Λειψυδρία: Πώς θα κερδίσει νερό για έναν μήνα η Αθήνα

Επείγουσες δράσεις για την άμεση αντιμετώπιση του οξύτατου προβλήματος της λειψυδρίας που απειλεί την Αττική έχει στα σκαριά το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ)  και η  ΕΥΔΑΠ.  Με απόφαση του προϊσταμένου της Γενικής Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΝ κ. Κωνσταντίνου Δημόπουλου εγκρίθηκε ο περιορισμός της οικολογικής παροχής του Εύηνου ώστε να έχει νερό η Αθήνα το φετινό καλοκαίρι, για επιπλέον 21 ημέρες.

Η δραματική μείωση των αποθεμάτων νερού στον Μόρνο, την κύρια πηγή υδροδότησης της Αττικής, έχει κινητοποιήσει τη διοίκηση της ΕΥΔΑΠ. Την περασμένη Παρασκευή 6 Ιουνίου η τεχνική λίμνη είχε μόνο 296 εκατ. κυβικά μέτρα ενώ την ίδια ημέρα πέρυσι έφταναν τα 426 εκατ. κυβικά και το 2023 τα 610 εκατ. κυβικά.  Συνολικά, τα αποθέματα υδάτων και στους τέσσερις ταμιευτήρες που διαχειρίζεται η ΕΥΔΑΠ (Εύηνου, Μόρνου, Μαραθώνα και Υλίκης) έφταναν, την ίδια ημέρα, τα 600 εκατ. κυβικά μέτρα, από 850 εκατ. κυβικά πέρυσι και 1,1 δισ. κυβικά το 2023.

Το περασμένο φθινόπωρο η επιχείρηση είχε υποβάλλει στο ΥΠΕΝ τη  δέσμη μέτρων και έργων που προτείνει για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας στην Αττική, οπότε απομένει πλέον στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ να αποφασίσει ως προς την ιεράρχηση εκείνων που θα προχωρήσουν με στόχο να έχουν ολοκληρωθεί εντός της επόμενης διετίας.

Στο μεταξύ, εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού και καθώς τα μέτρα εξοικονόμησης ύδατος δεν έχουν ακόμη επικοινωνηθεί σε πολίτες και επιχειρήσεις, αποφασίστηκε να περιοριστεί η οικολογική παροχή του Εύηνου από  1 m3/s (κυβικό μέτρο ανά δευτερόλεπτο) σε 0,31 m3/s, δράση που θα αυξήσει τα διαθέσιμα για ύδρευση αποθέματα κατά 21,76 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Αυτές οι επιπλέον ποσότητες, με βάση τρέχοντα στοιχεία κατανάλωσης νερού στην περιοχή του λεκανοπεδίου που εξυπηρετεί η ΕΥΔΑΠ ισοδυναμούν με κατανάλωση περίπου 21 ημερών.

Εφόσον διαπιστωθεί επείγουσα ανάγκη παράτασης της εφαρμογής του μέτρου θα πρέπει να υποβληθεί από την ΕΥΔΑΠ στην αρμόδια για το έργο περιβαλλοντική Αρχή, μια Τεχνική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΤΕΠΕΜ) με τεκμηρίωση της σχετικής αναγκαιότητας και με εξέταση των υπολοίπων μέτρων που ελήφθησαν ή προτείνεται να ληφθούν για τον μετριασμό των επιπτώσεων της ξηρασίας στην υδροδότηση της Αττικής.

Η οικολογική παροχή 1 m3/s είχε προβλεφθεί στην Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) του 1992 όταν είχαν ξεκινήσει οι εργασίες για τη δημιουργία ταμιευτήρα και την κατασκευή της σήραγγας 30 χιλιομέτρων Ευήνου – Μόρνου μέσω της οποία το νερό καταλήγει στην τεχνική λίμνη του Μόρνου. Η ελάχιστη ροή κατάντη φραγμάτων σε ένα ποτάμι έχει σκοπό την  προστασία του οικοσυστήματος.

Σύμφωνα με την τροποποίηση της ΑΕΠΟ που ενέκρινε το ΥΠΕΝ, «η   προσωρινή μείωση της οικολογικής παροχής κατάντη του φράγματος Ευήνου σε περιπτώσεις ακραίας ή παρατεταμένης ξηρασίας, κρίνεται απαραίτητη για την εξασφάλιση της ομαλής υδροδότησης της Μείζονος Περιοχής Πρωτευούσης και γενικότερα των περιοχών ευθύνης της ΕΥΔΑΠ». Σχετική πρόβλεψη υπήρχε και στην αρχική απόφαση του 1992.

Εξάλλου, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥΠΕΝ, η  ελάχιστη μέση μηνιαία παροχή στο φράγμα του Ευήνου (προκύπτει βάσει χρονοσειράς παροχών από το 1970 έως το 2024) είναι για τον μήνα Αύγουστο 0,31 m3/s, ενώ για τον  μήνα Σεπτέμβριο   0,04 m3 /s. Κατά συνέπεια, η προσωρινή μείωση της οικολογικής παροχής κατάντη του φράγματος Ευήνου που αποφασίστηκε (από 1 m3/s σε 0,31 m3/s) «προσομοιάζει τις φυσικές συνθήκες ακραίας ξηρασίας στη θέση του φράγματος».  Επιπλέον, όπως υπογραμμίζεται στην απόφαση, η μείωση της οικολογικής απορροής επηρεάζει μόνο το 1,6% του συνολικού μήκους του ποταμού Ευήνου μέχρι την εκβολή του.

Αλλά και σε περίπτωση που διαπιστωθεί προσωρινή υποβάθμιση της κατάστασης του επιφανειακού υδατικού συστήματος του Εύηνου, κατά την περίοδο μείωσης της οικολογικής παροχής, αυτή καλύπτεται από τις προβλέψεις της ευρωπαϊκής   Οδηγίας 2000/60/ΕΚ σύμφωνα με την οποία: «Προσωρινή υποβάθμιση της κατάστασης των υδατικών συστημάτων δεν συνιστά παράβαση των απαιτήσεων της παρούσας οδηγίας εάν οφείλεται σε περιστάσεις που απορρέουν από φυσικά αίτια ή από ανωτέρα βία και είναι εξαιρετικές ή δεν θα μπορούσαν ευλόγως να έχουν προβλεφθεί, ιδίως ακραίες πλημμύρες και παρατεταμένες ξηρασίες, […]».

Στον σχεδιασμό της ΕΥΔΑΠ για να μην «διψάσει» η Αττική, πέρα από το μεγάλο έργο ενίσχυσης του ταμιευτήρα Ευήνου από τον Κρικελοπόταμο και τον Καρπενησιώτη και μακροπρόθεσμα από τη λίμνη Κρεμαστών (προϋπολογισμού άνω των 500 εκατ. ευρώ), το οποίο θα λύσει μακροπρόθεσμα το πρόβλημα της Αττικής, περιλαμβάνονται και άλλα πιο άμεσα εναλλακτικά σενάρια. Ειδικότερα, εξετάζεται η μεταφορά νερού  με μεγάλα τάνκερ από τις εκβολές του Αχελώου, είτε σε εγκαταστάσεις στα Άσπρα Σπίτια είτε στη Θίσβη, για να μεταφερθεί από εκεί το νερό στο κανάλι της ΕΥΔΑΠ.  Επίσης, στον σχεδιασμό της περιλαμβάνεται και πιθανή ανάπτυξη μονάδας (ή μονάδων) αφαλάτωσης, με καταλληλότερη θέση στην Ιτέα.

Πηγή ΟΤ