Η Ελλάδα και η Αργυρή Οικονομία του ΔΝΤ

Είχαμε καιρό να δούμε την Ελλάδα πρώτη σε κείμενα του ΔΝΤ. Και όμως, στην κατάληξη της Εκθεσης για την Αργυρή Οικονομία, η Ελλάδα είναι πρώτη στον δημιουργούμενο δημοσιονομικό χώρο, λίγο καλύτερη από την Ιταλία και πολλές φορές από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Αυτό προκύπτει αφού είναι ανάμεσα στους 4 πρώτους στην αντιστροφή των δημογραφικών

Τι σημαίνει αυτό; Πόσο πρέπει να πανηγυρίζουμε εμείς (ή, αντιστρόφως, να πενθούν οι Σουηδοί);

Η απάντηση είναι απλή και πρέπει να μας προβληματίζει. Η Αργυρή Οικονομία κατά το ΔΝΤ δεν καταγράφει επιτεύγματα αλλά δυνατότητες. Δεν κοιτά πίσω, αλλά εμπρός.

Γιατί λοιπόν η Ελλάδα συμπρωταγωνιστεί με την Ιταλία στη στρατηγική αυτή; Οι δύο χώρες ήδη αντιμετωπίζουν τα δεινά της γήρανσης – με την έννοια των μειώσεων του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας: η Ιταλία από το 1992 και η Ελλάδα από το 1998. Αντί, όμως, να επιτυγχάνουμε στη γήρανση (όπως λ.χ. η Κορέα), εμείς έχουμε αποτύχει. Η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης σε καλή υγεία στην Ελλάδα μεταξύ 2000 και 2020 ήταν μόλις 0,8 χρόνια, από τις χειρότερες επιδόσεις στην ΕΕ. Ακόμη και η Ιταλία αύξησε τα υγιή χρόνια επιβίωσης 2,8 και η Πορτογαλία 3,4. Εξετάζοντας τους λοιπούς υγειονομικούς δείκτες, είναι αξιοπερίεργο ότι η Ελλάδα έχει καλές επιδόσεις ως προς τις γνωσιακές λειτουργίες, ενώ διατηρούνται υψηλά άλλες υγειονομικές ανισότητες. Αποτέλεσμα, υπάρχουν πολλές ανενεργές δεξαμενές απασχόλησης ατόμων τα οποία θα επιθυμούσαν να εργαστούν αν υπήρχε το κατάλληλο περιβάλλον. Αντίστοιχα λειτουργεί και το τεράστιο χάσμα απασχόλησης μεταξύ ανδρών και γυναικών, ένα χαρακτηριστικό που μοιραζόμαστε με την Ιταλία. Αποτέλεσμα, εξετάζοντας το μέλλον, υφίστανται αποθέματα εργασίας προς ενεργοποίηση.

Η πρωτιά της Ελλάδας εξηγείται από δύο παράγοντες: Πρώτον, έχουμε ήδη υποστεί μεγάλες αρνητικές πιέσεις από τη δημογραφία οι οποίες εντείνονται. Δεύτερον, έχουμε αποτύχει στην εξομάλυνση ανισοτήτων και απομένουν πολλά να γίνουν. Αυτά είναι προφανή και εν πολλοίς κοινωνικά επωφελή αφού είναι πολιτικές που θα επιθυμούσαμε αυτοτελώς.

Είμαστε τυχεροί, λοιπόν, γιατί μπορούμε να αρχίσουμε τώρα αυτά που έκαναν οι Σουηδοί προ εικοσαετίας. Ενώ εκείνοι πρέπει να επινοήσουν δύσκολα μέτρα ποιοτικής αναβάθμισης της εργασίας, εμείς έχουμε τα ποσοτικά «ευκολάκια» – έτοιμο πρόγραμμα βελτίωσης υγείας για όλους, απασχόλησης γυναικών, εργασίας 60άρηδων.

Γιατί έχουμε καθυστερήσει; Αρχικά μας έβγαλε από τη γωνία η μετανάστευση, η οποία από το 1995-2007 αναπλήρωνε τα κενά στην απασχόληση. Πιο ουσιαστικός λόγος ήταν η ενασχόλησή μας με το ασφαλιστικό. Αντί να θεραπεύσουμε τους ουσιαστικούς λόγους πρόωρης φυγής από την απασχόληση (και αποχής για τις γυναίκες), αναγκαστήκαμε κάτω από ακραία δημοσιονομική πίεση να παρέμβουμε πυροσβεστικά, μειώνοντας συντάξεις και αυξάνοντας υποχρεωτικά όρια ηλικίας. Σημαντικό στοιχείο διαφοροποίησης της ανάλυσης του ΔΝΤ είναι ότι αυτό εξετάζει την πραγματική ηλικία συνταξιοδότησης, η οποία (ακόμη και σήμερα) υπολείπεται των νομοθετημένων ορίων. Αυτό συντηρεί πιέσεις για παράκαμψη των ορίων, είτε νομοθετικά είτε με άλλα τεχνάσματα.

Η στρατηγική της Αργυρής Οικονομίας – ανάπτυξη μέσω κοινωνικής δικαιοσύνης – γεφυρώνει την οικονομική αποτελεσματικότητα με την κοινωνική δικαιοσύνη. Ατυχώς για εμάς και τα δύο οφείλουν να είναι πραγματικά.