Καταστράφηκε Ή όχι η «Γέννηση» του 1475;

Η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου κατέστρεψε τα Χριστούγεννα. Ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, αλλοίωσε έναν από τους σπουδαιότερους πίνακες της Γέννησης στον κόσμο. Το γεγονός ότι «Η Γέννηση» του αναγεννησιακού ζωγράφου Πιέρο ντέλα Φραντσέσκα προβάλλεται και πάλι για την εορταστική περίοδο, έπειτα από μια τριετή αποκατάσταση που η λονδρέζικη γκαλερί επαίρεται ως προσεκτική και αποκαλυπτική, θα έπρεπε να αποτελεί χαρμόσυνη είδηση.

Αλλά η χαρά του κριτικού τέχνης του «Guardian» έγινε στάχτη όταν

τον είδε. «Τι στο όνομα του Θεού ενέπνευσε τους συντηρητές να ζωγραφίσουν δύο εντελώς νέα και ενοχλητικά πρόσωπα στους βοσκούς; Ή μια μεγάλη λευκή κηλίδα στον τοίχο του στάβλου;» αναρωτιέται ο Τζόναθαν Τζόουνς. Οπως σημειώνει, σχεδόν κάθε χρώμα έχει αλλοιωθεί, κάθε γραμμή έχει υπογραμμιστεί εκ νέου. Είναι σαν μια φανταχτερή ψηφιακή αναπαράσταση του πώς μπορεί να έμοιαζε ο πίνακας το 1475, όταν ήταν καινούργιος. Κοινώς έχει «ρετουσαριστεί».

Ο Ντέλα Φραντσέσκα ζωγράφισε αυτό το μοναδικό όραμα της Μαρίας να λατρεύει το μωρό της μπροστά από έναν στάβλο, συνοδευόμενη από μια χορωδία αγγέλων που τραγουδούν με την καρδιά τους, στην πόλη του, το Σανσεπόλκρο της Ιταλίας, πριν από περίπου 550 χρόνια. Ο πίνακας του Πιέρο, ο οποίος θεωρείται σήμερα ο πιο σημαντικός καλλιτέχνης της Ιταλίας του 15ου αιώνα, διασώθηκε όλους αυτούς τους αιώνες, αν και υπέστη φθορές εξαιτίας των οποίων σβήστηκαν τα πρόσωπα των δύο βοσκών.

Η χλωμάδα του πίνακα ήταν μέρος της αιθέριας ομορφιάς του. Τώρα το μάτι έλκεται από ένα κατακόκκινο πρόσωπο βοσκού που ζωγράφισε ο συντηρητής και το οποίο καλύπτει ένα μέρος της εικόνας που είχε σβηστεί από καιρό.

Ο λόγος για τον οποίο είναι σκανδαλιστική η ανακατασκευή προσώπων στη «Γέννηση» του Πιέρο είναι ότι ο δημιουργός του έργου ζωγράφιζε εκφράσεις με μια σοβαρή ψυχολογική αλήθεια. Ωστόσο, η σύγχρονη τεχνογνωσία χωρίς καλλιτεχνική ψυχή δημιούργησε έναν ηλίθιο πορτοκαλοπρόσωπο άνθρωπο ο οποίος μοιάζει κενός με άψυχο βλέμμα. Το υπόλοιπο πρόσωπο, επίσης, είναι αδέξια φτιαγμένο, με χοντροκομμένες σκιές που προσπαθούν να ορίσουν τη μύτη και τα ζυγωματικά του. Και ο βοσκός δίπλα του με τα σγουρά μαλλιά δεν δείχνει καλύτερος.