Γιατί το 2020 δεν έχει τη λέξη του;

«Ποιες λέξεις περιγράφουν καλύτερα το 2020; Παράξενος χρόνος; Τρελή χρονιά; Χαμένος χρόνος; Ο μηχανισμός εξελικτικής καταγραφής και παρακολούθησης της αγγλικής γλώσσας που διαθέτει το Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης για πρώτη φορά φέτος δεν μπόρεσε να αναδείξει μία κυρίαρχη λέξη για τη χρονιά του 2020. Στην ετήσια έκθεσή του που δημοσιεύτηκε την περασμένη Δευτέρα το Oxford English Dictionnary χαρακτηρίζει το 2020 ως «ένα έτος που δεν μπορεί να τακτοποιηθεί σε μία μόνο λέξη». Υπάρχουν τόσο πολλά λήμματα όπως «κοροναϊός» (coronavirus), «απαγορευτικό» (lockdown), «μη-σίγαση» (unmute) κ.ά., ώστε το διαπρεπές έργο αναφοράς ανακοίνωσε «τις λέξεις ενός "άνευ προηγουμένου" έτος».

To λεξικό σημειώνει επίσης πως υπήρξαν πάρα πολλές λέξεις και όροι που συνοψίζουν τα γεγονότα του 2020. Επειτα από συστηματική καταγραφή στο ογκώδες σώμα του OED, με περισσότερες από 11 δισεκατομμύρια λέξεις που βρέθηκαν σε διαδικτυακές ειδήσεις, ιστολόγια και άλλες πηγές κειμένου, οι λεξικογράφοι του Αγγλικού Λεξικού της Οξφόρδης αναφέρθηκαν σε αυτό που το λεξικό περιέγραψε ως «σεισμικές μετατοπίσεις στα γλωσσικά δεδομένα και απότομες αυξήσεις στη συχνότητα των νεολογισμών» για τους τελευταίους 12 μήνες.

Ο κοροναϊός σίγουρα ήταν μία από τις λέξεις της χρονιάς. Ωστόσο ο όρος χρονολογείται από τη δεκαετία το 1960 και τον ανέφερε κυρίως η επιστημονική κοινότητα. Αλλά όταν στις 11 Φεβρουαρίου για πρώτη καταγράφηκε το «Covid-19» σε μία έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας η χρήση του όρου κοροναϊός μειώθηκε.

Καθώς ο χρόνος κύλησε και μας μετέτρεψε σε επιδημιολόγους του καναπέ, προστέθηκαν κι άλλοι επιστημονικοί όροι σχετιζόμενοι με τον κορωνοϊό στο λεξιλόγιο των αγγλομαθών όπως «ισοπέδωση της καμπύλης» (flatten the curve), «διασπορά στην κοινότητα» (Community transmission). Ενώ η χρήση του όρου «πανδημία» (pandemic) σημείωσε αύξηση πάνω από 57.000%, μαζί με λέξεις όπως «μάσκες προσώπου» (face masks), «βασικοί εργαζόμενοι» (key workers). «Αυτό που φέτος ήταν πρωτοφανές σχετίζεται με την υπερταχύτητα με την οποία ο αγγλόφωνος κόσμος συγκέντρωσε ένα νέο συλλογικό λεξιλόγιο που συνδέεται με τον κορωνοϊό. Το οποίο άμεσα έγινε βασικό μέρος της γλώσσας» επισημαίνεται στην έκθεση του OED.

Παράλληλα, έτρεξαν κι άλλα γεγονότα μέσα στη χρονιά που οι αντανακλάσεις τους διαφαίνονται στη γλώσσα. Οπως η επαναλαμβανόμενη χρήση της λέξης «καθαίρεση» (impeachment) στους πρώτους μήνες του 2020 που αυξήθηκε κατά 3.000%. Αντίστοιχα υψηλή ήταν η χρήση κατά 5.716% της φράσης «Black Lives Matter» («Οι Ζωές των Μαύρων έχουν Αξία») και η σύντμησή της «BLM», μαζί με τον νεολογισμό «QAnon», ενώ η φράση «θεωρία συνωμοσίας» διπλασιάστηκε σε συχνότητα χρήσης ανάμεσα στο διάστημα Οκτώβριος 2019 - Οκτώβριος 2020.

Σύμφωνα με τις δηλώσεις του προέδρου του Αγγλικού Λεξικού της Οξφόρδης η χρονιά ήταν μοναδική στη γλωσσολογική της αποτίμηση. Ο Κάσπαρ Γκράτβολ λέει πως η ομάδα της Οξφόρδης καθώς κυλούσε η χρονιά εντόπισε εκατοντάδες σημαντικές λέξεις «δεκάδες από τις οποίες σε οποιαδήποτε άλλη στιγμή θα θεωρούνταν απορρίμματα για να αναδειχθούν σε λέξη της χρονιάς. Είναι κάπως ειρωνικό σε μια χρονιά που μας άφησε άφωνους, το 2020 να έχει γεμίσει με τόσες νέες λέξεις, περισσότερες από ποτέ άλλοτε».

Παράλληλα, ο ανταγωνιστής του Λεξικού της Οξφόρδης, το Λεξικό Collins, επέλεξε μία και μόνο λέξη της χρονιάς: «Lockdown».