Κένεθ Ρογκόφ: «Η Ελλάδα πρέπει να βελτιώσει την είσπραξη των φόρων»

Πριν από 50 χρόνια, ένας νεαρός σκακιστής επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Ελλάδα, στο πλαίσιο ενός διεθνούς τουρνουά.

Σήμερα, ως καθηγητής Διεθνών Οικονομικών στο Harvard και ένας από τους κορυφαίους οικονομολόγους στον κόσμο, ο Κένεθ Ρογκόφ εξακολουθεί να επισκέπτεται τη χώρα σχεδόν κάθε χρόνο.

Σε μια συζήτηση στο περιθώριο του «Economist: The World Ahead 2025 – Athens

Gala Dinner» ανέλυσε τις παγκόσμιες οικονομικές εξελίξεις και τις επιπτώσεις τους στην Ελλάδα.

Η σημαντικότερη επισήμανσή του αφορά τη φορολογική συμμόρφωση.

«Η Ελλάδα πρέπει να βελτιώσει την είσπραξη των φόρων, καθώς αυτό είναι το κλειδί για τη δημοσιονομική σταθερότητα και την ανάπτυξη», τονίζει. Παράλληλα, εκφράζει την άποψη ότι οι νέοι δασμοί των ΗΠΑ θα έχουν μακροπρόθεσμα αρνητικές επιπτώσεις για την αμερικανική οικονομία, ενώ συμβουλεύει την Ευρώπη να αποφύγει τις βιαστικές αντιδράσεις. Αναφέρεται επίσης στις προκλήσεις της ευρωπαϊκής οικονομίας, όπως οι υψηλές τιμές ενέργειας και η έλλειψη ευελιξίας στην αγορά εργασίας, στοιχεία που, όπως υποστηρίζει, περιορίζουν την ανταγωνιστικότητά της.

Εκτός από τη φορολογία και τους δασμούς, ο Ρογκόφ εστιάζει στη συνολική οικονομική πορεία της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Θεωρεί ότι η Ευρώπη ακολουθεί ένα πιο ρυθμιστικό μοντέλο, ενώ οι ΗΠΑ δίνουν έμφαση στην καινοτομία και την επιχειρηματικότητα.

Η διαφορά αυτή έχει αρχίσει να επηρεάζει την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα της Γηραιάς Ηπείρου. Επιπλέον, αναλύει τη σημασία των επενδύσεων στην τεχνολογία και τη μείωση της γραφειοκρατίας ως μέτρα για την ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας. Τέλος, αναφέρεται στη σημασία της πολιτικής σταθερότητας και των θεσμικών μεταρρυθμίσεων, υπογραμμίζοντας πως η εμπιστοσύνη των επενδυτών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το κατά πόσο η Ελλάδα μπορεί να διατηρήσει ένα συνεπές και αξιόπιστο οικονομικό περιβάλλον.

Κύριε καθηγητά, θα ήθελα να ξεκινήσω με τις πρόσφατες ανακοινώσεις του προέδρου Τραμπ για τους δασμούς. Πιστεύετε ότι θα εφαρμοστούν και ποιος θα είναι ο αντίκτυπός τους στην παγκόσμια οικονομία, ειδικά για την Ευρώπη και χώρες όπως η Ελλάδα;

Φοβάμαι πως ναι, οι δασμοί αυτοί θα εφαρμοστούν. Ο Τραμπ βασίστηκε σε αυτή την πολιτική στην προεκλογική του εκστρατεία και την υποστηρίζει ένθερμα. Για να ανήκει κάποιος στην οικονομική του ομάδα, πρέπει να μην έχει ασκήσει ποτέ κριτική στους δασμούς. Θεωρώ, λοιπόν, βέβαιο ότι θα προχωρήσει στην επιβολή τους. Ωστόσο, δεν υπάρχει ξεκάθαρο σχέδιο. Ο ίδιος αλλάζει συχνά τις δηλώσεις του: κάποια στιγμή μιλάει για δασμούς 25%, ύστερα αναφέρει εξαιρέσεις για συμμάχους ή αυξήσεις για αντιπάλους. Αυτή η ασάφεια δημιουργεί μεγάλη αβεβαιότητα και αποτελεί πρόκληση για την Ευρώπη, η οποία βιώνει μια υπαρξιακή κρίση.

Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος στην Ελλάδα;

Οι δασμοί δεν θα πλήξουν άμεσα την Ελλάδα, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών της προς τις ΗΠΑ αφορά τον τουρισμό, που δεν επηρεάζεται. Ωστόσο, οι έμμεσες επιπτώσεις μπορεί να είναι σημαντικές. Η Γερμανία και η Γαλλία, που είναι βασικοί οικονομικοί εταίροι της Ελλάδας, θα υποστούν πλήγμα, γεγονός που θα μπορούσε να επιβαρύνει συνολικά την ευρωπαϊκή οικονομία. Το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι οι ίδιοι οι δασμοί, αλλά η αβεβαιότητα που δημιουργούν.

Πώς θα πρέπει να αντιδράσει η Ευρώπη;

Η κλασική οικονομική θεωρία λέει πως η καλύτερη αντίδραση είναι να μην κάνει τίποτα. Αυτό μπορεί να φαίνεται αντιφατικό, αλλά η Ιστορία δείχνει ότι η χώρα που επιβάλλει δασμούς συνήθως ζημιώνεται περισσότερο. Οι δασμοί αυξάνουν το κόστος των προϊόντων, διαταράσσουν τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες και καταλήγουν να πλήττουν την εγχώρια οικονομία. Η Ευρώπη θα πρέπει να διατηρήσει την ψυχραιμία της και να περιμένει.

Δηλαδή, οι δασμοί θα βλάψουν περισσότερο τις ΗΠΑ;

Ακριβώς. Οι ΗΠΑ νομίζουν ότι προστατεύουν τη βιομηχανία τους, αλλά στην πραγματικότητα περιορίζουν την ανταγωνιστικότητά τους. Ενα καλό παράδειγμα είναι οι δασμοί που επιβλήθηκαν στην Κορέα για τα πλυντήρια ρούχων, που έφτασαν το 60%. Το αποτέλεσμα ήταν ότι οι Αμερικανοί κατέληξαν να πληρώνουν πολύ περισσότερα για χαμηλότερης ποιότητας προϊόντα. Ανάλογες επιπτώσεις θα υπάρξουν και σε άλλους τομείς της οικονομίας.

Ποια είναι η επίδραση αυτών των πολιτικών στη ναυτιλία και το διεθνές εμπόριο;

Οι επιπτώσεις στη ναυτιλία θα είναι περιορισμένες. Οι αμερικανοί εισαγωγείς θα πληρώνουν περισσότερα, αλλά η συνολική ζήτηση δεν θα αλλάξει δραματικά. Περισσότερο επηρεάζεται η ναυτιλία από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις κυρώσεις. Εκεί βλέπουμε σημαντικές διαταραχές στις ασφαλίσεις των πλοίων και στις εφοδιαστικές αλυσίδες.

Οι γεωπολιτικές εξελίξεις, όπως η κρίση στην Ουκρανία και η ένταση στη Μέση Ανατολή, θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την παγκόσμια οικονομία;

Η κατάσταση στην Ουκρανία είναι μη βιώσιμη. Η Ρωσία διεξάγει έναν πόλεμο φθοράς, ενώ η Ευρώπη δεν έχει στρατηγική εξόδου. Παράλληλα, στη Μέση Ανατολή, η Χαμάς συνεχίζει να αποτελεί πηγή αποσταθεροποίησης. Η Αμερική θα πρέπει να βρει έναν νέο τρόπο να προσεγγίσει αυτά τα ζητήματα, καθώς η τρέχουσα στρατηγική δεν αποδίδει.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες αδυναμίες της Ευρώπης;

Οι υψηλές τιμές της ενέργειας, η μειωμένη ανταγωνιστικότητα και η καθυστέρηση στην τεχνολογική ανάπτυξη. Η Ευρώπη πρωτοπορεί σε περιβαλλοντικές πολιτικές, αλλά αυτό έχει αυξήσει σημαντικά το ενεργειακό κόστος. Αν συγκρίνετε τις τιμές ενέργειας στην Ευρώπη με αυτές στην Κίνα ή τις ΗΠΑ, η διαφορά είναι τεράστια. Αυτό καθιστά τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις λιγότερο ανταγωνιστικές στη βιομηχανία και τη μεταποίηση.

Αν έπρεπε να δώσετε μία συμβουλή στην ελληνική κυβέρνηση, ποια θα ήταν;

Να βελτιώσει την είσπραξη των φόρων. Η φοροδιαφυγή παραμένει τεράστιο πρόβλημα. Αν η Ελλάδα καταφέρει να αυξήσει τη φορολογική συμμόρφωση, θα έχει περισσότερους πόρους για επενδύσεις και ανάπτυξη.

Παράλληλα, είναι σημαντικό να μειωθεί η γραφειοκρατία και να δοθούν κίνητρα για επενδύσεις. Η χώρα έχει τεράστιες δυνατότητες, αλλά χρειάζεται σταθερότητα και προβλεψιμότητα για να τις αξιοποιήσει.