Η πολιτική και η χειραφέτηση
Στη σύγχρονη πολιτική φιλοσοφία μια από τις ενδιαφέρουσες συζητήσεις είναι αυτή που αφορά το ερώτημα ενός σύγχρονου ρεπουμπλικανισμού, δηλαδή το ερώτημα για το πώς μπορούμε σήμερα να στοχαστούμε μια εύτακτη δημοκρατική πολιτεία. Σε αντιδιαστολή με τον ακτικρατισμό που σφραγίζει, από διαφορετικές αφετηρίες και με διαφορετικές στοχεύσεις, τόσο τις ριζοσπαστικής μαρξιστικής και αναρχικής έμπνευσης τοποθετήσεις, όσο και αρκετές παραλλαγές φιλελευθερισμού, και σε σύγκρουση με τον τρόπο που οι παραλλαγές του κοινοτισμού προκρίνουν μια «οργανική κοινότητα», όσοι υποστηρίζουν το ρεπουμπλικανικό αίτημα
Σε αυτά τα ερωτήματα επιστρέφει ο Νικόλας Σεβαστάκης, καθηγητής σύγχρονης κοινωνικής και πολιτικής φιλοσοφίας στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, στο τελευταίο βιβλίο του «Πολιτική χειραφέτηση και κοινωνική κριτική» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις. Και το κάνει επιλέγοντας να μην ξεκινήσει από τον τρόπο που συνήθως τίθενται αυτά τα ερωτήματα, δηλαδή την αγγλοσαξονική συζήτηση με αφετηρία το έργο του Φίλιπ Πέτιτ, αλλά ξαναγυρνώντας στη συζήτηση του 19ου αιώνα για τα ζητήματα της πολιτικής και της χειραφέτησης.
Μια ενεργή αντίφασηΣτον νεαρό Μαρξ και τον τρόπο που στοχάστηκε τη σχέση ανάμεσα σε κράτος και κοινωνία των ιδιωτών, ο Σεβαστάκης εντοπίζει μια αντίφαση που παραμένει ενεργή στις σύγχρονες κοινωνίες και τη μόνιμη κρίση που αντιμετωπίζουν: το γεγονός ότι το πολιτικό κράτος και οι θεσμοί του «τελούν πάντα σε δοκιμασία και κρίση στις κοινωνίες που βασίζονται, σε μεγάλο βαθμό, στην προτεραιότητα των ιδιωτικών προτιμήσεων και στη λήθη ή τη συρρίκνωση των δημόσιων πολιτικών υποχρεώσεων» (σ. 31).
Στον Τοκβίλ και την αγωνία του για τις νέες μορφές δεσποτισμού που γεννούν τα νεωτερικά πολιτικά πάθη διαβλέπει μια αγωνία ότι θα μπορούσε η μεγέθυνση του κράτους να συνδυάζεται με μια πραγματική αφυδάτωση των πολιτικών θεσμών. Στις απαισιόδοξες προφητείες του Νίτσε διακρίνει μια συνομιλία με σύγχρονες τάσεις «την αδιαφορία, την ψευδή ένταση, την εξισωτική φρενίτιδα που κυριεύει τη χρήση της γλώσσας ενώ συγχρόνως αυξάνουν οι σκληρές ανισότητες στην οικονομική ζωή» (σ. 73).
Στον ρομαντικό σοσιαλισμό του Πιερ Λερού, ο Σεβαστάκης εντοπίζει έναν στοχασμό της αλληλεγγύης που δεν λειτουργεί μόνο ως ηθική αρχή, αλλά ως μία αξιακή και οργανωτική αρχή μιας νέας κοινωνίας και ενός νέου πολιτισμού. Στον Ζιλ Μπαρνί, άλλη μια φιγούρα του γαλλικού ρεπουμπλικανισμού του 19ου αιώνα, εντοπίζει την επίγνωση ότι ο μεγάλος κίνδυνος είναι η πλήρης αποσυσχέτιση ανάμεσα σε ηθική και πολιτική και το αίτημα για έναν λαό εθνικό και δημοκρατικό, αποτέλεσμα μιας εκπαιδευτικής και ηθικής διαμόρφωσης που θα δώσει το αναγκαίο θεμέλιο στη Republique.
Σε αυτή τη βάση ο Σεβαστάκης έρχεται στη σύγχρονη συζήτηση για τον ρεπουμπλικανισμό. Ξεκινά με τον Πέτιτ και τον τρόπο που εξελίχτηκε το δικό του νεορεπουμπλικανικό πρόγραμμα, γύρω από το αίτημα ενός αξιοπρεπούς συστήματος εκπαίδευσης και ενημέρωσης, τις πολιτικές ενδυνάμωσης που απαντούν στην ευαλωτότητα και τις πολιτικές που προστατεύουν από τους παραβάτες με ιδιαίτερη έμφαση στην αυθαιρεσία των πολυεθνικών και τα συνωμοτικά τρομοκρατικά δίκαια. Στη συνέχεια συζητά πιο ριζοσπαστικές προσεγγίσεις που επεκτείνουν τον ρεπουμπλικανισμό σε πεδία όπως οι χώροι εργασίας και στρέφονται προς τις κοινωνικές συνθήκες που ενδυναμώνουν ή συρρικνώνουν αιτήματα συλλογικής αυτονομίας και μια σύλληψη κοινωνικής ελευθερίας κοντά σε αντιλήψεις δημοκρατικού σοσιαλισμού.
Φορτισμένη αντιπαράθεσηΣτη ιδιαίτερη γαλλική συζήτηση για έναν νέο ρεπουμπλικανισμό, ο Σεβαστάκης δεν στέκεται μόνο στη φορτισμένη αντιπαράθεση γύρω από τις απειλές προς τη ρεπουμπλικανική ταυτότητα που – υποτίθεται ότι – φέρνει η αποθέωση της κουλτούρας των δικαιωμάτων, η έμφαση σε έναν «φυλετικό κοινοτισμό» εις βάρος των οικουμενικών αξιών ή ο ισλαμισμός ως ιδεολογία, συζήτηση που συχνά παραπέμπει σε έναν πολιτιστικό συντηρητισμό και που επιτρέπει ακόμη και σε εκπροσώπους της Ακροδεξιάς να εμφανίζονται ως υπερασπιστές της ρεπουμπλικανικής ταυτότητας.
Κυρίως στέκεται σε όσους, όπως ο Ζαν-Φαμπιέν Σπιτς, ορίζουν ως κεντρικά περιεχόμενα της ρεπουμπλικανικής σκέψης «τα ζητήματα δικαιοσύνης, ανισότητας και ελέγχου των ιδιωτικών μορφών κυριαρχίας» (σ. 161), ή όσους, όπως ο Σερζ Οντιέ, υποστηρίζουν μια ακόμη πιο ριζοσπαστική διεύρυνση του ρεπουμπλικανικού αιτήματος αφενός μέσα από την έμφαση στο κοινό αγαθό, την ιδέα του ενεργού πολίτη και την αλληλεγγύη, αφετέρου μέσα από τη συμπερίληψη του συνόλου των εμβίων όντων στην πολιτική κοινότητα, σε μια οικο-ρεπουμπλικανική προοπτική.
Τρεις ρεπουμπλικανισμοίΓια τον Σεβαστάκη ουσιαστικά τρεις ιδέες διαμορφώνονται για τη ρεπουμπλικανική ιδέα. Η πρώτη επιμένει κυρίως στην υπεράσπιση ενός ισχυρού πλαισίου πεποιθήσεων απέναντι στις αμφισβητήσεις του κεκτημένου του Διαφωτισμού. Η δεύτερη κυρίως στρέφεται στην απάντηση στις μορφές αυθαίρετης κυριαρχίας και σε μια πολιτική οικονομία της αλληλεγγύης. Στην τρίτη επιλογή μιλάμε για έναν κοινωνικό μετασχηματισμό συναφή με αυτό των αριστερών ριζοσπαστικών προτάσεων. Ο ίδιος ο Σεβαστάκης προκρίνει τη δεύτερη επιλογή, τον «ρεπουμπλικανισμό ΙΙ», οριζόμενο ως τη «διεύρυνση της ρεπουμπλικανικής ιδέας προς μια κοινωνική και οικολογική θεώρηση για το κοινό καλό» (σ. 177).
Eνας νέος ρεπουμπλικανισμόςΓια τον Σεβαστάκη μια ρεπουμπλικανική οπτική σήμερα μπορεί να «διασώσει σημαντικές πλευρές της φιλελεύθερης και σοσιαλιστικής επαγγελίας», εμβαθύνοντας την έννοια της πολιτικής κοινότητας και φέρνοντας κοντά την ελευθερία, τη δικαιοσύνη και την απόρριψη της κρατικής αυθαιρεσίας. Ουσιαστικά «ενσαρκώνει μια εμπειρία πολιτικής χειραφέτησης που είναι εξ ορισμού ανοιχτή στην κοινωνική ελευθερία και σε αλλαγές στη σχέση των ανθρώπων με τα άλλα έμβια όντα και το φυσικό περιβάλλον».
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Μεσολόγγι: Ο Μπάμπης έκανε και άλλες δουλειές, λέει συγγενής του κρεοπώλη - "Στα 100 μέτρα από εκεί που τον άφησε είναι τα πατρικά του"
- Τραγωδία στα Τρίκαλα: Έφυγε ξαφνικά από τη ζωή νεαρή μητέρα ανήλικων παιδιών
- Βασιλιάς Κάρολος: Θα υποβληθεί σε επέμβαση την επόμενη εβδομάδα
- Survivor spoiler (17/1): Η ομάδα που κερδίζει το έπαθλο φαγητού - Αυτός ο παίκτης αποχωρεί απόψε
- Στέφανος Κασσελάκης: Πρότεινε να γίνουν τα αλβανικά γλώσσα επιλογής στα σχολεία και τα ελληνικά στην Αλβανία - Δείτε βίντεο
- Γιατί οι πλούσιοι του Λος Άντζελες εγκαταλείπουν την πόλη και τα αρχοντικά τους – Πού μετακομίζουν
- Survivor: «Μπερδεμένα» τα spoilers για την αποψινή αποχώρηση – Ποιος παίκτης φεύγει από τον Άγιο Δομίνικο;
- Ανησυχία για την Κέιτ Μίντλετον: Έκανε σοβαρό χειρουργείο - Η ανακοίνωση από το παλάτι
- Κυρ. Μητσοτάκης: Απόλυτη διαφάνεια και αξιοκρατία, με ενιαίες και ψηφιακές λίστες χειρουργείων στα δημόσια νοσοκομεία
- Κύπελλο Ελλάδας: Στα προημιτελικά ο Παναιτωλικός – 2-2 με την Athens Kallithea
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Τα Νεα
- Η πολιτική και η χειραφέτηση
- «Ας πεθάνει και κανένας μπάτσος» – Τα φυλλάδια που πετούσε 40χρονος και συνελήφθη
- Η Ελληνίδα που απέλυσε τον Μουρίνιο
- Νέος Κόσμος: Περισσότερες από 35 σφαίρες χτύπησαν τον Βαγγέλη Ζαμπούνη – Οι εκτιμήσεις για τους εκτελεστές
- Τα σύννεφα πλησιάζουν πάλι τη Βαγδάτη
- Τέμπη: Η ΝΔ συνειδητά επιρρίπτει ευθύνες στο νεκρό – Εξώδικη δήλωση συγγενών μηχανοδηγού του μοιραίου τρένου
- Πυρά κομμάτων κατά Μητσοτάκη για την ακρίβεια – «Προσβάλει τη νοημοσύνη των πολιτών»
- Kαι ο βασιλιάς Κάρολος στο νοσοκομείο την επόμενη εβδομάδα – Αναβάλλονται οι δημόσιες υποχρεώσεις του
- Τελευταία Νέα Τα Νεα
- Η πολιτική και η χειραφέτηση
- Τα σύννεφα πλησιάζουν πάλι τη Βαγδάτη
- «Ας πεθάνει και κανένας μπάτσος» – Τα φυλλάδια που πετούσε 40χρονος και συνελήφθη
- Kαι ο βασιλιάς Κάρολος στο νοσοκομείο την επόμενη εβδομάδα – Αναβάλλονται οι δημόσιες υποχρεώσεις του
- Τέμπη: Η ΝΔ συνειδητά επιρρίπτει ευθύνες στο νεκρό – Εξώδικη δήλωση συγγενών μηχανοδηγού του μοιραίου τρένου
- Η Ελληνίδα που απέλυσε τον Μουρίνιο
- Νέος Κόσμος: Περισσότερες από 35 σφαίρες χτύπησαν τον Βαγγέλη Ζαμπούνη – Οι εκτιμήσεις για τους εκτελεστές
- Πυρά κομμάτων κατά Μητσοτάκη για την ακρίβεια – «Προσβάλει τη νοημοσύνη των πολιτών»
- Προσπάθησαν να κάψουν υπό κατάληψη σχολείο στο Λαύριο – Δείτε φωτογραφίες
- Ουκρανία: Στρατιωτικό υλικό 2,9 δισ. ευρώ έλαβε η Ρωσία από τη Δύση – «Κλείστε τα παραθυράκια»
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Ο Κασσελάκης προτείνει να μπουν στα σχολεία τα Αλβανικά ως γλώσσα επιλογής
- Το ΚΚΕ καταψήφισε και καταγγέλλει την έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου για την «ευρωπαϊκή ιστορική συνείδηση»
- ΑΑΔΕ: Εξαρθρώθηκε κύκλωμα «καρουζέλ» με εμπλεκόμενες 16 ελληνικές επιχειρήσεις
- Σίσσυ Τουμάση: Έγινα από πολύ νωρίς η μητέρα και ο πατέρας του εαυτού μου
- Eπεισόδιο στην Eξεταστική Eπιτροπή μεταξύ Μαρκόπουλου-Καραθανασόπουλου: «Κόφτο» - «Αυτά εκεί που περνάνε»
- Γιώργος Δαρίβας: Tην Πέμπτη η κηδεία του θρύλου του Ολυμπιακού
- Μεσολόγγι: Δεύτερο στίγμα κινητού στο σημείο όπου εξαφανίστηκε ο Μπάμπης [vid]
- Παρέμβαση Κούγια στον «αέρα» του MEGA: «Η Ρούλα Πισπιρίγκου ήταν μία ηρωίδα»
- Η Αλ Χιλάλ πήρε και τον Βραζιλιάνο μπακ Ρενάν Λόντι