«Δεν πίστευα ότι ήταν ηλίθιοι»

Κάπως διαφορετικά θα είχε γραφεί πιθανότατα η ιστορία της σοβιετικής αυτοκρατορίας εάν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ δεν αγνοούσε τις προειδοποιήσεις του Τζορτζ Μπους ότι οι σκληροπυρηνικοί του κόμματος ετοίμαζαν πραξικόπημα εις βάρος του. Η αποκάλυψη προέρχεται από τον τελευταίο ηγέτη της Σοβιετικής Ενωσης, σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα «Ροσίσκαγια Γκαζέτα» με αφορμή τη συμπλήρωση των είκοσι ετών από την εκδήλωση του πραξικοπήματος, για το οποίο πίστευε ότι δεν θα γίνει ποτέ. «Δεν πίστευα ότι ήταν ηλίθιοι για να με ρίξουν και να προσπαθήσουν να γυρίσουν το ρολόι πίσω», δηλώνει ο 80χρονος Γκορμπατσόφ. Λίγες εβδομάδες μετά το τηλεφώνημα τού τότε προέδρου των ΗΠΑ, ο ηγέτης της Σοβιετικής Ενωσης αναχώρησε για την ντάτσα του στη Μαύρη Θάλασσα για ολιγοήμερες διακοπές. Αντίθετα από την προσωπική του εκτίμηση, στις 19 Αυγούστου εκδηλώθηκε ένα πραξικόπημα που μπορεί να διήρκεσε μόλις τρεις ημέρες, αλλά οδήγησε στην ανατροπή του κι έδωσε την ευκαιρία στον Μπορίς Γιέλτσιν, βασικό αντίπαλο του Γκορμπατσόφ, να πάρει την εξουσία. «Δυστυχώς ήταν πραγματικά ηλίθιοι», δηλώνει ο Γκορμπατσόφ για τους εμπνευστές του πραξικοπήματος: τον αντιπρόεδρό του Γενάντι Γιανάγιεφ, τον αρχηγό της KGB Βλαντίμιρ Κριούτσκοφ και τους υπουργούς Αμυνας και Εσωτερικών. Οι πραξικοπηματίες έθεσαν τον σοβιετικό ηγέτη σε κατ' οίκον περιορισμό, ενώ τρεις ημέρες αργότερα ο Μπορίς Γιέλτσιν ανέβαινε σε ένα τανκ στην Κόκκινη Πλατεία και αποθεωνόταν από το πλήθος ως απελευθερωτής. «Ηταν πραγματικά διψασμένος για την εξουσία», δηλώνει ο Γκορμπατσόφ για τον διάδοχό του και πρώτο ηγέτη της μετακομμουνιστικής Ρωσίας. «Θα έπρεπε να τον είχα στείλει σε κάποια μπανανία ως πρεσβευτή, να καπνίζει ναργιλέ και να περνάει όμορφα και ήσυχα». Η ΠΕΡΕΣΤΡΟΪΚΑ. Ο τελευταίος ηγέτης της ΕΣΣΔ και κάτοχος του Νομπέλ Ειρήνης λέει ακόμη ότι δεν είχε καμία πρόθεση να διαλύσει την αυτοκρατορία όταν προωθούσε την περεστρόικα. Σε αυτή του την προσπάθεια, ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος ήταν ένας από τους πιο στενούς του συμμάχους στη Δύση. Ο αμερικανός πρόεδρος, όπως και άλλοι δυτικοί ηγέτες εξάλλου, δεν ήθελαν να δουν τη Σοβιετική Ενωση να καταρρέει. «Οι ΗΠΑ και η Γερμανία ήθελαν να σωθεί η Σοβιετική Ενωση γιατί φοβόντουσαν τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει η διάλυσή της», αναφέρει στη συνέντευξή του ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Οπως αποκαλύπτει, ο Μπους «εμπόδισε τους Ουκρανούς και τις Βαλτικές Χώρες να κηρύξουν την ανεξαρτησία τους». Τον Μάρτιο του 1990, ωστόσο, η Λιθουανία κήρυξε την ανεξαρτησία της. Οκτώ μήνες αργότερα, οι Μπους και Γκορμπατσόφ θα υπέγραφαν ένα σύμφωνο μη επίθεσης με το οποίο τελείωσε ουσιαστικά η περίοδος του Ψυχρού Πολέμου. Τον Ιούνιο του 1991 ο Γκορμπατσόφ ζήτησε από τον Μπους και άλλους δυτικούς ηγέτες να υπογράψουν για τη σύναψη ενός δανείου ύψους 30 δισ. δολαρίων προς τη Σοβιετική Ενωση. «Οι Αμερικανοί και οι Ιάπωνες ήταν εναντίον», λέει σήμερα ο τελευταίος ηγέτης της ΕΣΣΔ.