους να καταλάβουν την πρωτεύουσα, που είχε σαν αποτέλεσμα τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων. Το 2022, ο πρώην ηγέτης της ανατολικής διοίκησης, Φάθι Μπασάγκα, προσπάθησε να μεταφέρει την κυβέρνησή του στην Τρίπολη προτού οι συγκρούσεις μεταξύ των αντίπαλων στρατοπέδων τον αναγκάσουν να αποσυρθεί. Η τρέχουσα καταστροφική, αλλά χαμηλής έντασης σύγκρουση, που απαιτεί από τους αντίπαλους ηγέτες της να κρατούν συνεχώς τους στρατούς υπό έλεγχο, είναι το χειρότερο περιβάλλον για επενδύσεις στις υποδομές που τόσο μεγάλη ανάγκη έχει ο λαός της χώρας.

Η έλλειψη τους είναι ιδιαίτερα αισθητή στην Ντέρνα, την πόλη που υπέφερε για καιρό μετά τον θάνατο του Καντάφι, είτε στα χέρια του Ισλαμικού Κράτους είτε κατά την ανακατάληψη της από τον Χάφταρ το 2016. Κι ενώ οι δημοτικές εκλογές είχαν προγραμματιστεί γι’ αυτόν τον μήνα, κομίζοντας μια ελπίδα αλλαγής και ελευθερίας, τα μέλη της Ταξιαρχίας του Αίματος (Awliya al-Dam) που τάσσονται στο πλευρό του Χάφταρ έκαψαν τις αφίσες της προεκλογικής εκστρατείας, απείλησαν υποψηφίους με απαγωγές και δολοφονίες, και διεμήνυσαν ότι οι εκλογές θα ακυρωθούν και στην πόλη θα εγκατασταθεί στρατιωτικός κυβερνήτης.

Η σφοδρή κακοκαιρία πάγωσε τα παραπάνω και έσπασε τα δύο μεγάλα φράγματα που είχαν χτιστεί στη στενή κοιλάδα πάνω από τη Ντέρνα, βυθίζοντας κάτω από το νερό όλες τις κατοικίες στην ευρύτερη περιοχή γύρω από τον ποταμό. Χτισμένα τη δεκαετία του 1970 από μια γιουγκοσλαβική εταιρεία, τα δύο φράγματα και η κακή κατάσταση τους είχαν αποτελέσει το θέμα εκτενούς ακαδημαϊκού άρθρου του 2022, που μιλούσε για μια τεράστια καταστροφή έτοιμη να συμβεί από στιγμή σε στιγμή.

Μια γυναίκα κλαίει για τον αγνοούμενο γιο της και το κατεστραμμένο σπίτι τους στη Ντέρνα

Τα χρήματα που διατέθηκαν για εργασίες στα φράγματα, δεν δαπανήθηκαν για το σκοπό αυτό, όπως αποδεικνύουν σχετικά έγγραφα που κυκλοφορούν online, ενώ μόλις τα νερά από τις πλημμύρες έσπασαν το πρώτο φράγμα, ήταν θέμα χρόνου να διαλύσουν και το δεύτερο.

Ακόμη πιο τραγικό σε όλα αυτά είναι δεν δόθηκαν οδηγίες στους πολίτες για εκκένωση, καθώς πλησίαζε η σφοδρή καταιγίδα, που έχει προκαλέσει σε όλη τη χώρα τουλάχιστον 5.000 νεκρούς και 10.000 αγνοουμένους, αλλά αντίθετα επιβλήθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας, που αποτελεί την πιο συνηθισμένη απάντηση των λιβυκών πολιτοφυλακών σε κάθε κρίση.

Αυτό που μένει τώρα να φανεί, γράφει η βρετανική εφημερίδα, είναι αν οι πολιτικοί που άφησαν την Ντέρνα τόσο εκτεθειμένη στα στοιχεία της φύσης θα ξεβραστούν μαζί με τα κτίρια που κατέρρευσαν στο φουσκωμένο ποτάμι. Ατυχώς, το μάθημα των τελευταίων ετών, τόσο από την ανατολή όσο και από τη δύση, είναι ότι έχουν μια εκπληκτική ικανότητα να επιβιώνουν.