Κερκόπορτες

Είναι κατανοητό ότι την Ιστορία τη γράφουν οι νικητές, πρωτίστως επειδή οι ηττημένοι μαζεύουν τα κομμάτια τους και δεν έχουν τη δυνατότητα να επιβληθούν ούτε για μια καταγραφή των γεγονότων και από τη δική τους πλευρά. Συμβαίνει διαχρονικά και παντού – στον πόλεμο, στην πολιτική, στον αθλητισμό, σε κάθε ανταγωνιστικό πεδίο. Οπως δεν είναι για όλους ίδια και η σπουδαιότητα των ιστορικών γεγονότων. Η Αλωση της Κωνσταντινούπολης, για παράδειγμα, αποτελεί για τους απανταχού ελληνορθόδοξους μια κορυφαία στιγμή – η 29η Μαΐου

του 1453 εξακολουθεί να πληγώνει έξι αιώνες μετά. Για τους δυτικούς, ωστόσο, είναι ένα σημαντικό  γεγονός, αλλά από την πλευρά τους έχουν μαρκάρει άλλες ιστορικές στιγμές που καθόρισαν περισσότερο τη διαμόρφωση του σημερινού κόσμου. Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου (7 Οκτωβρίου 1571), όπως και η μάχη με τους Οθωμανούς στα περίχωρα της Βιέννης (12 Σεπτεμβρίου 1683), καλύπτουν περισσότερες σελίδες στα βιβλία της Ιστορίας τους – στα ελληνικά σχολεία και τα δύο γεγονότα περνούν με συνοπτικές αναφορές. Το Χάνι της Γραβιάς θεωρείται μεγαλύτερης ιστορικής βαρύτητας για την εθνική ταυτότητα από τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, έστω κι αν ο στόλος του σουλτάνου διαλύθηκε στα μέρη μας και δεν έφτασε στη Βενετία. Και η αντικειμενική αλήθεια είναι ότι η Γραβιά δεν άλλαξε τη ροή των πραγμάτων, ενώ χωρίς τη Ναύπακτο και τη Βιέννη η Δύση μπορεί να είχε εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά από εκείνα που την περιγράφουν στις μέρες μας. Ο Διαφωτισμός και η Γαλλική Επανάσταση μπορεί, μεταξύ άλλων, να μην εμφανίζονταν ποτέ.

Την εξελικτική πορεία των πραγμάτων και τη βαρύτητα των γεγονότων τη γνωρίζει καλά ο Νίκος Δένδιας, επιλέγοντας να κάνει λόγο για «Κερκόπορτα», όταν σχολίασε τις αποφάσεις των Βρυξελλών για το πρόγραμμα χρηματοδότησης τρίτων χωρών για αμυντικούς λόγους. Οι βολές και οι προειδοποιήσεις του υπουργού Αμυνας, με τον ανδριάντα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στο φόντο, προφανώς δεν είναι εναρμονισμένες με τον καθησυχασμό που εξέπεμπε το υπουργείο Εξωτερικών, αλλά σε μια πρώτη ανάγνωση στόχευαν περισσότερο τους ευρωπαίους εταίρους που, μέσω του χρηματοδοτικού εργαλείου SAFE, ενδέχεται να στείλουν τα επόμενα χρόνια πακτωλούς κοινοτικών κονδυλίων στην Αγκυρα και την τουρκική πολεμική βιομηχανία.

Είναι ένα ερώτημα, ωστόσο, εάν η «Κερκόπορτα» μεταφράζεται από τους σύγχρονους Δυτικοευρωπαίους ή εάν ο Δένδιας θα έπρεπε να αναζητήσει άλλα σχήματα συνεκδοχής, ίσως από το βιεννέζικο οροπέδιο του Κάλενμπεργκ. Ο Δένδιας έφτασε στην Αλωση με τη βεβαιότητα ότι οι δικές του προειδοποιήσεις θα δοκιμάζουν τα αντανακλαστικά στην εσωτερική σκηνή. Αν υπάρχει μια συνεννόηση με τον κυβερνητικό πυρήνα για την αντιμετώπιση του προγράμματος SAFE, αυτή έχει να κάνει περισσότερο με τις διαβεβαιώσεις στην κλειστή συνεδρίαση της Επιτροπής Εξοπλιστικών Προγραμμάτων της Βουλής ότι η χώρα μας δεν πρόκειται να αναζητήσει δάνεια μέσω του συγκεκριμένου χρηματοδοτικού εργαλείου – εν ολίγοις, για το ελληνικό εξοπλιστικό πρόγραμμα το SAFE δεν έχει ιδιαίτερη αξία –, αλλά θα κινηθεί για επιδοτήσεις μέσω του προγράμματος ReArm για την ευρωπαϊκή αμυντική θωράκιση.

Την ίδια ώρα που στην άλλη πλευρά του Αιγαίου ο ομόλογός του, Γιασάρ Γκιουλέρ, σηκώνει τους εθνικιστικούς τόνους και εμφανίζει την Αγκυρα ανυποχώρητη στο θέμα του casus belli, ο Νίκος Δένδιας εμφανίζεται να υψώνει το δικά του αναχώματα, στη γραμμή μιας εθνικής ατζέντας. Η εξήγηση ότι οι δύο υπουργοί Αμυνας οφείλουν να εμφανίζονται σκληρότεροι από τη διπλωματική ηγεσία, καθώς διαχειρίζονται και τον υπερπατριωτισμό των Ενόπλων Δυνάμεων, κινείται σε μια λογική βάση. Αλλά είναι μάλλον δύσκολο να υιοθετήσει κανείς την εκτίμηση ότι ο ορθολογιστής Δένδιας την εποχή που βρισκόταν στο ΥΠΕΞ έχει μετατραπεί σε «γεράκι», επιστρέφοντας στο «Πεντάγωνο». Και στη μία και στην άλλη περίπτωση, ο δημοφιλέστερος των υπουργών λειτουργεί με πολιτικά κριτήρια, αναλύοντας και το περιβάλλον που διαμορφώνεται. Και στο νέο περιβάλλον είναι σαφές ότι η Τουρκία μπορεί να ελιχθεί με καλύτερους όρους. Ισως αυτός είναι κι ένας από τους λόγους που ο Δένδιας δεν ετοιμάζει αποσκευές για την Αγκυρα, συνοδεύοντας τον Μητσοτάκη στο Ακ Σαράι. Οπως, άλλωστε, δεν είχε ετοιμάσει και στο προηγούμενο ταξίδι.