Μία μέρα για σαράντα χρόνια

Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS σήμερα και μου φαίνεται ότι αυτή η αρρώστια που στιγμάτισε ποικιλοτρόπως τη δεκαετία του 1980, σαν να έχει κάπως ξεχαστεί σήμερα. Εντάξει, φυσικό είναι. Τα πάντα, από επιδημίες έως γεγονότα, εκτιμώνται στο πλαίσιο της εποχής τους. Ωστόσο, επειδή οι άνθρωποι δεν ασχολούνται πλέον με αυτά, δεν σημαίνει ότι και εκείνα δεν «ασχολούνται» πια με τους ανθρώπους. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων, το 2022,

16.637 άνθρωποι στην Ελλάδα νόσησαν από AIDS με τρεις στους τέσσερις από αυτούς να κάνουν χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών. Παράλληλα βέβαια επισημαίνεται η πρόοδος όσον αφορά την πρόσβαση στα τεστ και τις θεραπείες.

Αυτά όμως είναι στατιστικά στοιχεία. Που ελάχιστη σχέση έχουν με το τι πυροδότησε το ΑIDS τότε που εμείς, του ’80 οι εκδρομείς, ήμασταν η «νέα γενιά» και διανύαμε τη δεκαετία που έχει μπροστά το «2», την εκλαμπρότατη δεκαετία της ζωής μας. Και που, με χρονοκαθυστέρηση όπως συμβαίνει κατά κανόνα στην Ελλάδα, αφομοιώναμε τη σεξουαλική επανάσταση και τον ελεύθερο έρωτα. Μαζί με όλα τα «καινούργια» που έρχονταν τότε στη ζωή μας και μεταμόρφωναν, τουλάχιστον την Αθήνα, από μια βαλκανική πρωτεύουσα σε μια σύγχρονη, ευρωπαϊκή μητρόπολη.

Τότε, λοιπόν, στις αρχές ακόμη της δεκαετίας, κάπου, κάπως κάτι ακούγαμε για έναν ιό που ξεκίνησε από τη Δυτική Αφρική αλλά σιγά μη μας ενδιέφερε σε μια εποχή που δεν είχαμε ακόμη ξεκάθαρες τις προσλαμβάνουσες της παγκοσμιοποίησης. Σιγά, εδώ δεν έρχονταν έγκαιρα στην Ελλάδα τα ξένα έντυπα που ψάχναμε απεγνωσμένα στα κεντρικά περίπτερα, οι αρρώστιες θα μας έφταναν; Το 1983 όμως μάθαμε για τον θάνατο, σε ηλικία 34 ετών, του Σέρο Αμπραχαμιάν. Ενός εξαιρετικά ταλαντούχου δημιουργού μόδας από τη Θεσσαλονική, με διεθνή αναγνώριση και πραγματικά πρωτοποριακό στυλ τόσα στα σχέδιά του όσο και στις εμφανίσεις του και μάλιστα before it was cool όπως λένε. Τότε πρωτοψιθυρίσαμε τη λέξη AIDS. Χωρίς καλά καλά να ξέρουμε περί τίνος ακριβώς επρόκειτο και χωρίς να μπορούμε να φανταστούμε τι μας επιφύλασσε.

Και μετά άρχισε η μυθοποίηση του κακού. Η παραπληροφόρηση που ήθελε το AIDS να κολλάει στον αέρα και εξ αποστάσεως. Ή ότι είναι μια αρρώστια που αφορά μόνο τους ομοφυλόφιλους. Λίγο από ‘δω, λίγο από ‘κει, σε εκείνη τη δεκαετία της χαράς, άρχισε να εγκαθίσταται στις καθημερινές μας επαφές η δυσπιστία. Μήπως έπρεπε να μην αγκαλιαζόμαστε, να μην κάνουμε χειραψίες, να μη δίνουμε φιλιά; Κάνω σύγκριση με την πληροφόρηση που είχαμε την περίοδο της πανδημίας και μελαγχολώ με την άγνοια εκείνης της εποχής. Οσα όμως δεν έκανε κάποιος επίσημος φορέας, τα έκανε η παγκόσμια κινητοποίηση που μάλιστα, δεν ήταν, εκείνη την εποχή, συντονισμένη όπως σήμερα. Από τις φωτογραφίες της πριγκίπισσας Νταϊάνα αγκαλιά με ασθενείς του AIDS (υπενθυμίζω ότι είχε έρθει στην Εύβοια για την κηδεία ενός φίλου της, θύμα κι αυτός του ιού HIV) έως τις διαφημιστικές καμπάνιες του Ολιβιέρο Τοσκάνι για την Benetton όπου τα μοντέλα με τα πολύχρωμα πουλόβερ έδωσαν τη θέση τους σε σκηνές νοσοκομείου.

O Billy Bo και οι άλλοι

Είναι μεγάλο σοκ να συνειδητοποιείς στην ηλικία της ερωτικής απογείωσης ότι μία θανατηφόρα αρρώστια συνδέεται με το σεξ. Και το μεγαλύτερο, όταν ήρθαμε αντιμέτωποι με το απολύτως αυτονόητο. Οτι δεν αναγνωρίζει τον πλούσιο από τον φτωχό, τον διάσημο από τον άγνωστο, τον επιτυχημένο από τον αποτυχημένο, τον όμορφο από τον άσχημο. Ο Ροκ Χάτσον, ο Αντι Γουόρχολ, ο Φρέντι Μέρκιουρι ήταν αυτοί που μας έσκασαν στη μούρη τη νομοτέλεια της ματαιότητας.

Εως που αρχίσαμε να σβήνουμε και από τις δικές μας ατζέντες ονόματα αγαπημένων φίλων. Και να πηγαίνουμε αμήχανοι και σαστισμένοι σε εκείνες τις κηδείες με τον λίγο κόσμο και το μεγάλο άδικο. Ενώ το πρόσωπο που εικονογράφησε απόλυτα εκείνη την εποχή είναι το πανέμορφο του Billy Bo. O «μικρός πρίγκιπας», ο «άγγελος» που έως τα 33 του χρόνια είχε διανύσει την απόσταση από το μηδέν στο άπειρο, κυκλοφορούσε τους τελευταίους μήνες της ζωής του σε ένα σπίτι με σκεπασμένους καθρέφτες για να μη βλέπει το πρόσωπό του.