Μητσοτάκης – Ερντογάν: Δείπνο στη Χάγη, παράθυρο για τετ α τετ

Για τη Χάγη αναχωρεί σήμερα (24/6) ο Κυριάκος Μητσοτάκης, κρατώντας ανοιχτό το πρόγραμμα των διμερών συναντήσεών του στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ. Τέτοιες διασκέψεις πάντα ευνοούν επαφές εκτός ημερησίας διατάξεως – συνομιλίες οι οποίες μπορούν να γίνουν είτε οργανωμένα είτε και στο πόδι την τελευταία στιγμή.

Για παράδειγμα ο Καναδός πρωθυπουργός Μαρκ Κάρνεϊ βρίσκεται ήδη στο πρόγραμμα του Μητσοτάκη και η διμερής αναμένεται να γίνει αύριο, ενώ ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν υπήρχε ως χθες στο καλεντάρι.

Το παράθυρο για ελληνοτουρκικό τετ α τετ μένει προσώρας ανοιχτό, με τους δύο ηγέτες να βρίσκονται σε κάθε περίπτωση στον ίδιο χώρο απόψε. Και αυτό γιατί θα συμμετέχουν στο δείπνο που παραθέτει στους ηγέτες το βασιλικό ζεύγος της Ολλανδίας, δίνοντας χώρο σε συζητήσεις και ζυμώσεις πριν από την έναρξη των εργασιών της συνόδου το πρωί της Τετάρτης. Αρμόδιες πηγές πιθανολογούν ότι Μητσοτάκης και Ερντογάν θα βρουν χρόνο για έστω σύντομη επαφή, όσο κι αν επισήμως δινόταν η απάντηση ότι δεν υπάρχει σχετική πληροφόρηση ούτε κάτι κλειδωμένο.

Τα χρονικά περιθώρια βεβαίως δεν είναι ανεξάντλητα: ο πρωθυπουργός θα αναχωρήσει από την Ολλανδία το απόγευμα της Τετάρτης, αφότου δώσει συνέντευξη Τύπου, προκειμένου να μεταβεί στις Βρυξέλλες. Εκεί θα συμμετάσχει στη σύνοδο κορυφής «Global Summit: Health & Prosperity through Immunisation» που συνδιοργανώνουν η Ευρωπαϊκή Ενωση, η Gavi και το Ιδρυμα Gates, ενώ την Πέμπτη και την Παρασκευή πραγματοποιείται η σύνοδος κορυφής της ΕΕ.

Εν μέσω του ταραγμένου γεωπολιτικού περιβάλλοντος με παγκόσμια ανησυχία για τις επιπτώσεις της κρίσης στη Μέση Ανατολή, με αλλαγές στο παιχνίδι του περιφερειακού ανταγωνισμού και νέους υπολογισμούς, υπάρχουν σε διμερές επίπεδο, ανάμεσα σε Αθήνα και Άγκυρα, «βαρίδια» και εκκρεμότητες.

Μία από αυτές είναι ο προγραμματισμός του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας (ΑΣΣ) Ελλάδας – Τουρκίας, το οποίο εδώ και μήνες σπρώχνεται όλο και πιο κάτω, παραμένοντας τελικά στον αέρα – καμία πλευρά δεν θα ήθελε να πάρει τον… μουτζούρη της παραπομπής της συνεδρίασης και της συνάντησης κορυφής στις καλένδες. Το προηγούμενο διάστημα, πριν από τις δραματικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, διπλωματικές πηγές εκτιμούσαν ότι το ΑΣΣ θα μπορούσε (θεωρητικώς) να διεξαχθεί στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου στην Άγκυρα.

Για την ώρα πάντως καταγράφονται αδράνεια, επαναπροτεραιοποίησεις (και από Αθήνα και από Άγκυρα) και διαφορετικές προσεγγίσεις. Μένει να φανεί εάν δοθεί νέος ορίζοντας (στις ελληνοτουρκικές σχέσεις) από τους ηγέτες, εφόσον όντως υπάρξει συζήτηση επί ολλανδικού εδάφους μεταξύ Μητσοτάκη και Ερντογάν.

Στην ελληνοτουρκική ατζέντα υπάρχουν όπως και να έχει δεδομένα που διαμορφώνουν ένα δύσκολο σκηνικό:

Πρώτον, η κυβέρνηση μετά τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό είναι αποφασισμένη να ολοκληρώσει εντός χρονοδιαγράμματος, δηλαδή έως το τέλος του μήνα, και τις διαδικασίες για δύο θαλάσσια πάρκα, σε πρώτη φάση – ένα στο Ιόνιο και ένα στις νότιες Κυκλάδες στο Αιγαίο-, ενώ η Αγκυρα με τον δικό της χάρτη που παρουσίασε επιλέγει να κόψει στα δύο το Αιγαίο.

Δεύτερον, στο φόντο υπάρχει η προ μηνός δήλωση του Μητσοτάκη ότι εάν η Τουρκία θέλει να μπει στα ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα, τότε «θα πρέπει να λάβει υπόψη τις δικές μας ανησυχίες, θα ζητήσουμε ευθέως από τους Τούρκους φίλους μας να βγάλουν από το τραπέζι το casus belli ύστερα από 30 χρόνια».

Τρίτον, υπάρχουν πρόσφατες δηλώσεις (από τον υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν) περί «τουρκικής μειονότητας» στη Θράκη και «δύο κρατών στην Κύπρο», στις οποίες αντέδρασε η Αθήνα, λέγοντας ότι δεν βοηθούν στις προσπάθειες «για επίτευξη προόδου και οικοδόμησης εμπιστοσύνης».

Τέταρτον, υπάρχουν τα παιχνίδια Τουρκίας – Λιβύης και ειδικότερα οι κατηγορίες ότι η Ελλάδα παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα της Λιβύης με την πρόσκληση για άδειες έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες περιοχές νοτίως της Κρήτης, με τον υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη να προγραμματίζει επίσκεψη σε Τρίπολη και Βεγγάζη στις επόμενες εβδομάδες.

Συνολικά την ατζέντα της συνόδου του ΝΑΤΟ επηρεάζει το ταραγμένο γεωπολιτικό περιβάλλον υπό τη βαριά σκιά των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή με την εμπλοκή των ΗΠΑ. Η Ελλάδα συμφωνεί με το σχέδιο αμυντικών δαπανών ύψους 5% για τα επόμενα χρόνια – σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί ο στόχος αφορά κατά 3,5% αμιγώς αμυντικές δαπάνες και το 1,5% δαπάνες και επενδύσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια και την άμυνα, όπως οι υποδομές, η βιομηχανία και η ανθεκτικότητα.

Κυβερνητικές πηγές, δίνοντας μια ιδέα για την παρέμβαση του Μητσοτάκη στη σύνοδο, έλεγαν ότι ήδη η Ελλάδα ανήκει στο κλαμπ των χωρών της Συμμαχίας που έχουν υπερβεί τη νατοϊκή δέσμευση (δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ), ενώ ο πρωθυπουργός έχει περιγράψει ως επείγουσα ανάγκη οι Ευρωπαίοι να επενδύσουν πιο πολλά και πιο «έξυπνα» στην συλλογική ευρωπαϊκή άμυνα, με στόχο έναν συμπληρωματικό στο ΝΑΤΟ, πλην ισχυρό αμυντικό ευρωπαϊκό πυλώνα.