Νάιτζελ Φάρατζ: Οχι, δεν είναι ανέκδοτο

Θα γίνει ο Νάιτζελ Φάρατζ πρωθυπουργός της Βρετανίας; Στα αφτιά πολλών το ερώτημα ηχεί ως ανέκδοτο. Το ίδιο όμως δεν συνέβαινε 10 χρόνια νωρίτερα, κάθε φορά που κάποιος αναρωτιόταν αν θα μπορούσε ο Ντόναλντ Τραμπ να γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ; Ο «κακός δαίμονας» της βρετανικής πολιτικής έκανε πέρυσι ένα εντυπωσιακό comeback. Δέκα μήνες μετά τις εθνικές εκλογές, όλα δείχνουν ότι δεν επρόκειτο απλώς για την ολική επαναφορά ενός ανθρώπου που κάποτε αντιμετωπιζόταν ως παρίας, αλλά για το οργανωμένο σχέδιό

Επειτα από τρεις δεκαετίες αποτυχημένων προσπαθειών, ο Φάρατζ κατόρθωσε να μπει στη Βουλή των Κοινοτήτων και να καταστήσει το κόμμα του από περιθωριακό σχηματισμό σε υπολογίσιμη πολιτική δύναμη. Σήμερα, φαντάζει αρκετά πιθανό το Reform UK να αναγορευθεί σε αξιωματική αντιπολίτευση στο προσεχές μέλλον. Θα μπορούσε να γίνει και κυβέρνηση; Ο 61χρονος βρετανός πολιτικός ισχυρίστηκε πρόσφατα ότι εκπροσωπεί ήδη τον ισχυρότερο αντιπολιτευτικό πόλο στη χώρα, ενώ διαδοχικές έρευνες καταδεικνύουν ότι το κόμμα του βρίσκει όλο και μεγαλύτερη απήχηση στους ψηφοφόρους όχι μόνο των Συντηρητικών αλλά και των Εργατικών. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, το Reform UK διατηρεί προβάδισμα σε μια σειρά εδρών που κατέχει το Εργατικό Κόμμα στη Βόρεια Αγγλία και στα Μίντλαντς, οι οποίες συνθέτουν το λεγόμενο «κόκκινο τείχος», δηλαδή τις περιφέρειες που αποτελούν παραδοσιακά προπύργια των Εργατικών. Το ποσοστό του κυβερνώντος κόμματος σε αυτές τις περιοχές υποχώρησε από 39% στις προηγούμενες εκλογές σε 27%. Το Reform UK βρίσκεται στην πρώτη θέση με 30%, από 18% τον περασμένο Ιούλιο, ενώ οι Συντηρητικοί κατρακύλησαν στην τρίτη θέση με ποσοστό 22%. «Στο “κόκκινο τείχος”, η ψήφος στους Τόρις είναι χαμένη ψήφος. Αν θέλετε να χτυπήσετε τους Εργατικούς, απλώς πρέπει να ψηφίσετε εμάς» δήλωσε ο μακιαβελικός πολιτικός. Υποστήριξε ακόμα ότι το κόμμα του έχει αντικαταστήσει τους Εργατικούς ως το κόμμα του εργαζόμενου λαού και υποσχέθηκε να δώσει νέα πνοή στις παρηκμασμένες περιοχές της Βρετανίας. Η πλατφόρμα του Reform UK περιλαμβάνει μεγαλεπήβολες αοριστολογίες όπως η «επανεκβιομηχάνιση» της χώρας και η δέσμευση για «ενεργειακή ανεξαρτησία». Με σημαία του μια καταφανώς δημαγωγική οικονομική και κοινωνική ατζέντα, ο Φάρατζ φιλοδοξεί να αναγάγει το Reform UK σε πρωταγωνιστή – ή έστω ρυθμιστή – των πολιτικών εξελίξεων.

Στις εκλογές του 2024, το κόμμα αιφνιδίασε το Ουέστμινστερ εξασφαλίζοντας πέντε έδρες και περισσότερες από 4 εκατομμύρια ψήφους. Η είσοδος του Φάρατζ στη Βουλή τού επέτρεψε να επιδεικνύει σε καθημερινή βάση – και σε εθνικό δίκτυο – την εκκεντρική, επικοινωνιακά χαρισματική και λαλίστατη περσόνα του και να ενισχύσει την εμβέλεια του «κινήματός» του, το οποίο έχει από καιρό πάψει να είναι απλώς ένα κόμμα διαμαρτυρίας και διαδικτυακού (ακροδεξιού και ξενοφοβικού) ακτιβισμού. «Αυτό που συνέβη ήταν η απαρχή μιας πολιτικής εξέγερσης» διατράνωσε ο Φάρατζ στην επινίκια ομιλία του.

Η λαϊκή απήχηση του Reform UK – τα μέλη του έχουν ήδη ξεπεράσει τις 200.000 – αποδίδεται εν πολλοίς στην απροκάλυπτα λαϊκιστική ρητορική του: υποστηρίζει μια αυστηρότερη πολιτική για τη μετανάστευση, υπόσχεται την «επανεπένδυση στη βρετανική μεταποίηση και τη βαριά βιομηχανία» και επαγγέλλεται την αποκατάσταση της «εθνικής υπερηφάνειας». Η άνοδός του τροφοδοτείται επίσης από την απογοήτευση του εκλογικού σώματος από τα δύο μεγάλα κόμματα: οι Εργατικοί, υπό τον πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ, κατηγορούνται για απουσία εθνικού οράματος, ενώ οι Συντηρητικοί, υπό την Κέμι Μπέιντενοκ, μαστίζονται από εσωτερικές έριδες με αιχμή την αδυναμία τους να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη του κόσμου. Ο Φάρατζ λειτουργεί ως μαγνήτης δυσαρεστημένων ψηφοφόρων από όλο το κομματικό φάσμα. «Φοβάμαι ότι θα χάσουμε κι άλλους ψηφοφόρους οι οποίοι θα κατευθυνθούν προς το Reform» μου εκμυστηρεύτηκε πρόσφατα βουλευτής των Τόρις.

Οι τοπικές εκλογές του Μαΐου θεωρούνται ορόσημο για την παγίωση ή μη του ρεύματος του Reform UK. Το κόμμα έχει δεσμευτεί να εξαλείψει τις «σπατάλες» στην τοπική αυτοδιοίκηση και να βελτιώσει την παραγωγικότητα του δημόσιου τομέα, αντλώντας… έμπνευση από το αμερικανικό υπουργείο Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας του οποίου ηγείται ο Ιλον Μασκ. Επόμενος στόχος του Φάρατζ είναι οι εκλογές του 2026 στην Ουαλία, όπου προσδοκά να κερδίσει έως 40 έδρες. Οι φιλοδοξίες του όμως δεν σταματούν εκεί. «Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να γίνω πρωθυπουργός» δήλωσε με περισσή αυτοπεποίθηση στους «Τάιμς». Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, αν διεξάγονταν τώρα εκλογές, το Reform UK θα αναδεικνυόταν πρώτο κόμμα με 180 έδρες, ενώ οι Συντηρητικοί και οι Εργατικοί θα ισοβαθμούσαν με 165 έδρες έκαστος. «Ποτέ άλλοτε τα δύο μεγάλα κόμματα δεν υπήρξαν τόσο αντιδημοφιλή ταυτόχρονα. Αμφότερα πασχίζουν να φτάσουν το Reform. Η βρετανική πολιτική ήταν κάποτε μια κούρσα για δύο άλογα. Οχι πια» σημείωσε ο εκλογολόγος Τζον Κέρτις, που θεωρείται «γκουρού» των δημοσκοπήσεων στη Βρετανία.

Ωστόσο, ο δρόμος προς την Ντάουνινγκ Στριτ είναι δύσβατος. Το εκλογικό σύστημα της Βρετανίας έχει σχεδιαστεί για να ευνοεί τα μεγάλα κόμματα, εξού και ο Φάρατζ ζητά να αλλάξει. Επιπροσθέτως, είναι αμφίβολο αν το Reform UK διαθέτει τη στελεχική υποδομή για να κυβερνήσει. Τίποτε όμως δεν είναι απίθανο. Μένει να φανεί αν το βρετανικό εκλογικό σώμα είναι έτοιμο να χρίσει τον Φάρατζ πρωθυπουργό. Σε κάθε περίπτωση, η σχετική συζήτηση έχει ήδη ανοίξει – και αποτελεί κάθε άλλο παρά ανέκδοτο.