Χρήστος Μιχάλαρος: «Οι άνθρωποι είναι το καύσιμό μου για τη γραφή»

Αντέχει η ποίηση στις συμπληγάδες της τρέχουσας πιεστικής καθημερινότητας και της εργασίας στα ΜΜΕ;

Βρίσκουμε χρόνο για πιο αναστοχαστικές αναζητήσεις και επιδόσεις πεζογραφίας ή μη, σε μια ζωή όπου οι χρόνοι έχουν ενοποιηθεί και που είναι όλο και δυσκολότερο να ασχοληθείς με το γράψιμο, το διάβασμα πέραν του σκρολαρίσματος και του κατακερματισμού των κοινωνικών δικτύων;

Ο Χρήστος Μιχάλαρος λέει «ναι» και η δική του περίπτωση είναι μια καλή επιβεβαίωση. Μάχιμος δημοσιογράφος με έδρα στην Κύπρο,

τηλεπαρουσιαστής και ραδιοφωνικός παραγωγός, δεν παραιτήθηκε ποτέ από τη στιχουργική, την ποίηση, την άσκηση πάνω στις λογοτεχνικές φόρμες με πολύ καλά αποτελέσματα. Μα τα ίδια τα ΜΜΕ, η παραγωγή της ύλης, όπως φαίνεται τον τροφοδοτούν για όσα σκέφτεται και διερευνά.

Γιατί, αλήθεια, ονομάσατε τη νέα σας ποιητική συλλογή «Ανεπίδοτα» (εκδ. Μετρονόμος); Ως δημοσιογράφοι δεν πρέπει να παραδίδουμε τις επιστολές και τα γράμματά μας πάντα;

Ποιήματα που γράφτηκαν τα τελευταία 13 χρόνια για υπαρκτά πρόσωπα και που στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν βρήκαν τη σωστή συνθήκη να τους επιδοθούν. Ας πούμε ότι δεν βρήκαν και το κουράγιο.

Κάποια, δε, γράφτηκαν εν κρυπτώ. Στο κατώφλι των 40, ήρθε η ώρα να κάνω αυτή την επίδοση, έστω κι έτσι. Κι αυτό εν μέρει έχει να κάνει και με την ώσμωση μέσα στο δημοσιογραφικό επάγγελμα. Είναι ιδιαίτερη η δουλειά μας κι από ένα σημείο και μετά γίνεται ζήτημα ταυτοτικό και υπαρξιακό. Δεν μας παίρνει να κουβαλάμε βαριά απωθημένα και εκκρεμότητες. Εξάλλου, ως επαγγελματίες αυτής της κάστας, φέρουμε ακέραια την ευθύνη της υπογραφής μας, την οποία και βάζουμε πάντα στα κείμενά μας, καθηκόντως και εκ πεποιθήσεως.

Γιατί όχι λοιπόν και την ευθύνη των στίχων μας ή πόσω μάλλον της ζωής που μας έφερε ως εδώ; Στο πλαίσιο αυτό ίσως να ένιωσα και την ανάγκη να φέρω τον «Χρήστο Α. Μιχαήλ» – όπως υπέγραφα μέχρι πρότινος βιβλία και τραγούδια – σε ένωση με τον Χρήστο Μιχάλαρο, που είναι το πραγματικό μου όνομα. Ας πούμε ότι προκύπτει και αυτό από μια διαδικασία ωρίμασης. Μια ζύμωση στο βαρέλι της πραγματικότητας. Οπως και να ‘χει, είμαι (σχεδόν) σίγουρος ότι οι πραγματικοί παραλήπτες θα αναγνωρίσουν τον εαυτό τους ανάμεσα σε αυτούς στους στίχους.

Σημειώνετε: «Η γραφή ως ζώνη ασφαλείας στην πρόσκρουση με την ίδια τη ζωή και ο χρόνος αλεξικέραυνο στο χτύπημα της μνήμης». Τελικά η γραφή, η ποίηση είναι ένα καλό φίλτρο των όσων ζούμε, είναι μαξιλάρι για τις δυσκολίες, είναι μια προσομοίωση ή μια κατασκευή για όσα δεν ζούμε;

Αντλούμε νερό από όλες τις ρίζες που διαθέτουμε: τη ζωή μας (δύσκολη ή εύκολη, πάντως όχι αδιάφορη ευτυχώς), τις ζωές των άλλων, τη σχέση μας και τη σύνδεση με τις άλλες ζωές, το φαντασιακό, τους στόχους, τις μνήμες, τις νίκες και τις ήττες μας. Ολα. Ομως το φίλτρο είμαστε εμείς, το «είναι» μας, οι δικές μας παραστάσεις και εμπειρίες που χτίζουν χαρακτήρα και προσωπικότητα, ιδέες και ιδεολογίες, αντοχές και αδυναμίες. Σημασία έχει, εν τέλει, αυτό που συμβαίνει και όχι τα οποιαδήποτε «αν».

Με αυτό κρίνουμε και κρινόμαστε, με αυτό γράφουμε, σε αυτό ακουμπάμε. Κι εν τέλει, αγκαλιά με αυτό παύουμε να συμβαίνουμε κι εμείς. Δηλαδή πεθαίνουμε.

Πώς ξεκινάει η περιπέτεια του γραψίματος για εσάς; Και πώς μπήκατε στους δύο παράλληλους ή και εφαπτόμενους δρόμους του στίχου για τραγούδια και της ποίησης;

Εχω αναμνήσεις γραφής από πολύ μικρή ηλικία. Κάπου στην εφηβεία απέκτησα ένα κίτρινο μπλοκάκι το οποίο έκρυβα μέσα στην τσάντα του σχολείου και όπου σημείωνα λέξεις, φράσεις, στίχους και σκέψεις.

Εκτοτε, έχω πάντα ένα σημειωματάριο μαζί μου. Το χαρτί μού είναι πολύτιμο. Δική μου μήτρα, ωστόσο, είναι το ελληνικό τραγούδι. Αυτό μπήκε πρώτο στην ψυχή και έκανε κατοχή.

Οι σπουδαίοι μας ποιητές του στίχου, οι οικουμενικοί, οι καθοριστικοί, οι σημαιοφόροι του λόγου στο λαϊκό αίσθημα. Αυτοί μου έστρωσαν τον δρόμο μέχρι να έρθουν οι ποιητές των βιβλίων. Δεν είναι μόνο εφαπτόμενοι οι δρόμοι της ποίησης και του στίχου, ταυτίζονται για πολλά χιλιόμετρα της διαδρομής.

Η ταυτόχρονη και παράλληλη μάχιμη ενασχόλησή σας με τη δημοσιογραφία και τα ΜΜΕ σάς επιτρέπει να περιφρουρείτε τον δημιουργικό χρόνο σας;

Δεν υπάρχει ελεύθερος χρόνος. Και για να είμαι ειλικρινής δεν με ενδιαφέρει να υπάρχει.

Οι ρυθμοί είναι τόσο έντονοι, ακριβώς γιατί είναι και τόσο δημιουργικοί. Αυτό είναι το ζητούμενο, να ολοκληρωνόμαστε μέσα από όσα κάνουμε, ο καθένας ό,τι μπορεί και ό,τι θέλει.

Η στασιμότητα είναι καρκίνος για μένα – μακριά από εμάς.

Κατά τα λοιπά, όλα είναι ένα ψηφιδωτό: ζωή, σκέψη, γραφή, δημοσιογραφία. Αλλάζει μόνο γωνιές, αιχμές και φωτισμό. Ακόμα και ο έρωτας, ας μη γελιόμαστε, στο ίδιο σπίτι μένει, ίσως σε άλλο δωμάτιο για να έχει το δικό του παράθυρο στα έξω.

Ο δημιουργικός χρόνος, λοιπόν, γεννιέται ως απαραίτητη ρωγμή για να κυλήσει το αίμα στις φλέβες. Είναι κάπως σαν θέμα επιβίωσης. Οχι πολυτέλεια.

Εχετε κεντρικό ρόλο στη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου Λεμεσού. Πώς είναι η βιβλιοφιλία και παραγωγή στην Κύπρο;

Καλύτερα σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες, αλλά έχουμε δρόμο πολύ μπροστά μας. Οταν ξεκινήσαμε, μας έλεγαν όλοι: «Αφού ο κόσμος δεν διαβάζει βιβλία, τι πάτε να κάνετε;».

Είμαστε μια χούφτα ανθρώπων χωρίς μεγάλο οργανισμό και κεφάλαια πίσω μας, αλλά αποδεικνύουμε κάθε χρόνο πως, όταν δίνεις του κόσμου μια επιλογή με σοβαρότητα, ευαισθησία και τιμιότητα, την αγκαλιάζει και την εξελίσσει. Φέτος θα είναι η τέταρτη χρονιά μας και τα πάντα έχουν εκτοξευτεί: αριθμοί, συμμετοχή, προσοχή, προσωπικότητες, πωλήσεις, ουσία, αίσθημα. Το αγαπάμε κι έτσι καταφέρνουμε να το κάνουμε καλά.

Στην παρουσίαση

του βιβλίου σας «Σκιά Γυναίκα» το 2014, σας είχε προλογίσει

η αείμνηστη Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ. Ηταν μια επιρροή σας εκείνη και αλήθεια ποιους έτερους/ες έχετε αγαπημένους/ες;

Η γλυκιά μας Κατερίνα… Ηταν μια ζεστή αγκαλιά για όλους όσοι καθίσαμε μαζί της στο ίδιο τραπέζι. Μου λείπει πολύ. Οπως και άλλοι. Οπως ο δάσκαλος Μάνος Ελευθερίου. Να μην πω άλλους, εκ παραδρομής θα αδικήσω κόσμο.

Και δεν με παίρνει συναισθηματικά να αδικώ ανθρώπους, μνήμες και στιγμές. Εξού και η κατάθεση του παρόντος βιβλίου. Αγάπησα και αγαπώ τους ανθρώπους. Αυτοί είναι το καύσιμό μου για τη γραφή. Αυτοί η πρώτη ύλη. Αναλαμβάνω ευθύνη και προχωράω κοινωνώντας από όσα μας ενώνουν. Πώς αλλιώς, άλλωστε;